‘Sommigen zeggen: ‘Ach, onze kinderen en jongeren hebben toch geen oorlog meegemaakt?’ Dat klopt, maar er is wel een flinke hap weg uit hun leven’

Toen een onbekend virus ons in februari 2020 plots in een houdgreep nam, kon vrijwel niemand de eindeloze worsteling voorspellen die daarop zou volgen. Noodgedwongen hertekenden we twee jaar lang leven en werk. Nu een (relatief) coronavrije lente en zomer lonken, vroeg Humo een veelkoppig panel wat die tijd hun heeft geleerd – over zichzelf, hun medemensen en de wereld.

Rudi Vranckx: ‘Bevers en een oehoe’

RUDI VRANCKX (VRT-oorlogsjournalist) «Door corona liep de nulmeridiaan plots door onze eigen navel, huizen en straten. Onze nabije omgeving bepaalde ons hele perspectief, de rest van de wereld bleek abrupt verdwenen.

»Ook in de media maakten we onze eigen leefwereld onbewust tot het enige referentiekader. Het nieuws was het nieuws van de middenklasse: de wafelbak van de scouts die niet doorging, het tuincentrum om de hoek dat opnieuw opende. De problemen in Molenbeek en Borgerhout waren we even vergeten. Als er twee jaar geleden een Oekraïne-conflict had plaatsgevonden, hadden we het daar wellicht ook nauwelijks over gehad.

»Het virus maakte mijn werk natuurlijk ook lastig. Toen het Israëlisch-Palestijns conflict oplaaide, kon ik er niet heen, want ineens waren alle grenzen dicht. We hebben vaak voorbereidingen voor reportages moeten aanpassen of gewoon weggooien. In ieder geval leerde de crisis je die tegenslagen te aanvaarden. Je kón simpelweg niet anders.»

HUMO Vond u het persoonlijk ook een moeilijke tijd?

VRANCKX «Het was een schizofrene tijd. Ik merkte bijvoorbeeld dat ik een bloedhekel had aan al die onlogische regeltjes die in overvloed kwamen, maar me tegelijk enorm stoorde aan mensen die ze niet volgden. Dan wordt het moeilijk om jezelf nog recht in de spiegel te kunnen aankijken (lacht).

»Ook al die meninkjes op straat en in de media over het beleid en de regels kan ik niet meer horen. Het is oeverloos gezwets, telkens gaat het over hetzelfde – daar word ik niet wijzer van. Dan ga ik liever naar buiten, kijken naar hoe de bevers zijn teruggekeerd in de Dijle, of in Leuven op zoek gaan naar de oehoe.»

HUMO Aha, een coronawandelaar!

VRANCKX «Ja, en voor mijn sociale bestaan heb ik het belang van koffiehuizen ontdekt. Op een gegeven moment ging ik bijna ritueel een paar keer per dag een koffie halen, omdat het mijn enige manier was om nog met mensen te communiceren zonder al dat telegedoe.

»Persoonlijk vind ik het meest jammerlijke aan die vervloekte tijd dat ik het contact verloor met mensen die fundamenteel waren in mijn leven. Jan, een goede collega met wie ik dertig jaar lang naar oorlogsgebieden was getrokken, is bijvoorbeeld geruisloos met pensioen gegaan. Dat verwijt ik de Chinezen, de vleermuizen én mezelf.» (jb)

Heidi De Pauw: ‘Kinderen met littekens’

HEIDI DE PAUW (CEO Child Focus) «Het heeft me getroffen hoe weinig aandacht het beleid had voor kinderen en jongeren, ook al vertegenwoordigen zij 20 procent van de bevolking. Interactie is cruciaal voor hun zelfontplooiing. Maar scholen en speelpleinen gingen dicht, hobby’s werden onmogelijk gemaakt, en je mocht zelfs niet meer met twee op een bankje zitten. Een stroom van hulpkreten bij Awel, de kinder- en jongerentelefoon, was het gevolg. Depressies en zelfmoordgedachten waren niet van de lucht. Mishandeling en seksueel misbruik of uitbuiting verdwenen onder de radar.

»De pandemie heeft geleerd hoe belangrijk het is dat kinderen iemand hebben bij wie ze terechtkunnen, of zoals we dat bij Child Focus noemen: een Max. Alle kinderen van 12 zouden hun Max moeten hebben. Normaal vinden ze die op school, bij vrienden, in de sportclub. Zo’n vertrouwenspersoon kan alarmsignalen opvangen, zoals lege brooddozen of blauwe plekken. Tijdens de lockdowns werden ze van hen afgesneden.

»Vaak ontbrak de logica achter beslissingen. Werken mondmaskers in de klas echt? We weten het nog altijd niet. Maar ze hebben zéker een negatieve impact op de expressie, taal en leercurve van kinderen. Waarom verplichten we ze dan? En waarom is er niet sneller prioriteit gegeven aan ventilatie, om de scholen veilig open te kunnen houden? Sommigen zeggen: ‘Ach, onze kinderen en jongeren hebben toch geen oorlog meegemaakt?’ Dat klopt, maar er is wel een flinke hap weg uit hun leven. Je wordt maar één keer 18. De skireis in het laatste jaar van de middelbare school, de diploma-uitreiking, de eerste studentenfuif, de ontdekkingstocht aan de universiteit: die gasten hebben zóveel mijlpalen moeten missen. Ik geloof in hun veerkracht, maar we zullen zien welke littekens het allemaal nalaat.»

HUMO Wat hebt u zelf het hardst gemist?

DE PAUW «Heel veel, want ik ben een vrijheidsjunk. Praatjes met de collega’s op de werkvloer. Ongedwongen contacten. Spontaan iemand kunnen sms’en: ‘Ik ben in Brussel. Straks een pint pakken?’ Als CEO sta ik tussen mijn mensen, maar de pandemie dwong me in een ivoren toren. Sommige nieuwe werknemers ken ik amper. Wij krijgen bovendien heftige verhalen te horen op het werk: het helpt enorm dat je die kunt delen, maar in die afschuwelijke periode kon dat niet meer.» (rl)

Tom De Cock: ‘Squat, bench en deadlift’

TOM DE COCK (radiomaker) «Voor corona wist ik al dat ik geen járen meer bij MNM wilde blijven. Ik heb er een fantastische tijd gehad, maar het voelde ook een beetje aan als een gouden kooi. Het was altijd druk, ik moest een team leiden en constant creatief zijn, waardoor ik geen tijd had voor andere dingen. Tijdens de lockdowns werd me duidelijk dat ik gewoon de stap moest zetten: ik stopte bij de radio en nam een sabbatjaar.

»Dat iedereen thuiszat, heeft me daarbij erg geholpen. Het was een stuk lastiger geweest om iets wezenlijks te veranderen als ik had gezien hoe mijn collega’s naar feestjes en concerten bleven gaan. Nu viel alle fomo, al die angst om iets te missen, volledig weg.»

HUMO Wat heeft dat sabbatjaar je gebracht?

DE COCK «Ik heb podcasts gemaakt, heb mijn derde boek geschreven en ben begonnen met een nieuwe bedrijfsactiviteit: persoonlijke radioshows voor bedrijven. Die hebben hun personeelsfeestjes zien wegvallen door het virus, en wij boden als alternatief een radioshow vol verhalen van collega’s. Van een medewerker die voor het eerst haar baby toont tot een collega die met pensioen gaat en eindelijk kan vertellen over hoe hij al dertig jaar Belgische kampioen vinkenzetten is.

»De vertraging van corona heeft me nog iets geleerd over mezelf. Ik ben 37 jaar lang allesbehalve sportief geweest, ik dacht dat sporten niets voor mij was. Maar op een ochtend – ik had toch niets te doen – ging ik met mijn man mee naar zijn personal coach. Die heeft me geïntroduceerd in de wereld van squat, bench en deadlift. Ik ben er onverwacht competitief in geworden, doe zelfs aan wedstrijden mee, en ben nu fitter dan op mijn 16de.»

HUMO Een stuk breder ook, waarschijnlijk.

DE COCK (lacht) «Ja, dat is wel even wennen. Ik heb voor het eerst in mijn leven gespierde armen! De sportclub is een fijne nieuwe wereld. Ik kan me niet voorstellen dat ik er ooit nog mee stop.»

HUMO Na dat sabbatjaar ben je wel teruggekeerd naar de radio, met een nieuw programma op Qmusic. Je kon het niet laten?

DE COCK «Nee, ik ga daar niet flauw over doen. Nadat ik 13 jaar lang duizenden en duizenden uren radio had gemaakt en toen ineens helemaal niets meer, miste ik dat snelle één-op-ééncontact en dat podium voor een grote groep luisteraars. Maar écht terug naar vroeger wilde ik niet meer: mijn nieuwe radioprogramma kan ik combineren met het rustigere bestaan dat ik nu gewend ben. Ik kan nog altijd podcasts maken en elke avond mijn dochtertje instoppen.» (jb)

Jeroen Olyslaegers: ‘De nood aan troost’

JEROEN OLYSLAEGERS (schrijver) «Het politieke discours, dat zich tegenwoordig op Facebook afspeelt – en redelijk wat op mijn eigen Facebook-pagina – was de afgelopen twee jaar buitengewoon fascinerend. En geladen. Als ik een discussie probeerde te voeren over onderwerpen zoals vrijheid of burgerplicht, merkte ik aan de reacties meteen dat er toch een soort gedeeld trauma onder de mensen hangt, en een grote gevoeligheid.»

HUMO Dat discours werd zo heftig dat je je een tijdje afzijdig hebt gehouden.

OLYSLAEGERS «Dat was op het moment dat extreemrechts de coronabetoging van 23 november kaapte. Toen maakte een gevoel van machteloosheid zich van mij meester. Als ervaren Facebook-gebruiker weet ik: het is moeilijk om nog te communiceren als je je oprecht, fundamenteel machteloos voelt.

»Niet alleen op het internet was het heftig, hè. Ik zal lang niet de enige zijn die met vrienden discussieerde en plots mijn oren niet kon geloven, toch?»

HUMO Mijn vrienden zaten op dezelfde lijn: ik ken amper antivaxers.

OLYSLAEGERS «Ha, in mijn vriendenkring is het fiftyfifty. Het onderwerp wordt ofwel gemeden, ofwel staat het garant voor gierende discussies. Dat is confronterend. En verscheurend. En verwarrend. Onvermijdelijk begin je na te denken of bepaalde mensen nog wel vrienden van je zijn.

»Tegelijk vraag ik me af: zal dit blijven duren? Dra zullen we naar code geel gaan, wat maakt dat de maatregelen waartegen zoveel mensen geprotesteerd hebben, zoals het Covid Safe Ticket, tijdelijk op de schop zullen gaan. Zelf denk ik eerlijk gezegd dat over een paar maanden geen kat nog over vrijheid zal willen discussiëren. Iedereen zal het willen vergeten. Er komt een schitterende lente en een geweldige zomer aan, waaraan ook ik me graag zal overgeven. Het lijkt me zelfs aangewezen om dat te doen! We hebben van alles en nog wat meegemaakt en we hebben troost nodig.

»Maar toch. Verder kijkend heb ik het gevoel dat we nog lang de gevolgen zullen dragen van wat er de afgelopen twee jaar is gebeurd. We gaan het proberen te verdringen – of verdrinken, dat kan ook – maar er staat ons nog een gepeperde rekening te wachten. De normale tijden zijn afgelopen, zo simpel is het.» (vvp)

Alicja Gescinska: ‘Weg, naïviteit’

ALICJA GESCINKA (filosoof) «Voor schrijvers die aan een boek bezig waren was de eerste lockdown een zegen, omdat ze rustig konden doorschrijven. Voor wie een boek aan de wereld wilde presenteren was hij een vloek. Ik behoorde tot de tweede groep: mijn boek ‘Kinderen van Apate: over leugens en waarachtigheid’ was net verschenen, het voorjaar van 2020 stond volgepland met optredens. Ik hoopte dat ik daarmee ook genoeg zou verdienen om aan mijn volgende project te kunnen beginnen. Die hele planning stortte natuurlijk als een kaartenhuis in elkaar.

»Het was een zware periode. Nieuwe plannen werden telkens weer afgeblazen door corona. In het begin heb ik vooral veel getuinierd – hup, de buitenlucht in – en daarna heb ik een dichtbundel en een theaterstuk geschreven: in financieel opzicht natuurlijk twee totaal onbegrijpelijke beslissingen (lacht).»

HUMO Wat is u als filosofe het meest opgevallen tijdens de pandemie?

GESCINSKA «De tweedeling tussen ‘boze antivaxers’ en ‘beleidsknuffelaars die zich braaf laten volspuiten’. De maatschappij kent zoveel kleuren, maar we maken liever karikaturen dan naar elkaar te luisteren. Zelfs binnen huwelijken en families is vaak geen gesprek mogelijk en leiden uiteenlopende meningen direct tot een afkeer van elkaar.

»Vorige week zat ik in ‘De afspraak’ om over de zogenoemde vrijheidskonvooien te praten. Na afloop trof ik in mijn mailbox en op Twitter een hoop harde commentaren aan. Iemand riep zelfs op om een gang rape te organiseren... Allemaal mensen die mij direct in een hokje hadden geduwd, die dachten te weten wat ik van de farmaceutische industrie vind en hoe ik tegen vaccinatie aankijk, terwijl ik daar geen woord over had gezegd.»

HUMO Komt dat nog goed?

GESCINSKA «Polarisatie zal er altijd zijn, maar zodra het virus endemisch wordt en de coronapaspoorten worden afgeschaft, zullen die twee groepen elkaar weer vinden. Over een paar jaar zullen we echt niet meer weten wie in 2022 al dan niet gevaccineerd was. Tenminste, tot het volgende virus komt (lacht).

»Ik hoop dat de pandemie de naïviteit wat heeft weggenomen die we ook zien bij de klimaatproblematiek. Dat schouderophalende ‘O, zover zal het wel niet komen’. Want het kan dus wél zover komen. Van de ene dag op de andere kan het gebeuren dat vliegtuigen aan de grond blijven, scholen dichtgaan en we ruziemaken over een rol wc-papier. Zo precair is het.» (jb)

Marc Noppen: ‘Voortschrijdend inzicht’

MARC NOPPEN (CEO UZ Brussel) «Dat het is gelukt om een organisatie van vierduizend mensen mee te krijgen in een soort avontuur – in het begin wisten we niet wat er aan het gebeuren was – en achter één doel te scharen, stemt me hoopvol. Ik spreek nu voor mijn eigen ziekenhuis, maar ik denk dat ik hetzelfde mag zeggen voor veel andere ziekenhuizen en de eerstelijnszones, de huisartsen.

»Voortschrijdend inzicht is een cruciaal concept gebleken. Als je met iets nieuws geconfronteerd wordt, moet je snel beslissingen kunnen nemen. Dat je dan fouten maakt, is niet erg, zolang je er maar uit leert. Dat we dankzij internationale samenwerking in korte tijd enorm veel hebben geleerd over het virus en over hoe je een pandemie kunt beheersen, stemt me positief.»

HUMO Zijn er ook nog dingen die u somber stemmen?

NOPPEN «Onze vele overheden zijn blijven vasthouden aan hun traditionele overlegmodel. Daardoor hebben we veel tijd verloren. Dat is een belangrijke les, want we zullen dit nóg meemaken.

»De wetenschap en de conclusies die beleidsmakers daaruit trokken, spoorden ook niet altijd. Als wetenschapper en medicus begreep ik sommige politieke keuzes niet. Vaak ging het om compromissen, wéér een gevolg van onze ingewikkelde overleg- en organisatiestructuur. Ook daarover zullen we toch eens grondig moeten nadenken.» (mvs)

Geert Noels: ‘Bangmakerij’

GEERT NOELS (CEO Econopolis) «De angstgolven die het beleid over iedereen heen heeft gestuurd, vond ik soms erger dan de coronagolven zelf. De meerderheid van de bevolking heeft zich echt goed aan de maatregelen gehouden, en toch werden we voortdurend bang gemaakt. Ik vond dat verontrustend.»

HUMO Het zit diep, blijkbaar.

NOELS «Midden december werd in de kranten voorspeld dat we rond deze periode een complete instorting van het land zouden zien door de omikronvariant, de diensten intensieve zorg zouden overvol raken en de economie zou volledig kraken. Het tegenovergestelde is waar: we kunnen nu uitkijken naar het begin van het einde van de coronacrisis. Ook de media mogen zich de vraag stellen: wat kunnen we hieruit leren? Je zag ze worstelen met hun rol, de voorbije twee jaar, maar meer zelfreflectie was welkom geweest. De stroom van angstberichten heeft mensen in een depressie gestort.»

HUMO Hebt u ook positieve ontwikkelingen gezien?

NOELS «Ja. Zeker op het gebied van werk heeft iedereen zich in korte tijd moeten heruitvinden. Veel mensen hebben een betere work-life balance aan de pandemie overgehouden. Terwijl vroeger een auto levensnoodzakelijk was, is een stabiele wifiverbinding nu de allerhoogste prioriteit. Wij hebben ons kantoor heringericht met speciale zaaltjes voor digitale vergaderingen. Je merkt dat zulke ontwikkelingen blijvertjes zijn: als iets digitaal kan, waarom niet?»

HUMO En op persoonlijk vlak?

NOELS «Ik heb gemerkt hoe essentieel echt contact voor me is. Ik kan niet uitsluitend digitaal leven – ik vind dat een leeg bestaan. Op die onlinevergaderingen zit je vaak met zoombies: mensen die wel naar het scherm kijken maar tegelijk mails of nieuwssites aan het lezen zijn. Als je van ’s ochtends tot ’s avonds zulke meetings hebt, ga je snakken naar een goede koffiebabbel.

»Ik heb al veel digitale presentaties gegeven waarbij ik dacht: ik mis de ogen van mensen in de zaal, hun reacties, hun vragen. Ook digitaal kun je goed informatie overbrengen en een spreadsheet tonen, maar je mist ook veel. Als je elkaar écht wilt begrijpen, is fysiek contact onontbeerlijk.» (jb)

Dalila Hermans: ‘Hechter en rustiger’

DALILA HERMANS (auteur) «Ik ben de kleine momenten meer gaan koesteren. Vroeger was mijn leven te druk. Ik was te gejaagd en zette mijn stress over op mijn gezin: ‘Hup, naar bed! Vooruit, naar school!’ Sinds mijn lezingen wegvielen, ben ik vaker thuis. Ik schrijf nu meer en heb mijn kinderen tenminste zien opgroeien. Als gezin zijn we hechter en rustiger geworden.»

HUMO Welke maatschappelijke veranderingen hebben u getroffen?

HERMANS «Hoe snel het groepsgevoel verkruimelde. In de eerste golf leefden we de maatregelen netjes na en applaudisseerden we voor de zorg. Het virus was de gemeenschappelijke vijand. Daarna werden dat de virologen, politici en zelfs andersdenkenden. Ik heb in mijn omgeving vreselijke dingen zien gebeuren. Vrienden die plots niet meer met elkaar kunnen praten. Sommigen zijn haast andere mensen geworden en sluiten zich op in kringen waar dezelfde mantra’s over vaccinaties en coronapassen voortdurend worden herhaald. Hopelijk krijgen we die kloven weer gedicht zodra het leven weer normaal wordt. Dat is ons na oorlogen ook gelukt.

»Positief is dat de kijk op diversiteit is veranderd. ‘Wij zijn de laatste generatie die het pikt!’ riepen jongeren op de Black Lives Matter-betogingen. Dat was misschien wat te optimistisch, maar er beweegt wel iets. Zeven jaar geleden moest ik mensen er nog van overtuigen dat racisme nog altijd bestáát. Die discussie is van tafel, ook dankzij programma’s als ‘Taboe’, ‘Het leven in kleur’ en ‘Kinderen van de migratie’. De volgende stap is programma’s maken die niet blijven steken bij getuigenissen maar focussen op oplossingen. Je ziet gelukkig wel al meer kleur op tv, in de regering, in het onderwijs, onder ondernemers, advocaten… Overal zijn gesprekken geopend over diversiteit. Mijn eerste theaterstuk, ‘Her(e)’, ging vlak voor de lockdown in première en loopt nu opnieuw. De reacties zijn totaal verschillend. Je merkt dat de mensen tijd hebben gehad om na te denken.» (rl)

Peter Hinssen: ‘Lekker schuren’

PETER HINSSEN (innovatie-ondernemer) «Ik heb mijn werk totaal zien veranderen. Een jaar of tien geleden ben ik veel beginnen te schrijven. Daaruit kwamen een hoop lezingen voort: op een gegeven moment was ik meer dan honderd keer per jaar onderweg. Voortdurend zat ik in taxi’s, luchthavens en hotels. Tijdens de crisis zijn alle evenementen vervangen door webinars. Daardoor heb ik het nu drukker dan ooit – ik geef soms drie onlinelezingen per dag – maar werk ik ook efficiënter dan ooit. Ik kan ’s ochtends iets doen in Azië, ’s middags iets in Amerika en tóch nog op tijd thuis zijn voor het eten (lacht). Bovendien kun je ook via video goed contact maken met een publiek. Om het beeldend uit te drukken: vroeger maakte ik theater, nu maak ik televisie.»

HUMO Dat zal ook uw persoonlijke leven hebben veranderd.

HINSSEN «Jazeker. Mijn zoon is 18, een superleuke leeftijd. Als ik kijk naar hoeveel tijd ik de voorbije twee jaar met hem heb kunnen doorbrengen, spijt het me dat ik dat heb gemist bij mijn 22-jarige dochter. Toen zij 18 was, was ik tijdens de werkweek op reis en liep ik in het weekend rond met een jetlag.

»Omdat je veel meer thuis bent, zie je ineens ook overal klusjes. Tijdens de pandemie heb ik al het houtschrijnwerk in ons huis geschilderd, iets waar ik de twintig jaar ervoor niet naar had omgekeken. Na een hele dag achter een scherm werkt het louterend om lekker met een stukje schuurpapier en wat stopverf aan de slag te gaan.»

HUMO Fulltime rennen, springen en vliegen hoeft niet meer voor u?

HINSSEN «Nee. Digitale vergaderingen en conferenties zijn een blijver. Er zullen ook opnieuw veel meer fysieke congressen komen, maar ik wil de rust bewaren die ik tijdens corona gevonden heb.» (jb)

Youssef Kobo: ‘Verloren vrienden’

YOUSSEF KOBO (ondernemer en columnist) «Ik ken weinig mensen die níét getroffen zijn door corona: door jobverlies, financiële katers, schoolachterstand, faillissementen, overlijdens in de familie, gezondheidsproblemen. Maar je zou dat niet zeggen als je op Twitter en Instagram zit. We houden ons leed verborgen. Het is nog altijd taboe om te zeggen: ‘Het gaat niet goed met mij.’

»Ik ben ook geschrokken van de snelheid waarmee onzin en complottheorieën de wereld kunnen veroveren. We zijn allemaal experts geworden: ‘Wat weten die virologen ervan! Ik heb tien minuten gesurft en vond deze pancarte!’ Zelfs hoogopgeleiden kramen nu de grootste onzin uit. Ik was één van de eersten die zeiden dat we zonder verplichte vaccinatie niet van dit virus af zouden raken – meteen kreeg ik een hoop scheldmails over nazisme en fascisme. Waanzin. Het is nu toch overduidelijk dat de vaccins ons fantastisch beschermen tegen zware ziekte? Toch draaien de tegenstanders zich almaar meer vast in hun eigen gelijk. Ik heb daardoor vrienden verloren. Een deel van de maatschappij heeft zich afgekeerd van de mainstream en ontwikkelt nu ook extreme theorieën over andere politieke thema’s, zoals het klimaat. Die mensen ben je kwijt.»

HUMO Hebt u nieuwe gewoontes gekweekt?

KOBO «Mijn leven had zich altijd buiten afgespeeld. Ik reed het hele land rond, zag minstens vijftien mensen per dag. Plots was dat gedaan. Ik werd gek op mijn appartement in Antwerpen! Achttien uur per dag switchte ik tussen mijn tv, laptop en smartphone. De muren kwamen op me af. Om elke week eens in een ander kot te zitten, ben ik gaan airbnb’en. Ik kreeg ook de drang om iets met mijn handen te doen en ontdekte nieuwe hobby’s, zoals koken, puzzelen en Lego voor volwassenen.

»Maar ik wil niet te veel klagen. Veel stadsjongeren hebben de lockdowns met moeite doorstaan, vooral de eerste. Ik heb schrijnende verhalen gehoord over grote gezinnen op te kleine appartementen, met vijf kinderen die allemaal afstandsonderwijs moesten volgen maar geen schermen hadden. Onze beleidsmakers weten duidelijk niet hoe het is om in een sociale woonblok op te groeien.» (rl)

Steven Van Gucht: ‘Ik vind je leuk, Steven’

STEVEN VAN GUCHT (viroloog Sciensano) «De kracht van kinderen heeft me de voorbije jaren versteld doen staan. Ik woon naast een school en zie die mannekes op de speelplaats rondlopen met hun masker, soms half op hun kin. Ze zien me hier soms staan, en dan roepen ze: ‘Hé, Steven Van Gucht! Zet uw masker op!’ (lacht) Dat ontroert me. Ze doen het toch maar, hè. En een paar weken geleden stond hier een moeder met haar zoontje aan de deur. Ik schat dat hij een jaar of 12 was. Dat kind kwam mij bedanken. Hij zei dat hij later ook viroloog wilde worden en gaf me een sleutelhanger cadeau: ‘Ik vind je leuk’ stond erop, of iets van die aard. ‘Karrewiet’, het jeugdjournaal van Ketnet, komt me weleens interviewen. Vaak komen de vragen van kinderen zelf: over virussen, over de maatregelen, over hoe je een masker moet dragen… Telkens weer vóél je dat ze daarin mee zijn.»

HUMO Als wetenschapper hebt u ongetwijfeld ook het één en ander opgestoken.

VAN GUCHT «Voor het eerst in de geschiedenis hebben wetenschappers een pandemie in realtime kunnen opvolgen. Dat heeft een schat aan informatie opgeleverd. We hebben enorm veel bijgeleerd over hoe zo’n virus zich gedraagt en hoe het evolueert. We kennen nu bijvoorbeeld het grote belang van aerosolen bij besmettingen, iets wat we volledig hebben onderschat. Dat we nu spreken over de biologische kwaliteit van de binnenlucht is ook nieuw. Deze pandemie zal ons nog jaren studiemateriaal blijven opleveren.»

HUMO Heeft het u ook doen nadenken over de kwetsbaarheid van de mensheid en bij uitbreiding alle leven op aarde?

VAN GUCHT «Daar was ik vóór de pandemie al van doordrongen. We waren zo pretentieus om te denken dat we dat virusje wel even zouden temmen. Eerst dachten we dat we de circulatie ervan konden beheersen. Dan dachten we dat we het probleem met vaccins zouden oplossen – maar dat virus blijft gewoon gaan. Voor de enorme natuurkracht die daarvan uitgaat kun je niet anders dan respect hebben.»

HUMO U bent ook in geen tijd een bekende kop geworden. Heeft dat u veranderd?

VAN GUCHT «Ik vind van mezelf dat ik krek dezelfde gebleven ben. Ook voor de camera’s. Ik speel geen rolletje. Maar de manier waarop mensen naar je kijken verandert wel, ook in je directe omgeving. Dat is wel opmerkelijk. En het is ook nog altijd wennen, ja.» (mvs)