Sneltest is doorbraak, maar er kleven risico’s aan

Hoe werkt deze sneltest?

Net als bij de PCR-test wordt met een wattenstaafje wat vocht uit de neus en keel genomen. Maar het proces daarna is veel simpeler dan bij een PCR-test, waarbij DNA miljoenen keren moet worden vermenigvuldigd. ‘Deze test bekijkt simpelweg of er in de swab een bepaald eiwit aanwezig is dat speciaal hoort bij het coronavirus,’ licht onderzoeker Marije Hofstra van het UMC Utrecht toe. ‘De sneltest wordt ook wel antigenentest genoemd.’ Het watje met neus- en mondvocht gaat in een vloeistof. Die wordt vervolgens op een papiertje gedruppeld. Vijftien minuten later is er een positieve of negatieve reactie zichtbaar. ‘Het is een beetje te vergelijken met een zwangerschapstest, je ziet of er één of twee streepjes staan. Het ene streepje is een controlestreepje, als er twee streepjes verschijnen heb je corona.’

Is de sneltest onze reddende engel?

‘Dit kan héél véél bijdragen!’ zegt arts-microbioloog Jan Kluytmans vol overtuiging. Met deze sneltests wordt volgens hem ‘ongelofelijk veel tijd gewonnen’. ‘Dit is een doorbraak. Want de mensen die negatief getest worden, hoeven niet meer dagenlang te wachten op hun uitslag.’ Kluytmans krijgt bijval van collega-onderzoeker Marc Bonten van het UMC Utrecht, die verwacht dat sneltests ‘onze aanpak van het coronavirus rigoureus gaan veranderen’. ‘Het is niet de godin van de geneesmiddelen, maar het gaat ons helpen.’ Hij verwijst bijvoorbeeld naar de receptie in de tuin van het Witte Huis die mogelijk is uitgedraaid op een zogenoemd superspreader event. Meerdere aanwezigen, onder wie president Donald Trump en zijn vrouw Melania, die volgens Amerikaanse media allemaal een sneltest hadden ondergaan, zijn daarna tóch positief bevonden. Op beelden was te zien dat genodigden geen afstand hielden. Ze vertrouwden mogelijk op de negatieve sneltesten.

Hoe vaak hebben de nieuwe sneltests het mis?

Op de grootste testlocatie van Nederland, in Utrecht, testten de onderzoekers 1.257 mensen zowel met een PCR-test als met een sneltest van de Amerikaanse fabrikant Abbott. Bij 123 personen gaf de PCR-test een positief resultaat, de sneltest gaf bij slechts negentig mensen een positieve uitslag, meldt het UMC Utrecht. Dat komt neer op 73 procent. De nieuwe sneltesten missen dus een aanzienlijk deel van de mensen die het virus wel degelijk bij zich dragen. ‘Aan het gebruik van de sneltests kleven ook risico’s,’ waarschuwt Kluytmans. ‘De test is iets minder betrouwbaar dan de PCR-test die we nu gebruiken.’ De onderzoekers telden slechts één keer een onterecht positief resultaat.

Hoe erg is het dat mensen die wél corona hebben, niet worden opgemerkt?

Bonten en collega-onderzoeker Marije Hofstra van het UMCU zeggen dat de sneltest minder snel positief uitvalt bij mensen die minder virusdeeltjes bij zich dragen. Daarom hoeft dat volgens hen ‘niet erg’ te zijn. ‘Omdat mensen met een kleinere hoeveelheid virus waarschijnlijk minder bijdragen aan nieuwe besmettingen dan mensen met een grote hoeveelheid virus,’ verklaart Hofstra. ‘Maar als je al een week klachten hebt, dan is het misschien niet verstandig om een sneltest te doen, dan kun je misschien beter een PCR-test doen.’

Collega-onderzoeker Kluytmans moet naar eigen zeggen zijn ‘enthousiasme temperen’. ‘Als je op de hele bevolking negen van de tien mensen eruit haalt met de test, ben je al een heel eind. Maar doe je dat in een verpleeghuis, dan neem je daarmee waarschijnlijk te veel risico, omdat er dan slachtoffers kunnen vallen.’ Hij benadrukt dat het coronavirus in verpleeghuizen ‘zo risicovol is’, dat hij ‘terughoudender zou zijn’. ‘Stel dat er twintig medewerkers klachten hebben, er achttien een positieve testuitslag krijgen maar er twee vrolijk verder werken bij wie de test het mis had, dan kunnen er hele kwetsbare mensen besmet worden. Het is nu echt nog te vroeg om de sneltest daar te gebruiken op een betrouwbare manier.’

Zijn we straks af van de pijnlijke wattenstaaf diep achterin de neus?

‘Het wattenstaafje gaat net zo diep als bij de PCR-test,’ verklaart directeur Albert Akkermans van medisch testbedrijf MediCorps. ‘Je wilt achter in de keel terecht komen, omdat het virus zich daar gaat nestelen. Daarom krijg je ook als je verkouden wordt keelpijn.’ Maar voor wie die test beu is, heeft Kluytmans mogelijk een hoopvol bericht. ‘Wij gaan de komende weken testen of we deze sneltest ook alleen met speeksel kunnen doen. Dan zou je hem namelijk in de toekomst ook veel makkelijker kunnen inzetten in de thuissituatie.’

(AD)