Steeds jonger darmkanker: “Er is veel onwetendheid. Mensen denken zelfs dat ze dat testborsteltje in hun gat moeten steken”

Alarmerend nieuws: darmkanker rukt op bij jonge mensen. Moet de leeftijd van het bevolkingsonderzoek – die nu op 51 ligt – dan omlaag? En doen de opgeroepen Vlamingen intussen eigenlijk wel braaf hun kakje op de post? Humo peilde naar een stand van zaken bij de stichting Stop Darmkanker van dokter Luc Colemont én in de praktijk van digestief oncoloog Jozef Wauters, broer van VTM-nieuwsanker Stef Wauters. ‘We zetten grote stappen vooruit, maar de gemiste kansen doen pijn.’

Het bevolkingsonderzoek, waarbij de uitgenodigden de zogenaamde iFOB-test in de bus krijgt die verborgen bloed opspoort in de stoelgang, loopt sinds 1 oktober 2013. En in ruim vijf jaar tijd heeft ze al flink wat opgeleverd.

Dr. Luc Colemont: “We sporen nu veel meer darmkankers op in een vroeg stadium. In 2016 bijvoorbeeld bij 2.000 mensen, dat is nooit eerder gebeurd.”

Dr. Jozef Wauters (Gasthuiszusters Antwerpen): “We diagnosticeren hier tegenwoordig minder vergevorderde darmkankers in vergelijking met voor de screening. En als we nu toch darmkanker diagnosticeren in een vergevorderd stadium, is dat vaak bij mensen die zich jammer genoeg niet hebben laten screenen.”

Colemont «Het bevolkingsonderzoek wérkt, maar de deelname kan beter. Ze schommelt bij ons rond de 50 procent, terwijl het in Nederland 71 procent is. En er is ook nog altijd die 15 procent die bij een afwijkend resultaat de cruciale tweede stap níét zet: een colonoscopie laten uitvoeren.»

HUMO Wat moeten mensen met darmkanker in de familie doen?

[LOGIN_SCREEN]

Colemont «Meteen een afspraak maken voor een colonoscopie. De algemene bevolking loopt 5 à 6 procent kans om darmkanker te krijgen. Stel dat je vader én je broer eraan gestorven zijn, dan heb je meteen 36 procent kans om de ziekte te krijgen. 20 procent van de patiënten heeft een erfelijke of familiale vorm. Wat dus wil zeggen dat de grote meerderheid van 80 procent níémand in de familie heeft met de ziekte.»

HUMO De ziekte wordt opvallend vaak in verband gebracht met mannen.

Colemont «En dat is verkéérd. De verhouding bedraagt 55 procent mannen tegenover 45 procent vrouwen, een miniem verschil. Ook erfelijk belaste vrouwen moeten zich zeker laten onderzoeken.

»Anderzijds zijn vrouwen meer geneigd om een colo-noscopie te laten uitvoeren, omdat ze intieme onderzoeken gewend zijn van bij de gynaecoloog. Mannen zijn op dat vlak nog te macho: ‘Toch niet met zo’n buis in mijn gat zeker!’ Veel mensen associëren de screening ook met ‘die buis in hun gat’. Nee, de screening is dat stoelgangtestje. Onlangs vroeg een journalist me: ‘Dokter, ik dacht dat ik die testborstel in mijn gat moest steken.’ (Zucht) Ik heb het gisteren nog op een lezing herhaald: steek dat borsteltje níét in uw achterste, maar in uw stoelgang.»

HUMO Eén drogreden waarom mensen hun staal niet opsturen is dat ze ‘nu niet willen weten dat ze binnen tien jaar kanker zullen krijgen’.

Colemont «Onzin. De evolutie van een kleine poliep naar een kwaadaardige tumor neemt 8 à 10 jaar in beslag. De bedoeling van het bevolkingsonderzoek is poliepen wegnemen, zodat we binnen x-aantal jaar minder darmkankers hebben, en er vaker op tijd bij zijn, zodat er minder sterfte is. Potverdomme. Elke dag krijgen 23 Belgen de diagnose, elke dag zijn er hier negen begrafenissen door darmkanker. Ik wil wakker worden in een wereld zonder darmkanker.»

Wauters «Het doet als arts pijn om gemiste kansen te zien. Er is pas een patiënte van me overleden die we drie jaar geleden hebben gediagnosticeerd met uitgezaaide darmkanker. ‘Ik ben zo boos op mezelf,’ zei ze me, ‘toen mijn huisarts op pensioen ging, drukte hij me nog zo op het hart van naar mijn dikke darm te laten kijken.’ De doorverwijzing voor haar colonoscopie had al die jaren in een schaal op tafel gelegen, maar ze had er niks mee gedaan.»

HUMO Er zouden ook alsmaar meer jonge mensen zijn met darmkanker?

Colemont «Amerikaanse studies hebben aangetoond dat darmkanker opnieuw oprukt bij de generatie onder de 50 en zelfs onder de 45. Een andere Amerikaanse studie heeft uitgewezen dat de huidige generatie twintigers tot vier keer meer risico loopt op endeldarmkanker dan vorige generaties op die leeftijd, en twee keer meer risico op darmkanker. En een Franse studie van vorig jaar toonde voor het eerst een hogere aanwezigheid van poliepen en tumoren aan in de darmen van 45- tot 49-jarigen dan in die van 50- tot 54-jarigen. Er is met andere woorden iets aan de hand. Wij zien het aan de getuigenissen op onze website, en ik hoor het van collega’s: ook bij ons zijn er meer en meer jonge mensen met darmkanker.»

Wauters «Het valt inderdaad op. Als ik de 25 patiënten overloop die hier deze week op ons gezamenlijk overleg werden besproken, dan zijn de meesten rond de 60, maar er zijn er ook bij van 47, 32, 42...»

Colemont «De Amerikaanse kankerstichting heeft in haar nieuwe richtlijnen de startleeftijd voor een screening in ieder geval op 45 vastgelegd. Wij zijn met het Vlaams bevolkingsonderzoek destijds begonnen op 55, intussen is het 51 en in 2020 wordt het 50. Maar ik ben nog altijd niet tevreden, ik wil beginnen screenen op 45.»

HUMO Wat moeten mensen onder de 51 in afwachting daarvan doen?

Colemont «Je kan aan de huisarts vragen om je stoelgang te laten testen of je kan een zelftest kopen in de apotheek.»

HUMO Eén zo’n zelftest, de Fecotest, is een product van Ceres Pharma, een bedrijf van Mark Coucke, die ook de mecenas van Stop Darmkanker is. U vermeldt die test op de website van Stop Darmkanker: dat ruikt naar belangenvermenging.

Colemont «Helemaal niet. Om te beginnen vermelden we de drie testen die er op de markt zijn: Fecotest, MyTest en Veroval. U mag zelfs weten dat ik de naam van de Fecotest heb bedacht. En dat testje, daar kan Mark Coucke geen winst op maken. Het is ook een betrouwbaar product.»

Wauters «Een handige ‘innovatie’ in onze stiel is trouwens de smartphone gebleken. Vroeger beschreven patiënten hun stoelgang, nu tonen ze ons een foto op hun scherm: ‘Kijk dokter, zoveel bloed rond mijn stoelgang!’ Bloed is altijd een alarmsignaal: meteen naar de dokter ermee.»

HUMO ‘Wat je eet, heeft nauwelijks invloed op kanker.’ Dokter Hendrik Cammu zei het eerder al in Humo en herhaalde het onlangs nog eens in ‘Van Gils en gasten’. Maar op de website van Stop Darmkanker wordt geadviseerd om matig te zijn met rood en bewerkt vlees. Wie moeten we nu geloven?

Colemont «Ik ben het niet eens met dokter Cammu wat darmkanker betreft. Voeding is maar een stukje van de puzzel, maar speelt wél een rol. Ik leg niemand iets op: eet gerust een stukje rood vlees, maar geen zeven dagen per week. Een Italiaanse studie bewees dat het mediterraan voedingspatroon – groenten, fruit, zelden rood vlees, olijfolie – de kans op darmkanker met 50 procent vermindert. Maar er bestaat evenmin een antidarmkankerdieet. Het is een en-en-verhaal: alles met mate en laat je tijdig testen.»

Wauters «Ik krijg genoeg patiënten over de vloer die het als een onrecht beschouwen dat uitgerekend zij darmkanker hebben gekregen, omdat ze altijd op hun voeding hebben gelet. Gezond leven is nu eenmaal geen garantie om geen kanker te krijgen.»

HUMO Een nieuw kennisdomein is dat van het microbioom in onze dikke darm. De bacteriënpopulatie daar wordt nu in verband gebracht met alzheimer en zelfs depressie. Maar hoe zit het met de relatie tussen ons microbioom en darmkanker?

Colemont «Het microbioom wordt nu beschouwd als de missing link in het ontstaan van darmkanker, en één bacterie komt vaak voor in het microbioom bij de verschillende types darmkanker: de fusobacterium nucleatum. Dat is een bacterie die we allemaal in onze mond hebben. Darmkanker voorkomen door je tanden te poetsen, dat is een brug te ver. Maar de vraag is nu wél: is darmkanker een chronische bacteriële infectie? Misschien mag dat vraagteken binnen een paar jaar weg. Of we dan darmkanker zullen kunnen vermijden met een antibioticum? Ik heb de afgelopen 30 jaar véél sciencefiction werkelijkheid zien worden.»

Meer info: stopdarmkanker.be

©Humo