‘Soms is het fucking zwaar. ‘Als dit zo doorgaat,’ zegt mijn vrouw, ‘kan ik hier niet meer leven’’

In de wereld is de Koude Oorlog terug. In Amerika lijkt, met de afschaffing van het recht op abortus, een burgeroorlog weer een beetje dichterbij. Björn Soenens (54), intussen vijfenhalf jaar VRT-correspondent in de Verenigde Staten, heeft het allemaal alleen maar ingewikkelder zien worden en betrapt zichzelf steeds meer op somberen. ‘De crazinesss heeft geen einde.’

Steeds meer Amerikanen, zegt Björn Soenens, geloven in alternatieve feiten. ‘Als journalist leg ik uit dat twee plus twee vier is. Dat is mijn taak. Maar tegenwoordig is twee plus twee vijf. En dat is óók een waardevolle mening, waarmee je moet concurreren.’

Vanavond bevindt Soenens zich op een groezelige hotelkamer in Louisiana, een staat in het diepste zuiden van Amerika. Daar gaat hij voor ‘Terzake’ en ‘Het Journaal’ na wat de gevolgen zijn van de afschaffing van Roe v. Wade, het arrest van het Hooggerechtshof uit 1973 dat van abortus een nationaal recht maakte. Sinds vorige week belissen de staten daar weer zelf over. Louisiana is zo’n staat die abortus met onmiddellijke ingang heeft verboden.

Het lichaam van de razende reporter zit, na een lange dag filmen, nog tjokvol adrenaline. Maar zijn stem, de basso coninuo van Soenens, klinkt bezorgd. Diep bezorgd.

Björn Soenens «Er heerst hier chaos, onzekerheid, paniek. Mensen hebben het gevoel dat ze terugkeren naar het midden van de 20ste eeuw. Het is ook de eerste keer dat een verworven recht wordt teruggedraaid. Op een betoging schreeuwden jongelui hun angst uit dat dit het begin is van iets groters, een religieuze revolutie in het Zuiden die álle rechten terugdraait: het homohuwelijk, genderoperaties, anticonceptie.

»De afschaffing van abortus treft in de eerste plaats arme en zwarte vrouwen die in landelijke gebieden wonen waar ze zelfs geen toegang tot voorbehoedsmiddelen hebben, bij gebrek aan een ziekteverzekering. Problemen die al lang sluimeren komen aan de oppervlakte. Het is, net als de pandemie, één grote shitshow.

»In 1973 velde het Hooggerechtshof het arrest Roe v. Wade, 18 jaar later daalden de criminaliteitscijfers dramatisch in het hele land. De reden lag voor de hand: de jongeren die in moeilijke omstandigheden op de wereld zouden zijn gekomen, en die voor de criminaliteit leken voorbestemd, waren niet geboren. Je kunt je afvragen wat ons nu over 18 jaar staat te wachten.

»Het is een paradox: maak de wet op abortus strenger en het aantal abortussen neemt toe in het Zuiden en Midden-Westen – in onveilige omstandigheden, welteverstaan. Is dat wat we willen? Als abortus in veilige omstandigheden plaatsvindt, gaat het gepaard met een geestelijke revolutie: het taboe op seksuele opvoeding wordt geslecht. In het Zuiden kunnen christelijke scholen nog altijd beslissen om geen seksuele opvoeding te geven; onder het motto: ‘Pet your dog, not your sweetheart – streel je hond, niet je liefje’. De craziness heeft geen einde.»

TRUMPS MEEVALLERS

HUMO Is de beslissing van het Hooggerechtshof ‘de wraak van Donald Trump’?

SOENENS «Het Hooggerechtshof is niet te vergelijken met ons Grondwettelijk Hof, dat weinig uitspraken doet die rechtstreeks ingrijpen in het dagelijkse leven van burgers. Het Hooggerechtshof is de spiegel van de Amerikaanse samenleving. Mijn stelling is: ‘Een president regeert over zijn graf heen.’ Dit is de erfenis van Donald Trump, al hoor ik vertellen dat hijzelf de afschaffing van het recht op abortus betreurt. Hij vreest dat het te ver gaat. En dat kiezers, nu ze voor een abortus naar liberale staten moeten uitwijken, boos zullen zijn en zich tegen hem zullen keren. Trump zou liever hebben gehad dat het recht op abortus op landelijk niveau was ingeperkt. Dat had hij als een politieke overwinning kunnen uitventen. Nu is het tricky.»

HUMO In 2016 heeft Trump, zelf niet bepaald een voorbeeld van godsvrucht, in de aanloop naar de presidentsverkiezingen een monsterverbond gesloten met de grootste christelijke leiders van het land. Heeft dat hem het presidentschap opgeleverd?

SOENENS «Republikeinse presidenten hebben altijd beseft dat ze, ondanks de oprukkende moderniteit, God niet buitenspel konden zetten. Zoals het gezegde luidt: ‘In God we trust, the others pay cash (lacht).’ Trump is op advies van Steve Bannon, zijn oorspronkelijke strateeg, nog een stapje verder gegaan. ‘Meneer Trump,’ zei Bannon, ‘u bent voor abortus. Dat standpunt moet u wijzigen als u president wilt worden.’ – ‘Ben ik voor abortus?’ vroeg Trump. ‘Jazeker,’ zei Bannon, ‘u geeft heel wat geld uit aan politici die pro abortus zijn.’ – ‘Oké,’ zei Trump, ‘zal ik niet meer doen.’ Bannon wist dat Trump de evangelische christenen – een aanzienlijke groep – dicht tegen zich aan moest laten schurken. In ruil voor hun steun heeft hij hun strijdpunten uitgevoerd.

»De arbeiders heeft Trump afgepakt van de Democraten. Hij maake van de Republikeinse Partij een arbeiderspartij door de woede te exploiteren die al sinds de bankencrisis in 2008 onder hen woekerde. Het enige wat de Democraten daarover aan hun traditionale achterban te melden hadden was: ‘Globalisering is goed voor jullie.’ Jarenlang hebben zij de faliekante gevolgen miskend van bedrijven die uit Amerika wegtrokken.

»Trump heeft ook de bedrijfsleiders ingepikt die enige traditie in zich droegen. De leiders van de grote techbedrijven uit Silicon Valley bewijzen graag lippendienst aan democratische waarden zoals abortus en het homohuwelijk, maar bekommeren zich weinig over het lot van de gewone arbeiders. Daar heeft Trump handig gebruik van gemaakt: hij gaf zich uit voor de redder van de gewone man, zonder verder iets voor hem te doen. Zijn belastinghervorming leverde een doorsneearbeider per jaar enkele honderden euro’s extra op, terwijl de bedrijfsbelasting daalde van 35 naar 21 procent: dát was pas een groot cadeau.

»Zonder corona was Trump ongetwijfeld voor een tweede keer als president verkozen. Hij heeft het zelf verknald door zijn krakkemikkige aanpak van de pandemie. Oudere kiezers waren boos op hem, hij bracht hun leven in gevaar.»

HUMO Maakte de vervanging van de rechters in het Hooggerechtshof deel uit van het monsterverbond tussen Trump en de evangelische christenen?

SOENENS «Trump heeft een lucky strike gehad. Geen enkele president heeft van tevoren de zekerheid dat drie rechters – een derde van het Hooggerechtshof – in de loop van zijn termijn wegvallen. De eerste twee rechters hebben andere conservatieve rechters vervangen. Het kantelpunt kwam toen de derde rechter, Ruth Bader Ginsburg, hét icoon van progressief Amerika, een maand voor de presidentsverkiezingen van 2020 stierf. Ze was 87. De Democraten hadden al jaren gehoopt dat ze met pensioen zou gaan, zodat ze een nieuwe rechter konden aanstellen die een generatie lang zou blijven zitten. Maar Ginsburg bleef werken tot haar laatste snik. Zo kon Trump haar vervangen door iemand van een totaal andere signatuur: Amy Coney Barrett.

»Barrett heeft het machtsevenwicht veranderd. Terwijl het vroeger doorgaans vijf tegen vier was, met één rechter op de wip – meestal John Roberts, de voorzitter van het Hooggerechtshof, die nu eens progressief en dan weer conservatief stemde – is het nu zes tegen drie. Zelfs als Roberts op wip zit, is het nog vijf tegen vier: de Democraten verliezen altijd. De afschaffing van Roe v. Wade was vijf tegen vier.»

EEN GROTE TENT

HUMO Hoe is het zover kunnen komen? Was Ruth Bader Ginsburg te koppig of waren de Democraten te laks?

SOENENS «Ginsburg dacht er niet aan op te stappen, en president Barack Obama oefende geen druk op haar uit. De Democraten zijn overmoedig geweest. De demografische evolutie verliep in hun voordeel, dachten ze: de bevolking verkleurde en verjongde – de nieuwe Amerikanen zouden wel voor hen stemmen. De Republikeinen zijn zich al veertig jaar bewust van dat gevaar: ze weten dat witte Amerikanen in 2030 niet meer de meerderheid van de bevolking zullen uitmaken, en ze hebben een strategie ontwikkeld om hun macht toch te behouden.

»Ze hebben mensen klaargestoomd voor het Hooggerechtshof via The Federalist Society, een vereniging van conservatieve juristen. Ze hebben de nadruk gelegd op lokale machtsuitbreiding in de staatsparlementen, terwijl de Democraten gebiologeerd waren door de nationale macht in Washington. Het gevolg is dat ze nu heel wat staatsparlementen in handen hebben, die naar het hun uitkomt wetten aanpassen rond wapens, abortus en de organisatie van verkiezingen. In het Zuiden en Midden-Westen wordt het minder gegoede zwarte kiezers in afgelegen gebieden bijna onmogelijk gemaakt om te gaan stemmen.

»De Democraten gingen ervan uit dat ze met één pennentrek in Washington lokale wetten zouden kunnen tegenhouden, maar ze hebben geen meerderheid in de Senaat. Hun partij is a big tent voor mensen uit erg verschillende ideologische hoeken. In Vlaanderen zouden de politici van CD&V, Open VLD, Groen, PVDA en Vooruit allemaal Democraten zijn. Als één Democratische senator dwarsligt, omdat het hem allemaal iets te links is, kan hij alles blokkeren. Het gevolg: frustratie bij de Democratische kiezers. Velen willen zelfs niet meer gaan stemmen: ze zijn de oude en krachteloze Joe Biden beu als koude pap. ‘Die man doet niets voor ons.’ Terwijl hij niets kán doen.

»De Senaat, een machtig orgaan, heeft twee senatoren per staat – hoe groot die staat ook is. Louisiana, met 4,5 miljoen inwoners: twee senatoren. Californië, met 40 miljoen inwoners: óók twee senatoren. Als je het in aantal stemmen uitdrukt, winnen de Democraten met 60 tegen 40 procent. Maar zo zit het Amerikaanse systeem niet in elkaar. De Republikeinen boksen, omdat ze het zo slim hebben aangepakt, boven hun gewicht.»

HUMO Wanneer zullen de Democraten wakker worden?

SOENENS «Na de vorige verkiezingen zijn ze een beetje aan de gang gegaan met de kiesgrenzen: tien jaar na elke volkstelling worden hier telkens nieuwe grenzen getrokken voor de kiesdistricten. Dat proces verloopt nogal willekeurig. Soms worden kiesdistricten met veel zwarten – vooral Democratische kiezers – bij andere districten gevoegd, zodat zij niet meer in de meerderheid zouden zijn. De vraag is: wie verandert de districtsgrenzen? De staatsparlementen, waar de Republikeinen doorgaans de meerderheid hebben.

»Na afloop van de laatste presidentsverkiezingen besloten de Democraten alle schroom van zich af te werpen en ook districtsgrenzen te laten hertekenen. In New York probeerden ze Prospect Park, een progressief district in Brooklyn, bij Staten Island te voegen, een bastion van Trump-kiezers. Maar wat zei het Hooggerechtshof van New York: ‘Dat is niet ethisch.’ Hooggerechtshoven in conservatieve staten zouden in zo’n geval zeggen: ‘Wij zien daar geen been in.’ Ook daar verliezen Democraten de strijd. Ze zijn stilaan aan het eind van hun Latijn.

»(Op dreef) Obama heeft er eigenhandig voor gezorgd dat Biden verkozen werd. De Democraten hadden voor de presidentsverkiezingen van 2020 te veel kandidaten. Ze maakten elkaar af en Bernie Sanders dreigde te zullen winnen. Obama heeft vlak voor Super Tuesday een noodgreep uitgevoerd. Hij belde kandidaten met de mededeling: ‘Je stapt nu uit de race. Wij zullen je later belonen met een ministerpost of benoeming. Joe Biden moet onze kandidaat worden.’ Biden was op dat moment ten dode opgeschreven in de campagne, maar hij was wel de enige Democraat met ervaring op het hoogste niveau én naamsbekendheid. Alleen hij kon het van Trump halen, dacht Obama – wat een juiste inschatting is gebleken. Maar het zal geen tweede keer lukken: Biden is oud. In november wordt hij 80.»

KAMALA’S SCHWUNG

HUMO Hij maakt soms een zielige indruk.

SOENENS «Terwijl zijn speeches oké zijn. Ze barsten van de goede bedoelingen.

»Naar verluidt loopt hij ontzettend humeurig rond in het Witte Huis omdat de Democraten zelf hardop fluisteren dat hij niet voor een tweede keer presidentskandidaat mag zijn. Voor een president die nog maar anderhalf jaar aan de macht is, zijn zulke fluistercampagnes funest. Zeker als je, zoals Biden, moet afrekenen met de zeven plagen van Egypte: een vaccinatiecampagne die langzaam op gang is gekomen, inflatie, oorlog in Oekraïne, bacteriën in babymelk, een nijpend tekort aan tampons, de afschaffing van Roe v. Wade – allemaal dingen waaraan hij geen directe schuld heeft. Maar het gevolg is wel dat hij, tenzij er een mirakel gebeurt, de Congresverkiezingen van 8 november niet meer kan winnen. Erna zal zijn presidentschap helemaal voorbij zijn.»

HUMO Kondigt hij binnenkort aan dat hij geen tweede ambtstermijn ambieert?

SOENENS «Dan zou hij vleugellam worden. Wat hij wel zou kunnen doen, als ik even mag speculeren, is na een nederlaag in de Congresverkiezingen terugtreden, als 80-jarige: ‘Ik heb mijn best gedaan: de resultaten van mijn infrastructuurplan zullen vroeg of laat zichtbaar worden. Ik laat het over aan Kamala Harris.’ De vicepresident is evenmin populair, maar ze is jonger en heeft een hoger energieniveau. Ze zou een nieuwe schwung kunnen brengen.

»Als Biden de hele rit uitrijdt, zal hij op het eind 82 zijn. Overleeft hij dat? En wat na hem? Zullen opnieuw vijftien Democraten zich geroepen voelen voor het hoogste ambt, terwijl de Republikeinen duidelijk kiezen voor nog een keer Trump of Ron DeSantis, alias ‘de Trump met discipline’: jong, hoogopgeleid, heeft gevochten in Irak. De 43-jarige DeSantis is extreem populair als gouverneur van Florida. Als de Democraten een schijn van kans willen behouden, moeten ze zo snel mogelijk komaf maken met de gerontocratie in hun partij. Niets tegen oudere mensen, maar naast de bijna 80-jarige Biden heb je ook de 82-jarige Nancy Pelosi, voorzitter van het Huis van Afgevaardigden, en de 83-jarige Steny Hoyer, de nummer twee van de Democraten. De nieuwe generatie heeft wél nog voeling met de problemen van gewone Amerikanen, zij weet wél nog wat studieschuld is. Biden zegt: ‘Ik heb mijn studie betaald door twee dagen per week in het café te werken.’ Dat kun je dus niet als je 150.000 euro aan schulden hebt.»

OP DE GLIJBAAN

HUMO Intussen brengt de onderzoekscommissie naar de gebeurtenissen van 6 januari 2021 aan het Capitool de ene bombshell revelation na de andere. Trump heeft zijn medestanders niet verhinderd wapens mee te nemen, hij wilde hen vergezellen en heeft daar kennelijk om gevochten met een lijfwacht. En zo’n man zou weer presidentskandidaat kunnen zijn.

SOENENS «Tijdens zijn presidentschap heeft Trump de strategie van de verschroeide aarde gehuldigd. Hij maakte alle instellingen ongeloofwaardig, te beginnen met de pers. ‘De Leugenpers’, zoals hij ze noemde, de verkopers van fake news. Het gevolg is dat het gros van zijn kiezers niets meer gelooft van mainstreammedia, behalve van de rechtse nieuwszender Fox News. En op Fox wordt de onderzoekscommissie geframed als één hoop leugens en overdrijvingen. Die kiezers lezen heus niet The New York Times of The Washington Post. Ze geloven nog altijd dat het Capitool is bestormd om de democratie te rédden, want de verkiezingen waren gestolen.

»Door de onthullingen is Trump gehavend voor de gematigde Republikeinse kiezer, maar die stemde in 2020 al niet meer voor hem. Hij zou pas echt aangeschoten wild zijn als op deze onderzoekscommissie een strafzaak zou volgen. Dat is niet uit te sluiten, als blijkt dat hij de bestorming van het Capitool een vooropgezet plan van hem was.

»De Republikeinen zitten in een lastig parket: ze zien Trump liever gaan dan komen, maar ze willen de kiezers niet kwijt die vroeger níét gingen stemmen. Trash, dat zich verwaarloosd en vergeten voelde.»

HUMO Maar dat trash houdt nu wel de hele natie in de ban.

SOENENS «Door de extreme verdeeldheid op nationaal vlak geldt het primaat van de lokale politiek. En op dat vlak zijn de Republikeinen baas, net als in het Hooggerechtshof. Het gevolg is minority rule: een minderheid drukt haar agenda door. Niets spoort nog met de publieke opinie. Zo krijg je een gevaarlijke toestand. Mensen geloven niet meer dat, zoals het in een democratie betaamt, de meerderheid het voor het zeggen heeft. Mensen geloven niet meer in democratie.

»Het beste bewijs voor minority rule is dat Republikeinen maatregelen durven te nemen waarvan ze weten dat de meerheid van de Amerikanen tegen is. De meerderheid wil een beperking van aanvalswapens, en toch raakt die wet niet goedgekeurd. De meerderheid wil abortus, maar het recht daarop is afgeschaft.»

HUMO Heb jij het gevoel dat het land op de rand van een dictatuur balanceert?

SOENENS «Op het lokale niveau wordt het almaar moeilijker, dat zie je overal. Scholen hebben tegenwoordig zelfs een index van verboden boeken. Hebben Amerikanen zelf het gevoel dat ze in een dictatuur leven? Nog niet. Maar in 2020 hebben we gezien hoe Donald Trump de druk opvoerde op Brad Raffensperger, de hoogste verkiezingsambtenaar van Georgia, om 11.780 extra stemmen te vinden. Als daar de volgende keer een Trump-gezinde ambtebaar zit die wél bereid is te sjoemelen, ja, dan is de democratie dood. Het gevaar bestaat dat de dictatuur wordt geïnstalleerd op een perfect legale manier. Je kunt verkozenen van het volk dingen laten doen die ingaan tegen de wil van het volk.

»Toen Trump aan de macht kwam, vond op zijn eerste dag als president een grote vrouwenmars plaats: een miljoen vrouwen nam Washington in. Nu wordt Roe v. Wade afgeschaft, een recht van bijna vijftig jaar oud, en wat zie je? Her en der wat betoginkjes van maximaal duizend mensen. Het gevoel overheerst dat het een hopeloze zaak is. Dat zag je ook in de wapendiscussie. Commentatoren waren euforisch over de nieuwe wapenwet, maar die is een lege doos: jongeren kunnen nog altijd probleemloos een aanvalswapen kopen.

»Ik kom, ook in het dagelijkse leven, steeds meer Amerikanen tegen die overwegen te emigreren, zeker als er in 2024 een coup komt: ‘Ik heb Duitse grootouders, misschien kan ik naar ginds uitwijken.’ Als bij doorsneemensen het gevoel doorbreekt dat het er niet meer toe doet wat ze zeggen, verliezen ze het geloof in de instellingen: media worden ongeloofwaardig, gerechtshoven, overheidsdiensten. Als je instellingen dreigen in te storten, is het einde nabij.

»We zitten op de glijbaan in Amerika. Ik heb het nog niet over een burgeroorlog, maar wel over hevige apathie, een toenemende weerzin voor politiek. Dat is het moment waarop populisten de scène betreden, die op die gevoelens teren.»

ARME JOE

HUMO Beroert de oorlog in Oekraïne de gemoederen?

SOENENS «Totaal niet. In het begin was er breed gedragen sympathie voor Oekraïne, dat merkte je ook aan de ongelofelijke bedragen die Amerika aan Oekraïne schonk: 40 miljard dollar! Maar de Amerikaanse defensie-industrie spint daar natuurlijk ook garen bij: ze draaien overuren om alle bestellingen uit te voeren. Amerika kan, door de westerse boycot van Rusland, ook vloeibaar schaliegas aan Europa leveren. Maar verder is er weinig animo voor wat zich in Oekraïne afspeelt. Als Biden in Europa is voor een top met de G7 en de NAVO, zijn z’n partijgenoten misnoegd: ‘Waar is hij nu we hem nodig hebben voor de abortusdiscussie?’»

HUMO In Europa leeft de indruk dat Amerika de lachende derde is in het Russisch-Oekraïense conflict.

SOENENS «‘De lachende derde’ is een macro-economisch gegeven: Amerika kan nu meer gas en wapens verkopen. Burgers voelen de weerslag nog niet in het dagelijkse leven, al zijn de prijzen aan de pomp behoorlijk hoog: meer dan 1 dollar (0,96 euro, red.) voor een liter benzine – Amerikanen vinden dat veel (lacht). Ook de inflatie blijft hoog, met 8,6 procent. En de media kondigen een recessie aan. Dat doen ze met zoveel geestdrift dat ik vrees dat het een zelfvervullende voorspelling wordt. En dan is de lachende derde natuurlijk gezien.»

HUMO Maken Amerikanen zich zorgen dat Rusland toenadering zoekt tot China, hun belangrijkste vijand?

SOENENS «Ere wie ere toekomt: Donald Trump heeft er als eerste op gewezen dat China zijn jarenlange goede verstandhouding met de VS misbruikte. China stal systematisch intellectuele eigendom. Trump heeft handelsheffingen ingevoerd, die niets hebben opgeleverd behalve duurdere producten voor Amerikaanse consumenten. Maar zijn kiezers hebben wel onthouden dat hij een vuist heeft gemaakt. Dat beeld bestaat niet van Biden. Diens zoon Hunter, die zakendeed met China, geldt als een collaborateur.

»Olie is hetzelfde verhaal. Biden heeft ik-weet-niet-hoeveel vergunningen afgeleverd om meer naar olie te boren en zo de prijs te laten zakken. Maar wat zie je op televisie als het over zijn houding tegenover olie gaat? Een oud filmfragment waarin hij zegt: ‘We moeten alternatieve energiebronnen aanboren om de klimaatomslag te maken.’ Ofwel: Biden is tégen olie. Arme Joe (lacht).»

TOO MUCH BJÖRNIE

HUMO Het is spannend wat je in Amerika meemaakt, maar ook behoorlijk intens: slaat de angst je soms om het hart?

SOENENS «Ik ben niet zo gauw bang, maar mijn vrouw heeft doodsangsten uitgestaan toen ze me tijdens de bestorming van het Capitool niet meer kon bereiken. Ik wist dat ik erbij moest zijn. Trump had op Twitter voorspeld: ‘Be There. Will Be Wild!’

»Het hakt er wel in. Ik ben bezig aan mijn zesde jaar als correspondent, en soms is het fucking zwaar. Er gebeurt zoveel. Ik ren van de ene brandhaard naar de andere. Wellicht zien mensen me ook veel te vaak op het scherm – too much Björnie (lacht). Maar ik word er somber van, en mijn vrouw nog meer. Zij zegt: ‘Als dit zo doorgaat, kan ik hier niet meer leven.’

»(Zucht) Ik ben geboren in 1968. In mijn leven werd het almaar beter, dat was de rode draad. Toen ik afstudeerde, lag de wereld open. Het IJzeren Gordijn verdween, de technologie kwam eraan – iedereen zou een rijker en beter leven gaan leiden. Het is allemaal een illusie gebleken.

»We zijn onze geschiedenis vergeten. Alles is al een keer gebeurd: Amerikaanse zeloten hebben in de 17de en 18de eeuw vrouwen verbrand – ‘heksen’ heetten ze toen. In de 19de eeuw had je de American Party, een racistische partij die de aanwezigheid van Ieren met een sprinkhanenplaag vergeleek. Staten stonden elkaar naar het leven in een preburgeroorlog over slavernij. En nu staat de democratie op het spel. En de vrede. We zijn vergeten dat de geschiedenis vaker wel dan niet gepaard gaat met oorlog. De geschiedenis is niet lineair: we evolueren niet automatisch naar een betere wereld.

»Ik weet niet wat ik ervan moet denken. Is dit de laatste stuiptrekking van een conservatief machtsblok van witte mannen? Een strijd tegen de technologische verandering, die in onze samenleving een moreel vacuüm heeft achtergelaten? Of is dit het begin van een nieuw tijdperk waarin dat vacuüm wordt opgevuld? Ik ben niet optimistisch.»

HUMO Is je liefde voor Amerika, ondanks alle somberte, nog intact?

SOENENS (knikt) «Als je iemand graag ziet, ben je extra streng. Amerika blijft een fascinerend land. Hoe langer ik er ben, hoe minder ik ervan snap. Het is onwaarschijnlijk complex: (verwijzend naar de staten) ik versla de gebeurtenissen in vijftig landen.»

HUMO Kom je nog terug naar huis?

SOENENS «Ik kan niet eeuwig blijven. Ik ben ook een vader met een dochter in Portugal en een zoon in België. Maar eerlijk is eerlijk: veel zin om terug te keren heb ik niet. Ik voel me hier thuis, ik mag de mentaliteit van de Amerikanen wel. Het systeem is crazy en disfunctioneel, maar disfunctionele gezinnen blijven de leukste om over te berichten. Wat zei Leo Tolstoj ook alweer? ‘Alle gelukkige gezinnen lijken op elkaar, elk ongelukkig gezin is ongelukkig op zijn eigen wijze.’ Als oude zak van 54, met 30 jaar dienst bij de VRT, heb ik nog altijd het heilige vuur in me. Maar alles gaat voorbij. Misschien moet ik dit ook niet blijven doen tot ze vinden dat ik niet goed genoeg meer ben.

»Vóór 2025 ga ik in ieder geval niet weg. Ik wil, net als Amerikaanse presidenten, twee termijnen volmaken.»

‘Het journaal’

Eén, elke dag, 13.00 en 19.00