Stella Bergsma - Pussy album
Het opruiendste optreden van Saint Amour begon dit jaar met de klinkende zin ‘Mannen zijn klootzakken’. Hij rolde uit de mond van ene Stella Bergsma, één brok Hollandse directheid, en verdeelde de zaal in twee helften.
Langs de ene kant zaten de mannen ongemakkelijk op hun stoel te schuifelen bij zo’n boude stelling. De andere, vrouwelijke helft spitste stiekem maar bereidwillig de oren. Bergma’s daaropvolgende speech, over ‘handtastelijke stroopfiguren, karakterloze kwijlen’, zou vervolgens véél doen, maar nooit vervelen.
Hij komt uit ‘Pussy album’ (Nijgh & Van Ditmar), het romandebuut van de Nederlandse dichteres dat – zoals de titel al verraadt – allerminst lieflijke meisjesverzen met schattige hartjes op de i’s bevat. Wat dan wel? Bijzonder veel seks, en niet van de vrolijke soort. De opperkut van ‘Pussy album’ behoort toe aan Eva, een lerares van een eind in de 30 die masturbeert met de jonkies uit haar klas in gedachten. Later zal ze zichzelf betasten op een graf en een wildvreemde man neuken met een champagnefles. Want, dixit Eva, ‘seks is een makkie, het leven is geen doen’. Naast sombere stoeipoes is Eva ook overtuigd alcoholica, het type waarvoor de fles niet meer is dan een surrogaatpistool, zelfmoord in slow motion.
Waarom, vraagt u zich vast af, zou een mens een heel boek lang het gezelschap van zo’n verschrikkelijk wijf verdragen? Omdat Bergsma minstens zoveel aantrekt als afstoot. Want net als we denken: ‘Zo kan-ie wel weer, Stella’, gooit ze ons een tekstflard in het gezicht die de karrenvracht piemels in ‘Pussy album’ goedmaakt. Bergsma’s proza ruikt naar haar poëzie, warrig maar ook voortdurend om prangende waarheden heen cirkelend.
Haar taalbrij is niet altijd even samenhangend, maar eronder gloort wel voortdurend het soort existentiële wanhoop waarop Madame Bovary of Anna Karenina jaloers zouden zijn. Ook wie niet voortdurend met één hand op het eigen geslacht en de andere op de fles leeft, zal zich in haar hekelverzen herkennen: ‘Stut je huis met spullen. Het is roze, het is blauw, het is 2 euro. Het kan voor het raam, het kan op tafel. Het ruikt naar zeep, het zegt superdiva, of I heart life. Het schreeuwt zo hard naar me dat ik bijna moet kotsen.’
Postmoderne hysterie in een eikeldop. Bergma’s beschrijvingen van de bruine kroeg waar Eva dagelijks aanspoelt, doen dan weer denken aan het betere werk van Verhulst: ‘De theatrale gebaren en monologen, beschonken schijnbewegingen, leeggelopen gesprekken. Meestal lullen we totaal langs elkaar heen.’
Bergsma is het ideale anditodum voor de schare schrijfsters, gehuld in kleurige bollenjurkjes, die op literaire evenementen ‘tegenover elkaar staan te doen alsof ze luisteren’. Evenementen zoals Saint Amour, bijvoorbeeld.
