‘Sla je ontbijt over, dat heb je nergens voor nodig’

Diabetes type 2 is in ijltempo geëvolueerd van een zeldzame aandoening tot een hardnekkige epidemie, voornamelijk bij veertigplussers. Zo'n 6 procent van alle Belgen krijgt vandaag diabetesmedicatie voorgeschreven, en bij 65-plussers is dat zelfs 17 procent. Een verkeerde aanpak, volgens de Canadese nierspecialist Jason Fung. Hij ziet meer heil in vasten dan in pillen. ‘Een ziekte die met voeding te maken heeft, kun je onmogelijk genezen met medicijnen.’

DR. JASON FUNG «Injecties met insuline - het hormoon dat je bloedsuikerspiegel in toom moet houden - zijn algemeen bekend als geneesmiddel tegen diabetes. Ze verlagen het suikergehalte in het bloed, maar pompen de overtollige suiker nadien rond in je lichaam, waar die fikse schade kan aanrichten in je organen. Wat denk je dat er gebeurt als dat teveel aan glucose zich tien of twintig jaar lang opstapelt? Elke cel in je lichaam verrot. De gevolgen zijn legio: blindheid, hart- en vaatziekten, nierschade, tot zelfs kanker of de ziekte van Alzheimer.

»Diabetesmedicatie leidt tot een vicieuze cirkel: telkens wanneer je eet, komt er suiker in je bloedstroom, die via die insuline-injecties vervolgens in je organen gepropt wordt. Bovendien zul je steeds hogere doses nodig hebben om je bloedglucose op hetzelfde peil te houden.»

HUMO Insulinemedicatie is de verkeerde aanpak, zegt u?

FUNG «Klopt. Na verloop van tijd zullen de cellen in je lichaam resistent worden voor insuline, waardoor je bloedsuikergehalte te hoog wordt. Als reactie daarop zal het lichaam nog méér insuline aanmaken, ter compensatie. Er wordt nog meer glucose in de cellen gepropt, maar op een bepaald moment zitten die cellen té vol. En daar valt geen enkel voordeel meer aan te verbinden. In de tijd van de jager-verzamelaar was insulineresistentie een handig trucje dat het voortbestaan van onze soort hielp te verzekeren in tijden van voedselschaarste. Maar vandaag hoeven we niet meer in een grot op eten te wachten.»

HUMO En de medicatie heeft ook nog eens als gevolg dat we bijkomen.

FUNG «Van mijn patiënten hoorde ik vaak: ‘Dokter, u zegt altijd dat afvallen de sleutel is tot het omkeren van diabetes, maar u hebt me een middel voorgeschreven waardoor ik 12 kilo ben verdikt. Dat kan toch niet goed zijn?’ Dat is inderdaad onzinnig. We veronderstellen dat de aandoening chronisch en progressief is en we negeren met z'n allen de ongemakkelijke waarheid: een ziekte die met voeding te maken heeft, kun je niet genezen met medicijnen.»

HUMO De juiste voeding heeft dus meer impact dan medicatie. Maar met ons voedingspatroon is één en ander mis?

FUNG «In de jaren 70 at iedereen drie maaltijden per dag: ontbijt, lunch en avondmaal. Vandaag zitten we voortdurend te snacken. Cakejes, energierepen, snoep... Dat zijn geraffineerde koolhydraten, net zoals witte rijst of pasta en brood van witte bloem. Uit een geraffineerd product zijn alle natuurlijke vetten en eiwitten verwijderd. Wat achterblijft, is een puur koolhydraat, een product waaraan ons lichaam niet is aangepast. Ze doen onze bloedsuikerspiegel veel sneller stijgen dan ongeraffineerde koolhydraten zoals groenten, fruit en volkoren graanproducten. Door voortdurend ongezond te snacken, geven we ons lichaam het ene insulineshot na het andere.»

HUMO Alleen een verandering van je dieet en levensstijl kan de ziekte omkeren?

FUNG «Om diabetes correct te behandelen, moeten we enerzijds ophouden met voortdurend suiker te consumeren, en anderzijds de suiker verbranden die zich opstapelt in ons lichaam. Het eerste lukt met een koolhydraatarm dieet met gezonde vetten, het tweede door periodiek te vasten.

»Lichaamsbeweging kan ook nuttig zijn, maar het effect ervan op diabetes is beperkt. Sporten heeft alleen voordelen voor de skeletspieren en niet voor de vervette lever, die een sleutelrol speelt bij deze ziekte.»

HUMO Periodiek vasten, ook bekend als intermittent fasting, lijkt tegenwoordig wel een modetrend. Maar is het niet te drastisch?

FUNG «Vasten lijkt misschien heftig, maar het wordt al sinds mensenheugenis op een succesvolle manier in praktijk gebracht. Het is de beste manier om je lichaam te dwingen overtollige suikers in je bloed en lichaam te verbranden. Het is eenvoudig: als je eet, slaat je lichaam energie op. Als je vast, verbrandt je lichaam energie. Glucose is de makkelijkst toegankelijke bron van energie uit voeding, dus die zal als eerste worden verbrand.»

HUMO Is het een optie om enkel onze calorieopname te verminderen, zonder te vasten?

FUNG «De strategie van ‘kleinere porties’ is de meestgebruikte dieetkundige aanpak, maar het is een rechtstreekse weg naar mislukking. Alle diëten leiden op korte termijn tot gewichtsverlies, maar na gemiddeld een halfjaar bereikt het lichaamsgewicht een plateau, omdat je stofwisseling vertraagt. Als je vast, gebeurt net het omgekeerde. Je lichaam verbrandt opgeslagen vet en je energieverbruik neemt toe.»

HUMO Vasten dan maar. Hoe begin je eraan?

FUNG «Een veelgebruikte methode is om twee tot drie keer per week 24 uur aan één stuk te vasten. Je kunt ook vijf tot zes keer per week zestien uur lang geen voedsel tot je nemen.

»Om je koudwatervrees te overwinnen, werk je best in stapjes. Sla om te beginnen al eens je ontbijt over. Ons lichaam heeft dat niet nodig. Het bereidt zich 's morgens voor op actie, niet op een copieuze maaltijd. En begin elke dag met een groot glas water. Drink dagelijks 2 liter. Als je hunkert naar afwisseling, wissel dan af met koffie of thee. Laat 'gezonde' zoetstoffen zoals stevia voor wat ze zijn, want ze veroorzaken een reactie in de hersenen waardoor je naar suikers begint te hunkeren.»

HUMO Zijn er risico's verbonden aan vasten?

FUNG «Als je medicijnen gebruikt, moet je uiteraard eerst met je huisarts overleggen. Je dieet veranderen zonder je medicatie aan te passen kan je suikerspiegel te hard doen dalen, waardoor je kunt beven, zweten of misselijk worden. Of erger: je kunt het bewustzijn verliezen of zelfs sterven. Het is dan ook belangrijk om je bloedsuiker minstens twee keer per dag te controleren. Als je geen medicatie neemt, hoeft dat uiteraard niet. Je bloedglucosegehalte kan een beetje dalen, maar hoort normaal gezien binnen het normale bereik te blijven.»

HUMO Hoelang moeten we eigenlijk vasten voor we diabetes kunnen omkeren?

FUNG «Intensief vasten leidt tot snellere resultaten, maar als je al twintig jaar diabetes type 2 hebt, zal de ziekte niet in enkele maanden verdwenen zijn. Hoe langer je de ziekte hebt, hoe meer tijd het vraagt om weer gezond te worden.

»Ook hier: laat geraffineerde koolhydraten links liggen. Hoe meer bewerkt voedsel je eet, hoe meer je glucoseniveau stijgt. Je zult dan langer moeten vasten om je insulinegehalte weer te laten dalen.»

HUMO Maar als we volhouden, kunnen we succes boeken?

FUNG «Patiënten die al decennialang hoge doses insuline gebruikten, konden binnen luttele weken met hun medicijnen stoppen. Mijn patiënten vielen sterk af en kwamen niet meer bij. Ze vonden het bovendien verbazend makkelijk om het programma te volgen. Ze hadden verwacht dat ze verschrikkelijke honger zouden lijden, maar hoe langer ze doorzetten, hoe meer hun trek verdween. Vooraf vreesden ze voor concentratieproblemen en futloosheid, maar het tegenovergestelde bleek waar. Patiënten die vroeger amper energie hadden, kwamen plots mijn kantoor binnengedarteld.»

HUMO U pleit tot slot ook voor een vetrijk dieet om diabetes de loef af te steken. Kiezen we dan toch best voor volle melk en boter, in plaats van de magere variant?

FUNG «Natuurlijke vetten die voorkomen in avocado's, noten en olijfolie hebben een minimale impact op het glucoseniveau in het bloed. Vet stimuleert bovendien je verzadigingshormonen, waardoor je minder in de verleiding zult komen om tussen twee maaltijden door een muffin naar binnen te werken. Je moet natuurlijk geen half pakje volle boter op één boterham smeren, maar in beperkte mate zijn vetten goed voor ons. Je slechte cholesterol kan er een beetje door verhogen, maar je goeie cholesterol zal ook stijgen en die is nog net iets krachtiger. De natuurlijk verzadigde vetten in rundvlees, varkensvlees, spek en room zijn ook gezonde vetten. Eieren zijn ook goed voor je.

»Maar niet alle vetten zijn oké. Zonnebloem- en maisolie zijn industrieel bewerkt en kunnen ontstekingen veroorzaken. Vermijd die plantaardige oliën of gebruik ze uitsluitend op lage temperatuur, anders geven ze schadelijke stoffen af.»

HUMO We zullen eraan denken bij onze volgende maaltijd, over zo'n zestien uur.