School shootings: 'Moeder, waarom moorden wij?'
Eens om de zoveel tijd schrikt de wereld op. Een schutter gaat tekeer in een Texaanse kerk (26 doden) of legt aan vanuit een hotel in Las Vegas (58 doden en 546 gewonden). Birgit Pfeifer (52) deed onderzoek naar schietpartijen op scholen. Ze bestudeerde autobiografische documenten van zeven school shooters en kreeg een unieke inkijk in het hoofd van de daders.
'School shootings: 'Moeder, waarom moorden wij?'
- Heeft u een profiel kunnen ontdekken?
Birgit Pfeifer «Dat is er niet. We denken al snel dat het gaat om depressieve jongens die veel gepest zijn. Maar soms zijn ze juist heel populair en komen ze uit een warm gezin. Wat hen bindt, is de daad zelf. Die kondigen ze altijd aan, soms met een filmpje op YouTube of in een tekening die wemelt van gewelddadige fantasieën.
»Het zijn jongeren die moeite hebben om het leven te nemen zoals het komt en zo uit balans raken. Jongeren die hun eigen tekortkomingen niet onder ogen durven te zien en in een existentiële crisis raken.»
- Hele gewone pubers dus.
Pfeifer «Toen ik hun afscheidsbrieven las, dacht ik: shit, zo was ik ook. Ik was ook bang voor de toekomst en boos op de wereld.
»Het verschil. Zij ontwikkelen eigen mythes, waarin ze hun daden beschrijven als een oorlog tussen goed en kwaad. Hun identiteit verandert in die van een goddelijke wraakengel, die bereid is om als martelaar te sterven. Een schietpartij zal ze onsterfelijk maken.
»Ze ontwikkelen eigen rituelen met eigen muziek en hebben gevoelens van goddelijke superioriteit.»
- Ze ontwikkelen een soort van religie?
Pfeifer «Een persoonlijke religie, ja. In hun existentiële crisis gaan deze daders op zoek naar zin en die vinden ze in het gebruik van geweld. Of het niet raar is om te denken dat je het kwaad kunt bestrijden met geweld? Zet de televisie maar eens aan. Het zijn altijd stoere kerels die de kwaden overhoop schieten.»
- Dat klinkt als de gemiddelde jihadist.
Pfeifer «Ook die jongens hebben verschillende achtergronden en slechts één kenmerk gemeen: het gevoel voor iets groters te willen sterven, als martelaar.
»School shooters worden niet gezien als lone wolves, omdat ze geen religieuze of politieke motieven hebben. Maar, kijk eens naar Anders Breivik. Die zag zichzelf als tempelridder, die Noorwegen moest redden van de islam.»
- Gelooft u in preventie?
Pfeifer «Het is belangrijk om als jongere ook geconfronteerd te worden met meningen die niet de jouwe zijn. Dan leer je kritisch te denken en reflecteren.
»Er zijn wel wat jongeren die niet kunnen omgaan met teleurstellingen en alleen zwart-wit denken. Een existentiële crisis kan niet alleen leiden tot geweld, maar ook tot depressie of druggebruik. Misschien is dat wel de belangrijkste opgave voor het onderwijs: leerlingen een reality check geven. ‘Shit happens, wen er vast maar aan.’»
© Het Parool
