Sabine Dardenne, slachtoffer van Marc Dutroux: 'Iedereen moet afblijven van wat met mij gebeurd is. Dat is van mij. Mijn leven'
Op 15 augustus 1996 werden Laetitia Delhez en Sabine Dardenne levend bevrijd uit het huis van kindermoordenaar en pedofiel Marc Dutroux. Laetitia werd op 9 augustus ontvoerd, Sabine drie maanden eerder. In 2004 sprak Humo met Sabine Dardenne naar aanleiding van het verschijnen van haar boek 'Ik was 12 en ik fietste naar school'. Herlees hier het interview.
undefined
(Verschenen in Humo 3349 op 9 november 2004)
Woensdag 27 oktober. Morgen is ze jarig: éénentwintig wordt ze. De leeftijd van definitief volwassen en helemaal vrouw. Maar voor Sabine Dardenne is dat anders: zij werd volwassen toen ze een kind van twaalf was.
Op dinsdag 28 mei 1996 fietste Sabine op haar Viking Dunlop naar school toen ze in een smalle straat werd klemgereden door een doorgeroeste bestelauto. Eén man reed, een andere hing uit de zijdeur. Hij plukte Sabine van de fiets, gooide haar op een oude matras, gaf haar een klap toen ze gilde, goot vloeibare Haldol in haar mond. Bij hem thuis sloot hij haar op in de kelder. Na tachtig dagen werd ze bevrijd: pas toen vernam de wereld dat Sabine Dardenne was ontvoerd door ‘de smeerlap’ met zijn ‘zwarte jack’ en zijn ‘ranzige adem’: Marc Dutroux.
Begin dit jaar werd de pedofiele seriemoordenaar veroordeeld tot levenslange opsluiting; Sabine was een kroongetuige. Na de slopende procesweken trok ze zich terug in het Franse Evian, waar ze haar verhaal liet opschrijven door Marie-Thérèse Cluny. De titel van het boek: ‘Ik was twaalf en ik fietste naar school’. Dutroux heet ‘D., de duivel’.
We zitten aan de ronde tafel in het chique appartement van haar uitgever in Brussel. Sabine Dardenne steekt nog een Marlboro op, de zesde in minder dan een uur. In het interview - 'het allerlaatste', zegt ze zelf - noemt ze de man die haar ontvoerde, verkrachtte en bijna vermoordde niet één keer bij naam. ‘Monsters verdienen het niet een naam te hebben.’
HUMO Was het hard om je verhaal te vertellen?
SABINE DARDENNE «Bij momenten wel. Je moet diep gaan in je geheugen. Graven, tot aan de pijn. Maar we hebben ook veel gelachen.
»Marie-Thérèse heeft mij nooit geforceerd om iets te zeggen dat ik niet wilde. Ze heeft ook nooit gevraagd naar al die gore details. Wat hij met mij deed in dat huis, eh bien, het is al erg genoeg dat die dingen in het dossier staan. Die hoeven niet in het boek.»
HUMO Is het boek toch een soort therapie?
DARDENNE «Het heeft mij goed gedaan, ja. Ik heb nu alles verteld, het is eruit.»
HUMO Je schrijft: ‘De onderzoeksrechter wilde dat ik naar een psycholoog ging. (...) Het was belachelijk, ik had niets te melden.’ Waarom weigerde je therapie?
DARDENNE «Toen ik daar weg was geraakt, was ik niet ziek. Ik was alleen een beetje geschokt.»
HUMO Een beetje?
DARDENNE «Een beetje veel, hein (lacht). Dat is normaal als je zo lang opgesloten hebt gezeten.
»De mensen rondom mij, vooral mijn familie, porden mij voortdurend aan om in therapie te gaan. Maar ik weigerde: ik wilde rust. Ik wilde tijd om weer gewend te raken aan het gewone leven. Ik had er geen behoefte aan maanden aan een stuk een psy te bezoeken. Nog steeds niet. Pas als ik niet meer de kracht heb om mezelf te helpen, ga ik professionele hulp opzoeken.»
HUMO Wat is die kracht?
DARDENNE «Mijn karakter. Ik heb een sterk karakter, altijd gehad. En door wat er gebeurd is, ben ik nog harder geworden.
»Ik sta heel open tegenover de buitenwereld. Ik ben niet zo iemand die alles opkropt. Ik wist: als ik altijd maar blijf denken aan wat er is gebeurd, red ik het niet. Ik heb mezelf gedwongen met andere dingen bezig zijn dan met het verleden.»
HUMO Maar komt dat verleden ooit voor in je dromen? Heb je nachtmerries?
DARDENNE «Ik heb nooit één nachtmerrie gehad. Jamais. Ik sta ook niet stil bij het verleden als ik ga slapen. Ik denk aan andere dingen, c’est tout. (inhaleert diep, blaast de rook uit) Als er op televisie een film is over een ontvoering, komen de slechte herinneringen weer boven; dan doet het pijn. Maar het gaat snel over. Dat heb ik mijzelf geleerd. Als het weer eens gebeurde, zei mijn innerlijke stemmetje: ‘Loslaten, Sabine.’ Het is een soort onthechting. Het laatste jaar kan ik naar een film over een ontvoering kijken zonder te denken aan wat mij is overkomen.»
undefined
undefined
'Het huis van Marc Dutroux in Charleroi, dat sinds 3 jaar in handen is van de stad, maar sindsdien staat te verkommeren'
In de greep van de demon
HUMO Zijn er twee Sabines?
DARDENNE «Ik denk van wel.»
HUMO Wat moet ik mij daarbij voorstellen?
DARDENNE «Veel mensen zeggen tegen mij: je bent een goed meisje, vriendelijk, je trekt je zo goed uit de slag, en si en la... Die mensen kennen mij niet, ze leven niet met mij. Ik kan verschrikkelijk door het lint gaan, hoor. Wie mij iets in de weg legt, leert de andere Sabine kennen. Dan ben ik... in de greep van de demon. Ik ben ook niet zo sociaal als de mensen vaak denken. En niet zo’n lachebek. Ik heb momenten van grote droefenis, ah oui.
»Soms denken mensen dat wat mij daar is overkomen het enige ongeluk in mijn leven is. Daar kan ik kwaad over worden, want zo is het niet: voor- en nadien heb ik ook veel trieste gebeurtenissen meegemaakt. De dood van bonne maman heeft mij heel erg aangegrepen. Het staat ver af van die geschiedenis toen, maar het gemis weegt zwaar.»
HUMO Je oma was je steun en toeverlaat?
DARDENNE «Zij nam de tijd voor mij. Als ik iets vertelde, veroordeelde ze me nooit. Ze zei niet: ‘Sabine, je had dit of dat moeten doen.’ Ze zijn zeldzaam, mensen die je laten spreken zonder op het eind een oordeel te vellen.»
HUMO Met je moeder was het...
DARDENNE «... helemaal anders.»
HUMO Zoals jij het beschrijft: een moeizame relatie?
DARDENNE «Toen ik nog een klein meisje was, communiceerden wij heel weinig met mekaar. Maar toen ik na tachtig dagen terugkwam, begon ze opeens te praten als gek - ze wilde mij beschermen. Die omslag maakte mij boos. Ik dacht: enfin, maman, moet ik eerst door de hel gaan om gehoord te worden?
»Nu gaat het al ietsje beter tussen ons, maar we moeten allebei nog een heel stuk ouder worden voor we elkaar kunnen begrijpen, denk ik.»
HUMO Je woont niet meer bij je ouders?
DARDENNE «Nee, ik woon samen met mijn copain. (Lachje, een nieuwe sigaret) Twee jaar geleden hebben we elkaar leren kennen. In een café: zijn vrienden zaten met mij op school, ik ging uit in hun dorp. Die avond bood hij mij een glas aan. We zijn aan de praat geraakt, en het klikte. Dat is alles.»
HUMO Niet helemaal, toch?
DARDENNE «Waarom vraag je dat?»
HUMO Moest je hem niet vertellen dat....
DARDENNE «... dat ik als meisje...? Nee. Toen ik aan hem werd voorgesteld, zei niemand: ‘Dit is Sabine Dardenne.’ Ik was Sabine, een meisje zoals er zoveel zijn.
»Stilaan heeft mijn vriend ontdekt hoe ik ben. Hij kent nu mijn karaktertje, hein. Voor de rest is er niets gezegd. Een jaar nadat we mekaar hadden leren kennen, begon het proces: wat hij moest weten, stond in de krant of kon hij zien op televisie. Voilà.»
undefined
undefined
'De kelder waarin de slachtoffers opgesloten zaten'
Het hoge woord
HUMO In je boek schrijf je over je eerste vriendje. Je was zeventien en smoorverliefd.
DARDENNE «Zoals alle meisjes van zeventien. (lachje) En nu zeg jij: niet helemaal, toch?»
HUMO Je schrijft toch zelf over je angsten toen je met met hem een relatie begon?
DARDENNE «Die eerste keer was ik onzeker - zoals elk meisje dat de grote stap zet. Met mijn verleden was het nog erger. Ik heb hem uitgelegd dat ik geen ervaring had, behalve... Hij wist het, hij kwam uit mijn dorp. Hij zei dat hij ook niet veel ervaring had. Toen moesten we lachen.»
HUMO 'En het ging goed,' schrijf je. 'Ik slaagde erin de metershoge blokkade te doorbreken die mijn jongevrouwenleven voor lange tijd dreigde te vergallen.'
DARDENNE «Ja, maar ‘t was niet gemakkelijk. Het gaat niet weg. Het is er altijd. Ergens.»
HUMO Het, zeg je nu. Dat, schrijf je als je het hebt over de verkrachtingen.
DARDENNE «Alle meisjes en vrouwen die in dat geval zijn, hebben het lastig om erover te praten. Het is moeilijk om het woord te gebruiken, ja.»
HUMO Vrouwen voelen zich soms schuldig aan hun verkrachting.
DARDENNE «Ik ook, heel erg zelfs. Ik herinner mij dat ik dacht dat het aan mij lag dat hij toen al die dingen met mij deed. In één van mijn brieven die ik daar schreef, heb ik mijn ouders zelfs om vergiffenis gevraagd. Terwijl het niet mijn schuld was! Ik had geen keuze, ik heb nooit gevraagd om verkracht te worden. Voilà, het woord is eruit. Het is moeilijk.»
HUMO Heb je gepraat met andere vrouwen die verkracht zijn?
DARDENNE «Ah non. Ik wil het zelfs niet. Ik heb het geluk gehad dat ik het op mijn eentje heb kunnen verwerken.
»Op het proces zijn veel meisjes mij komen opzoeken. Verschrikkelijk was dat. Tijdens de zitting had je net genoeg tijd om even een sigaret te roken en naar het toilet te gaan; na de zitting was ik uitgeblust. Je moet zoveel incasseren dat je op bent. Ik had geen zin om te luisteren naar al die verhalen. Ik werd er ook kregelig of zelfs woest van als zo’n vrouw mij zei: ik begrijp je. Niemand kan begrijpen wat ik heb meegemaakt.
»Het grote verschil is ook dat ik gemediatiseerd ben. Iedereen weet alles. In tegenstelling tot al die andere meisjes wie het is overkomen, ligt mijn leven op straat.»
HUMO Draag je daar met je boek niet zelf toe bij?
DARDENNE «Pardon? (boos) Sommige kranten hebben smerige details uit het dossier gehaald, om te illustreren hoe wreed het is geweest. Ik vind dat ziekelijk: verkrachting is al erg genoeg zonder al die gore details. Ik wilde geen sensatie. Ik wil niet dat allerlei perverten het boek gaan lezen om zich op te geilen aan mijn verhaal. Merci.
»Ik heb het boek geschreven om mijn waarheid te vertellen over een episode vol sadisme. De details gaan niemand iets aan. Ik wilde ook vooral mijn ouders sparen. Dat al die vuiligheid op een ochtend toch gewoon in de krant staat, is een schande. Iedereen moet afblijven van wat met mij gebeurd is. Dat is van mij. Mijn leven.»
undefined
'Sabine en Laetitia in 2004, tijdens het proces Dutroux'
Meester en slaaf
HUMO Wat was voor jou het belangrijkste moment van het proces?
DARDENNE «Dat hij mij niet durfde aan te kijken.»
HUMO Dat was jouw overwinning op hem?
DARDENNE «Ja. De rollen waren omgedraaid. Hij die tachtig dagen lang de meester was geweest, en ik zijn slaaf: eh bien, die man ontweek mijn blik. Ik was fier. De dag dat we naar de kelder zijn gegaan (rechter, juryleden, verdachten en slachtoffers bezochten tijdens het proces het huis in Marcinelle waar Sabine was vastgehouden, red.) stond ik op 1 meter van hem vandaan. Hij staarde naar de vloer, hij ontweek mij.
»Ik had dat niet verwacht; het viel mij zelfs tegen van hem. Hij heeft mij vroeger zo gedestabiliseerd dat ik ervan uitging dat hij het weer zou proberen. Niet dus. Hij heeft wel staan liegen over mij, maar woorden doen minder pijn dan blikken. Geloof me.»
HUMO Je houdt in je boek een pleidooi: je vindt dat justitie de daders van seksuele misdrijven niet meer vervroegd mag vrijlaten wegens goed gedrag.
DARDENNE «Het is niet normaal dat ze zulke gevaarlijke mensen vrijlaten. Hij was een recidivist. In ’92 is hij in vrijheid gesteld na een veroordeling wegens zedenfeiten. Ik vraag mij af hoe de minister van Justitie die hem indertijd vrijliet (Melchior Wathelet, red.) dit proces heeft ervaren. Als ik in zijn plaats was, zou ik mezelf mijn beslissing nooit hebben kunnen vergeven.
»Ik ga ervan uit dat hij nu nooit meer vrijkomt. Als dat toch gebeurt, begrijp ik justitie niet meer. Dan vlucht ik naar een ander land. Ik wil niet leven in een land waar hij rondloopt.»
HUMO Wie is het slechtste: hij of zijn vrouw?
DARDENNE «Ze zijn allebei even slecht. Rotslecht.
»Ik misprijs haar misschien nog meer dan hem. Ze heeft altijd gezegd dat hij haar god was. Liefde maakt blind en uit liefde kun je stommiteiten doen, maar dit... Kinderen laten creveren als een hond in een hok. Incroyable!
»Tijdens het hele proces heeft ze niets anders gedaan dan te zeggen hoezeer ze haar kinderen miste in de gevangenis. Ze heeft dus toch iets van een moeder. Maar terwijl ze houdt van haar eigen kinderen, laat ze die van anderen sterven. Dat begrijp ik niet.»
HUMO Ze vroeg om vergeving. Je weigerde.
DARDENNE «Ik zal haar nooit vergiffenis schenken. Jamais de ma vie.»
HUMO Ga je hun je boek sturen?
DARDENNE «Misschien zou ik het doen als ik wist dat het zin had, maar dat heeft het niet. Ze begrijpen niet wat erin staat. Ze weten niet wat liefde is. De vrouwen die hij zogenaamd liefhad, sloeg hij. Naar de twee kinderen uit zijn eerste huwelijk heeft hij nooit omgekeken. Is dat liefde?»
HUMO Stel je voor dat je op een dag zelf een kind hebt.
DARDENNE «Ik hoop dat ik moeder word, ja.»
HUMO Stel dat het een meisje is. Op haar twaalfde zegt ze: ‘Mama, ik ga met de fiets naar school.’
DARDENNE «Ik zal het haar niet weigeren. Je moet niet te veel in het verleden leven. Het is mij overkomen, maar niet alle meisjes zijn ontvoerd op hun fiets. Misschien zal ik haar meer op het hart drukken wantrouwend te zijn tegenover vreemden, maar ze moet ook nog kunnen leven.»
HUMO Kijk jij om als je over straat loopt?
DARDENNE «In het begin betrapte ik mezelf daar wel op, maar ik heb het afgeleerd. Mensen die er ‘raar’ uitzien, kan ik nu probleemloos voorbijlopen. Als je paranoïde wordt, heb je geen leven meer. En we hebben maar één leven.»
HUMO Neem je ooit medicijnen?
DARDENNE «Nooit.»
HUMO Humor is je medicijn, schrijf je.
DARDENNE «Zwarte humor! (lacht) Niet dat ik wegdruk wat er met mij gebeurd is, maar er is een moment dat je moet stoppen. Zwarte humor helpt me daarbij. Sommige mensen begrijpen dat niet: het schokt hen dat ik kan lachen met de verschrikkelijke dingen die mij zijn overkomen. Je m’en fous. Ik heb het récht om zo te doen.»
Bij de politie
HUMO Morgen is een sleutelmoment in je leven: je wordt eenentwintig, het boek is er...
DARDENNE «... et fini. Gedaan. Voorbij.»
HUMO Wat ga je doen met het geld?
DARDENNE «Weet ik niet. Eerst wil ik mijn rijbewijs halen en een klein autootje kopen. Misschien kopen we een optrekje, mijn copain en ik. Ik denk er ook aan opnieuw te gaan studeren.»
HUMO Psychologie?
DARDENNE «Ah non, ik wil nooit psycholoog worden. Ik kan het niet aan geconfronteerd te worden met het lijden van de mensen. Daar is mijn achtergrond niet stabiel genoeg voor. De techniek die ik gebruikt heb om mezelf te helpen, werkte ook alleen bij mij - het werkt niet voor andere mensen.
»Ik zou graag bij de politie gaan. Twee jaar geleden heb ik meegedaan aan het toelatingsexamen, maar ik ben gezakt. Ik wil het opnieuw proberen.
»Uniformen hebben mij altijd aangetrokken. (lacht) Mijn vader was vroeger gendarme. Vroeger. Toen ik nog gewoon Sabine was, en niet Sabine Dardenne van de zaak D.»
HUMO Je schrijft: ‘Ik hoop dat de toekomst eindelijk rust zal brengen.’
DARDENNE «Dat hoop ik, ja. Ook al kun je het onuitwisbare niet uitwissen. Jamais.»
