Stanley Kubrick 10 jaar dood
Op 7 maart is het tien jaar geleden dat Stanley Kubrick overleed, een van de grootste regisseurs ooit, zoniet dé grootste tout court. Een 'best of' heeft in het geval van Kubrick weinig zin: de man draaide in totaal maar een tiental films. Maar, zoals Martin Scorsese in de documentaire 'Stanley Kubrick: A Life in Pictures' opmerkt: 'Eén film van Kubrick telt voor tien films van een andere regisseur.'
Bij wijze van hommage hernemen we Erik Stockmans recensie van het schitterende Kubrick-portret dat in 2001 verscheen.
'Stanley Kubrick: A Life in Pictures' is een afwisselend verhelderende, geestige en zeer ontroerende documentaire over de grootste filmmaker van de tweede helft van de twintigste eeuw. De documentaire zit heel traditioneel in mekaar en wisselt filmfragmenten en korrelige homemovies af met getuigenissen van collega's, vrienden en familieleden, maar de scènes zijn allemaal prachtig gekozen en de ingetogen commentaren van onder meer Jack Nicholson, Steven Spielberg, Alan Parker, Woody Allen, componisten György Ligeti en Wendy Carlos, Tom Cruise, Nicole Kidman en Martin Scorsese zijn vaak buitengewoon treffend.
'Kubrick voelde intuïtief aan wat er loos was met de menselijke soort en maakte daar films over,' horen we voormalig Warner Brothers-studiobaas John Calley zeggen, en zo klaar en duidelijk hebben we het nog geen enkele filmprofessor horen formuleren. De grootste verdienste van documentairemaker John Harlan, Kubricks schoonbroer, vertrouweling en assistent, is dat hij voorgoed komaf maakt met de roddels dat Kubrick op de set een dictator en privé een zonderlinge heremiet zou zijn geweest. Kubrick had beslist een aantal kleine kantjes ('Ga weg van die schommel! Ik ben aan het filmen!' snauwt hij tegen zijn dochtertje) en het legendarische gerucht dat Tom Cruise op de set van 'Eyes Wide Shut' negentig keer dezelfde deur diende te openen, blijkt warempel te kloppen (Cruise, die zijn stem aan de documentaire heeft geleend, kan er nu hartelijk om lachen), maar al bij al komt Stan uit de documentaire te voorschijn als een bovenste beste kerel die we zo tegen de borst zouden drukken.
Echt ontroerend wordt het als Malcolm McDowell vertelt hoe hij er stellig van overtuigd was dat hij en Kubrick vrienden voor het leven waren - tot de opnamen van 'A Clockwork Orange' voorbij waren en Kubrick zijn banden met McDowell zonder verpinken doorknipte. Maar de dood heelt alle wonden, en ook McDowell vertelt zijn trieste verhaal met de glimlach. De documentaire wordt afgerond met een prachtige montage van enkele filmfragmenten op het wijsje 'Woman of Ireland' (uit Kubricks meesterwerk 'Barry Lyndon'), en tijdens dat overrompelende kippenvelmoment begin je pas goed te beseffen wat een onwaarschijnlijk aantal klassiekers Kubrick eigenlijk heeft gemaakt, hoeveel onvergetelijke momenten hij ons heeft bezorgd, en hoe hard we hem nog zullen missen. 'Kubrick hoort thuis in het pantheon der absolute topregisseurs,' besluit Woody Allen. Dat wist u natuurlijk al, maar het mocht dus nog wel eens worden gezegd.
