‘Silverview’ van John le Carré is een waardig afscheidssalvo van een groot verteller

Met nog geen tweehonderd pagina’s is het laatste, postuum uitgegeven boek van de Brits-Ierse auteur John le Carré (geboren als David Cornwell) maar een kort avontuur, waar u niet meer dan een paar avonden zoet mee zult zijn. Maar ‘Silverview’ stelt niet teleur: het is een vlot behapbare roman die nooit gaat vervelen. De spionagethriller volgt afwisselend een ervaren rot in de geheime dienst en een jongeman die een boekenwinkel begint nadat hij uit de financiële wereld is gestapt – een cynicus die zichzelf een ‘klaarwakker roofdier’ noemt, niet bepaald het type mens dat je doorgaans achter de toonbank van een boekenwinkel verwacht.

Beetje bij beetje raken de verhalen over de spion en de boekenboer verstrengeld. Dat voelt perfect natuurlijk aan. Zo toont Le Carré een laatste keer waarom hij een grootmeester van het genre was: hij wist als geen ander erg verschillende personages op een geloofwaardige manier aan elkaar te lassen en de naden tussen plotlijnen vakkundig te verbergen.

Evenzeer naturel is het morele kompas van het boek. Naar goede gewoonte schrijft John le Carré niet over een heldhaftige spion die tegen gruwelijke slechteriken vecht. Goed en kwaad zijn niet voorgekauwd: de lezer moet zelf beslissen wie, if anyone, de held is. Dat is niet verwonderlijk, want in zijn boeken heeft hij de geheime dienst altijd geportretteerd als een dienst met een dubbele moraal, zelfs in tijden waarin geheim agenten voor onfeilbare halfgoden doorgingen, bijvoorbeeld in de James Bond-boeken. We hebben de nuance in het genre van de spionagethriller goeddeels te danken aan Le Carré, en ook in ‘Silverview’ uit zich dat in soms egoïstische, vaak licht narcistische hoofdpersonages waarvan de persoonlijke motieven doorgaans twijfelachtig zijn.

In zijn literaire zwanenzang stelt Le Carré een laatste keer de vraag aan wie we trouw moeten zijn, en wat verraad precies betekent voor iemands geweten. Wat doet ons als mensen boven onszelf uitstijgen, en hoeveel zijn we eraan verschuldigd? Is een land belangrijker dan een mens, of is het maar een façade voor een corrupte regering? Eenduidige antwoorden op die vragen bestaan niet.

Ook de dosering van het mysterie zit meer dan snor, wat niet eenvoudig is in zo’n dun boek. Misschien is dat net de stille getuige van het meesterschap van een thrillerauteur: een spannend en doorwrocht verhaal neerpennen in minder dan tweehonderd pagina’s lijkt toch moeilijker dan een narratief opbouwen in een vuistdik boek.

De lof is eigenlijk niet helemaal terecht, want na ’s mans dood eind 2020 heeft zoon Nick dit boek afgewerkt. In een ontroerend nawoord vertelt de zoon ook over de laatste dagen van zijn vader en de ernstige ziekte van zijn moeder. Le Carré nam vlak voor zijn overlijden de Ierse nationaliteit aan, omdat hij hevig gekant was tegen de Brexit. Je kunt veel over de man zeggen – hij keek niet op een controversiële mening meer of minder, zoals bijvoorbeeld over Israël – maar hij hield vast aan zijn principes.

Eén van die principes was overigens dat hij geen onafgewerkt of minderwaardig boek wilde publiceren. Zijn zoon heeft ervoor gezorgd dat zijn vader ook dat principe nooit hoefde los te laten, simpelweg door dit boek met glans en zorg te voltooien. ‘Silverview’ is een waardig afscheidssalvo van een groot verteller. En is iemand die zoveel boeken heeft gepubliceerd en zo’n nalatenschap achterlaat, niet onsterfelijk?