Saint Amour: Herman Brusselmans, Gregory Frateur en Maaike Neuville

De liefde die haar bloemetjesjurk afgegooid heeft, en vuile tanden bloot lacht. Het zuchten en het steunen, de klerezooi in maag- en hartstreek, het gerimpeld verdriet en de zure wanhoop.

En dat allemaal omdat die ene niet wil: in een mensenziel kan geen grotere smeerlap bijten dan de Onbereikbare Liefde - het thema van Saint Amour dit jaar. Of zit er ook iets glorieus aan dat tranerige smachten en tevergeefse wachten? Ik wil het weten van schrijver Herman Brusselmans, zanger Gregory Frateur en actrice Maaike Neuville.

Enkele quotes

Herman Brusselmans

'Nancy van de bandenfabriek'

Herman Brusselmans «Ik associeer snakken naar het onbereikbare met jong zijn. Op je vijftiende móét je smachten naar dat ene meisje dat je niet kunt krijgen, of geloven dat je ooit de Tour de France wint, of hopen dat je als schijver de Amerikaanse markt verovert. Maar op je veertigste is dat pathetisch. Ik heb het onbereikbare opzijgezet in mijn leven. Er zijn geen grote verwachtingen of dromen meer over: het is wat het is.»

HUMO Is dat meisje gemodelleerd naar iemand die je echt hebt gekend?

Brusselmans «Ja. Op mijn zesde werd ik overvallen door een grootse sensatie: verliefdheid op het meisje dat driehonderd meter verder woonde. In mijn boeken noem ik haar Nancy van de bandenfabriek. Haar ouders hadden een bandencentrale, vandaar. En ik was smoor op haar. In de eerste drie jaren van de lagere school liepen we altijd hand in hand. Ik was stapelzot van haar, en dat ben ik mijn hele leven gebleven. Terwijl ik sinds het vierde leerjaar - toen we niet meer samen in de klas zaten - nooit nog een woord tegen haar heb gezegd.

»De laatste keer dat ik haar heb ontmoet, was ik achttien. 't Was in een café in Hamme, en ik had een enorm stuk in mijn kloten. Ik kwam van mijn eerste mondeling examen op de unief, en ik had mijn kostuum nog aan. Zij stond daar toen met haar vriend - de playboy van Hamme, een gast wiens ouders een antiekzaak hadden. Ik had haar toen al een paar jaar niet meer gezien, maar de verrukking was er meteen weer: zij was mijn grote droom. Maar ze was onbereikbaar, wist ik. Dat had allicht met een minderwaardigheidsgevoel te maken. Ik bedoel: zij kwam uit een succesvol middenstandersgezin, terwijl in mijn milieu voornamelijk in koeienstront gezwommen werd. Wat zou ik het ook maar gedúrfd hebben om haar te benaderen?

»Na verloop van tijd is ze definitief van de radar verdwenen. En werd ze in mijn hoofd een mythische figuur die ik dus ook in mijn literatuur heb laten leven.»

HUMO Heb je nooit geprobeerd om...

Brusselmans «Wacht, het verhaal is nog niet klaar. Binnenkort zit ik in 'De laatste groet', dat programma van Bart Peeters waarin je begrafenis wordt geënsceneerd. Ik had met Alda Croes, de topredactrice van het programma, gesproken over mijn leven, en Nancy van de bandenfabriek vermeld. Die redactrice heeft haar prompt opgespoord en uitgenodigd voor de opnames. Plots stond daar in de backstage met de 54-jarige versie van mijn jeugdliefde. Ik was even van mijn melk. Het was 36 jaar geleden dat ik haar gezien had, en het jonge meisje was veranderd in een rijpe vrouw. Het was onwennig, maar tegelijk voelde het vertrouwd aan. We hebben nog een uur zitten praten. Ik had de neiging om mijn hele leven te vertellen - 'kijk eens wat je allemaal gemist hebt' - maar de afstand is iets te groot om ze nog terug in mijn leven te halen. We hebben beiden ondertussen te veel geleefd, hè. Maar wat me ongelooflijk opviel: ze had nog altijd diezelfde prachtige groene ogen. Ogen veranderen niet, hè.»

undefined

Gregory Frateur

'Waar is m'n gaydar?'

Gregory Frateur is de zanger van Dez Mona – het wonderlijke ensemble dat op Saint Amour grote bellen melancholie de zaal in stuurt. Hij weet hoe de liefde kan huishouden in een leven, zij het nog maar recent.

Gregory Frateur «Ik heb al heel mijn leven een vreemde relatie met het concept 'verliefd zijn'. Volledig wég zijn van iemand, dat oceanische gevoel van geluk, verlangen en verwarring: ik heb dat pas heel laat ontdekt. Of misschien was het er vroeger al, maar herkende ik het gewoon niet. Pas in de afgelopen jaren ben ik me bewust geworden van wat verliefdheid en liefde betekenen, en hoe het is om je volledig in iemand te willen storten.

»Dat heeft natuurlijk iets te maken met mijn geaardheid: ik ben homoseksueel. Dan zijn liefdes vaak onbereikbaar omdat de ander hetero is. Dat is lastig en confronterend, zeker voor een gast van zestien of zeventien. Het staat niet op je voorhoofd geschreven dat je homo bent, hè. Enfin, bij sommigen wel, natuurlijk (lacht). Ik heb zo'n homovriend die beweert dat hij een gaydar heeft – het instinct waarmee je in een massa mensen de homo's er meteen uithaalt. Ik heb dat juist niet, denk ik. Nu kan ik daar mee lachen, maar tot voor kort was het allemaal één gigantisch drama voor mij.

»Het was heel heftig, en dus verzette ik me ertegen. Ik schermde me af voor elk sentiment dat naar overgave neigde. Zo heeft het heel lang geduurd voor ik een échte relatie aandurfde. Pas drie jaar geleden, toen ik al 29 was, heb ik voor het eerst die sprong in het diepe gewaagd. En daar ben ik blij om. Die relatie is uiteindelijk spaak gelopen, en daar heb ik véél verdriet om gehad. Maar: ik heb er het besef aan overgehouden dat de liefde toch niet onbereikbaar is voor mij. Ik weet nu dat het altijd moeilijk zal zijn, en dat er geen enkele handleiding is, maar het kán.»

HUMO Ben je zelf al onbereikbaar geweest voor mensen?

Frateur (zucht) «Ik heb een heel intense vriendschap om die reden zien stukgaan. Al sinds mijn jeugd had ik een ongelooflijk goeie vriendin. Maar gaandeweg werd ze verliefd, en ik kon die gevoelens natuurlijk niet beantwoorden. Ze zag daar geweldig van af, wilde het eigenlijk gewoon niet geloven. Op een bepaald moment bleef maar één optie over: die vriendschap bruut stopzetten. Dat heeft me gelittekend – verschrikkelijk als de dingen zo moeten lopen.

»Ik heb hetzelfde scenario nog een keer doorgemaakt. Opnieuw zo'n intense vriendschapsrelatie waarin er plots meer van me verwacht werd. Maar dat gáát niet – niet in dit leven. Mocht Onze-Lieve-Heer in een ander bestaan iets anders beslissen over mijn geaardheid, ja dan... (lacht)

»Het kan bijzonder pijnlijk zijn om zelf de onbereikbare te zijn. Je voelt dat je jezelf niet meer kan zijn, dat je jezelf niet meer helemaal kan géven aan een vriend. Dat is héél ongemakkelijk, en op den duur komt er zelfs een soort schuldgevoel bij kijken – omdat je soms zou willen dat je zo'n verliefdheid kon beantwoorden, snap je?»

undefined

Maaike Neuville

'Een weglopertje'

Maaike Neuville «Onlangs hoorde ik dat mijn onbereikbare - laat ik hem maar 'mijn projectje' noemen - ergens op een feestje zou verschijnen. Meteen heb ik toen alle mogelijke voorbereidingen getroffen: een nieuwe broek kopen, me mooi opmaken, repeteren wat ik allemaal zou zeggen. Ik was er helemaal klaar voor. Maar je raadt het al: die gast is die avond helemaal niet op dat feestje komen opdagen. Dat was een grote les: ik moet niet krampachtig probéren. Ik moet het gewoon overlaten aan het toeval en de omstandigheden. En als ik dat doe, zal er heus wel iets gebeuren.

»En kijk: de volgende avond ging ik uit met een vriend, en plots stond hij daar in een club, m'n projectje. Terwijl ik een gewone jeans aanhad, en m'n haar niet opgestoken was. En toen was er dus géén scenario, géén omlijnd plan, maar ik heb 'm die avond wel een hele tijd gesproken. Nog zonder concreet resultaat, maar toch. Enfin, die speciale broek ligt nu naast m'n bed een gewone broek te wezen (lacht).

HUMO Heb je wel vaker van die onmogelijke liefdes nagestreefd?

Neuville «Ik heb er nooit echt bij stilgestaan, maar... Ja, eigenlijk wel. Op school werd ik verliefd op meesters en leraars. En ik ben ook lang samen geweest met mijn scoutsleider. Dus ja: het gevoel dat er iets overwonnen moest worden, zat er blijkbaar al van jongs af in. Dat het niet te makkelijk mocht gaan. Alsof het anders niet de moeite was, snap je?

»Ik heb ooit, toen ik een jaar of vijftien was, een liefdesbrief geschreven aan een leraar. En 'm effectief afgegeven, ja. Het was geen optie om die te schrijven en hem vervolgens níét af te geven. Die leraar heeft daar toen kordaat maar empathisch op gereageerd. 'Ja Maaike, dat gaat niet, hè.' (lacht) En zo was het goed voor mij. Als ik die brief niet afgegeven had, was die verliefdheid te groots geworden. Door die vriendelijke afwijzing kon ik verder.

»Mijn puberteit was: smachten en verlangen. Eigenlijk heb ik veel situaties gekend waarin ik mensen niet kon krijgen. Mijn eerste kus was met iemand die wél binnen m'n bereik lag, en daar had ik niet zo veel aan. Ik vond dat niet interessant, omdat het zo makkelijk was. Erg, hè?»

HUMO Dat eeuwige vallen op de onbereikbare kan je ook interpreteren als een klassiek geval van bindingsangst.

Neuville «Mijn zus (Elke, televisiemaker bij productiehuis De Chinezen, red.) is dezelfde als ik - eigenlijk zijn wij één hersenmassa in twee lichamen. En zij heeft onlangs een interessant theorietje over ons tweetjes bedacht. Mensen zeggen dus dat vallen op de onbereikbare voortkomt uit bindingsangst, dat het een veiligheidsmechanisme is om je niet te moeten overgeven aan iemand. Maar voor ons is het iets anders: een trigger, om van jezelf te weten te komen dat je er wel zeker voor wil gaan. Alsof het leven je een test geeft: weet je het zeker? Is dit degene voor wie je hemel en aarde wil bewegen? Mijn zus noemt het bindingsreserve.

undefined

Saint Amour toert nog tot 19 februari door Vlaanderen. Meer info: begeerte.be