Desinformatie
Russisch nepnieuws: corona is een grap of een biologisch wapen
Tegelijk met de coronapandemie woedt er ook een ‘infodemie’, zoals de Wereldgezondheidsorganisatie WHO het noemt. Er is veel te veel informatie in omloop; vaak accuraat, vaak helemaal niet. De Russen doen hun best om verwarring te zaaien, maar wij in het Westen (en vooral de VS) kunnen er ook wat van.
‘Het coronavirus is meegenomen door migranten.’ Of: ‘Corona is een biologisch wapen van de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en/of China.’ En: ‘Het virus heeft een duidelijke link met het nieuwe 5G-netwerk.’ Ook opmerkelijk: ‘De EU denkt erover om mensen massaal te gaan vaccineren.’
Het leest als een heel akelig lijstje. Het is samengesteld door de East StratCom Taskforce, een EU-organisatie met een spannende naam die zich speciaal bezighoudt met Russische nepnieuwscampagnes in de Europese Unie. Sinds 22 januari hebben de onderzoekers 110 gevallen van nepnieuws gevonden op populaire mediakanalen. Niet geschreven door het Kremlin, maar wel van harte verspreid door Russische internettrollen via media die een band hebben met de regering. Het doel: het zaaien van verwarring en verdeeldheid.
Foute claims
Hoeveel impact dit heeft? In Spanje zien we bijvoorbeeld dat RT (voorheen Russia Today, een door het Kremlin gefinancierde zender) op sociale media de twaalfde meest gedeelde bron van coronanieuws is. East StratCom geeft een overzicht van de foute claims die op dit moment rondgaan. Zo zou Wuhan niet de plek zijn van de uitbraak, maar de VS. Ook zouden alle Europeanen in quarantaine zitten, terwijl migranten kunnen gaan en staan waar ze willen.
Of deze: dat hele corona is een grote grap, het bestaat niet eens. En natuurlijk gaan er ook allerlei samenzweringstheorieën rond, vol eeuwenoude voorspellingen van mensen als Nostradamus, een complot dat moet leiden tot een Derde Wereldoorlog, of een ander complot, dat is opgezet door de farmaceutische industrie om nóg meer geld te verdienen dan ze al doet.
Volgens East StratCom zijn de Russische nepberichten gericht op buitenlands én binnenlands publiek. De Russische bevolking krijgt vooral ‘nieuws’ waaruit moet blijken dat de hele ellende wordt veroorzaakt door een buitenlandse agressor (de VS of Westerse laboratoria). Ook wordt benadrukt dat het virus alleen andere, vooral democratische landen treft en dat in Rusland alles uit de kast wordt gehaald om het volk te beschermen. Volgens Natalia Krapiva van Access Now, een organisatie die opkomt voor digitale rechten, is dit in Rusland een bekende tactiek. ‘De regering wijst vaker naar het Westen als er in Rusland iets misgaat,’ zegt ze in een interview met de site Euractiv. ‘Zo hoeft ze zelf geen verantwoording af te leggen en kan ze tegelijkertijd de nationalistische gevoelens wat oppoken.’
Mondiale elite
De kijkers en lezers in Europa krijgen vooral complottheorieën voorgeschoteld, waarin een hoofdrol is weggelegd voor de ‘mondiale elite’. Die zou het virus misbruiken voor eigen gewin. Het doel hier is niet alleen het vertrouwen in de nationale en Europese regering te ondermijnen, maar ook in de internationale instituties en de wetenschap.
Ook de VS heeft inmiddels aan de bel getrokken over het gestook van de Russen. ‘Ze zitten achter een hele horde nepaccounts die foute informatie over het coronavirus verspreiden via sociale media,’ zei Lea Gabrielle van het ministerie van Buitenlandse Zaken voor het Amerikaanse Congres.
Rusland spreekt alle beschuldigingen tegen. Woordvoerders hebben het over een ‘anti-Rusland-obsessie’ en ‘opzettelijke onwaarheden’. Sommigen wijzen met de beschuldigende vinger naar de Verenigde Staten, waar ook wordt gegrossierd in nepnieuws.
Hoax
En daar hebben ze een punt. Want was het niet president Donald Trump zelf die nog niet zo lang geleden corona bestempelde als een ‘hoax’ (nep, oplichterij)? Daar is hij in zijn openbare uitlatingen inmiddels een beetje van teruggekomen, maar in het kamp van de Republikeinen, conservatieven, Trump-adepten en alt-right-aanhangers wemelt het nog van het nepnieuws. Ook hier zou het virus best een biologisch wapen kunnen zijn, maar dan natuurlijk van Rusland of China. Of misschien wel betaald door Bill Gates of George Soros.
De ultraconservatieve radiopresentator Rush Limbaugh, met de best beluisterde show van de VS, rept van een ‘mislukt wetenschappelijk experiment’. De beruchte paniekzaaier Alex Jones is ook van de partij. Hij is onder meer bekend van zijn complottheorieën over de schietpartij op een lagere school in Sandy Hook, waarbij 26 mensen om het leven kwamen. Volgens hem was deze in scene gezet (net als de maanlanding van 1969, overigens). Ook nu is er volgens hem iets kwaadaardigs aan de hand, iets met ‘duistere krachten’, ‘biologische wapens’ en het ‘ontvolken’ van de aarde. Gelukkig kunnen mensen bij Jones’ eigen webwinkel een speciale tandpasta kopen die het virus tegengaat.
© AD
