Straatjoch, goudhaan, spreekbuis, superster: het grote Kendrick Lamar-interview

Kendrick Lamar heeft het druk tegenwoordig, maar het is hem niet aan te zien. Met ‘HUMBLE.’ heeft hij eerder dit jaar een nummer één-hit gescoord, hij bracht een videoclip met Rihanna uit en was afgelopen zomer goed voor een kleine veertig optredens in alle grote Amerikaanse en Canadese steden. Vorige week nog mocht hij de schouw van zijn crib met zes MTV Awards versieren.

'Ik ben een optimist, anders zou ik hier niet zitten. Zo goed als al mijn beste vrienden zitten in de gevangenis'

Er blijven bizarre dingen gebeuren in 2017. De meeste daarvan zijn verschrikkelijk, maar gelukkig is er ook goed nieuws: de opwindendste, meest innovatieve jonge artiest uit de popwereld is op één of andere manier ook één van de grootste sterren geworden. Kendrick Lamar – de beste rapper van zijn generatie, en dat is nog maar het begin – is zo ver gekomen zonder afbreuk te doen aan zichzelf, nadat hij drie klassiekers na elkaar heeft uitgebracht.

Zijn debuut bij een groot label, ‘Good Kid, m.A.A.d city’ uit 2012, was een levendige autobiografie, een virtuoze deconstructie van de gangstarap, vol verhalen over zijn kindertijd in Compton, waar veel van zijn vrienden bendeleden waren en politiegeweld een constante dreiging vormde. Het vervolg uit 2015, ‘To Pimp a Butterfly’, was een ondoordringbare, intellectuele, verbluffende, jazzy overpeinzing van de rassenkwestie in Amerika, die één van de belangrijkste nummers van het decennium voortbracht (het Black Lives Matter-lijflied ‘Alright’), maar geen radiohits. Met zijn recentste plaat ‘DAMN.’ veranderde Lamar van koers en slaagde hij erin een elpee te creëren die even slim en conceptueel in elkaar zit, maar ook strakker, pakkender en toegankelijker is.

Lamar (30) is tevreden met zijn recente commerciële successen, maar zegt dat die niet zijn doel zijn: ‘Dat mijn muziek één iemand – of tien miljoen mensen – een gevoel van euforie kan bezorgen, daar draait het allemaal om.’

- Je rapte over jouw dromen als tiener, ‘livin’ life like rappers do’, maar jouw eigen leven als rapper is uiteindelijk redelijk kalm. Wat zijn jouw slechte eigenschappen?

Kendrick Lamar «Mijn slechtste eigenschap is mijn verslaving aan wat ik doe, aan het najagen van mijn droom. Ik ga zo hard op in het verspreiden van mijn boodschap dat ik mensen buitensluit die echt om mij geven. Ik begeester miljoenen mensen die ik niet ken, en vergeet degenen die dicht bij mij staan. Dat is niet goed.»

- Heb je weleens het gevoel dat je meer plezier zou moeten maken?

Lamar «Plezier is voor iedereen anders. Drinken staat voor mij niet gelijk aan plezier. Ik drink niet zo vaak, af en toe. Ik hou ervan om mensen uit mijn buurt, bijvoorbeeld iemand die na vijf jaar gevangenisstraf is vrijgelaten, mee te nemen naar New York of het buitenland, en hun gezicht te zien. Shit, dát is plezier voor mij. Je ziet hen echt stralen.»

- Mensen behandelen je alsof je een heilige of een monnik bent. Dat moet vreemd zijn.

Lamar «Maar de mensen die het dichtst bij me staan, weten hoe ik echt bent. Zij krijgen al mijn kanten te zien.»

- Zit er dan misschien toch iets van een monnik in jou?

Lamar «Ik denk dat dat uit mijn kindertijd stamt. Ik had altijd het gevoel dat ik in mijn eigen hoofd zat. Dat is nog steeds zo. Ik denk altijd na, ben altijd aan het mijmeren over het heden en de toekomst.»

- Had je als kind het gevoel dat je bijzonder was?

Lamar «Mijn familie zegt altijd dat ik me als een man gedroeg, daarom noemden ze me ‘Man Man’. Het had ook gevolgen: als ik viel en me bezeerde, werd er van me verwacht dat ik niet zou huilen. Dat was een grote verantwoordelijkheid, maar het heeft me ook voorbereid op de druk die mijn fans op mijn schouders leggen. Ik heb een olifantenhuid gekweekt, ook wat kritiek betreft. Toen ik voor het eerst in de studio stond, zei Top Dawg (CEO van het gelijknamige platenlabel, red.): ‘Man, die troep is waardeloos.’ Andere artiesten kunnen dat niet aan, maar bij mij zorgde het ervoor dat ik weer die studio in kroop en er nog harder voor ging.»

- Waar kwam al die maturiteit vandaan?

Lamar «Rondhangen met oudere gasten. Ik was 7 en speelde voetbal met veertienjarigen. Ik wilde altijd omgaan met de vrienden van mijn oudere neven. Ik was altijd de kleine (grinnikt). Iedereen was altijd groter en ouder dan ik. Dat heeft me heel wat mensenkennis opgeleverd.»

- Je zei al eens dat je in je vriendengroep één van de enigen was die een vader had. Wat heeft dat voor jou betekend?

Lamar «Daardoor heb ik geleerd hoe ik moet omgaan met (pauzeert)... gevoelens. Ik kan er beter mee om dan de meeste van mijn maten. Als kinderen dingen doen die de wereld zou omschrijven als ‘schadelijk’ of ‘een bedreiging’, is dat omdat die kinderen niet weten hoe ze hun gevoelens moeten uiten. Als je een vader in je leven hebt en je doet iets verkeerd, zegt die: ‘What the fuck are you doing?’ Hij kan je op je plaats zetten. Dat was een voorrecht. Mijn maten leerden van hun moeders en grootmoeders alles over liefde en zorgzaamheid, maar dát konden ze hen niet leren.»

undefined

'Ik heb in Zuid-Afrika in de cel van Nelson Mandela gezeten. Je kon er de geesten echt voelen, alsof ze zeiden: 'Deel ons verhaal met jullie gemeenschap''

undefined

- Wat maakt jou boos?

Lamar «Mensen die al mijn energie opzuigen, of mensen die niet zo gedreven zijn als ik. Ik kan zulke mensen niet om me heen verdragen. Daar is het leven te kort voor.»

- In ‘DNA.’ zing je: ‘Shit I’ve been through probably offend you’, en daarna de opsomming: ‘murder, conviction, burners,...’.

Lamar «Ik kan niet vertellen over de shit die ik al heb meegemaakt zonder te vertellen wélke shit ik al heb meegemaakt. Dus ik zeg: ‘I know murder, conviction, burners, boosters, burglars, dead, redemption, scholars, fathers dead’. Dat is een analyse van mijn leven vanaf mijn geboorte tot mijn 21ste.

- In de verhalen die je vertelt, zit een zekere hoeveelheid trauma. Je was als kind al getuige van moorden. Heb je daar als volwassene mee geworsteld?

Lamar «Weet je, er was ook gewoon een gigantische hoeveelheid feesten en humor, waardoor ik soms de fucked up shit vergeet die ik heb meegemaakt. Al die hilarische dingen met mijn gekke nonkels en mijn pa – hij is zó grappig. Mijn ma is ook een knotsgek, grappig, liefdevol mens. Dat woog op tegen al het negatieve gedoe.»

- Wat brengt je aan het lachen?

Lamar «Shit, alles kan me aan het lachen brengen. (Wijst naar zijn cameraman) Deze gast hier? Hij heeft iets onder zijn pet zitten... Ik lach me iedere keer een ongeluk als hij die afzet. Ik wist niet eens dat God zulke haarlijnen kon bedenken. That shit is terrible! (lacht) Ik zeg altijd dat de beste entertainers het beste gevoel voor humor moeten hebben, om pijn te kunnen omzetten in gelach.»

- Afgezien van enkele raps heb je je nog niet uitgesproken over Donald Trump. Hoe komt dat?

Lamar «Omdat het nutteloos is. We weten al hoe het zit. Gaan we erover blijven praten of nemen we eindelijk het heft in eigen handen? Zowel op de plaat als daarbuiten heb ik het op mij genomen om actie te ondernemen in mijn eigen gemeenschap. In de song waarover je het hebt, maan ik de luisteraar aan om niet te praten over wat er in de wereld gebeurt en wat dat met ons doet. Spreek eerst over jezelf, doe aan zelfreflectie. Daar begint de verandering.»

Bellen met Bono

- In de song ‘Mortal Man’ komt een fake interview met Tupac voor, waarin je hem vraagt hoe hij bij al dat succes zijn verstand niet verloor. Wat zou jij daarop antwoorden?

Lamar «Ik denk altijd terug aan vroeger: voedselbonnen, bijstand, uit huurhuizen gegooid worden. Ik heb nog steeds familie die het moeilijk heeft en ik probeer voor hen te zorgen. Je moet het zo zien: het leven dat ik nu leid, leid ik nog maar vijf jaar, sinds 2012. Daarvoor wist ik twintig jaar lang niet wat er zou gaan gebeuren. Dat zit nog steeds in mij, dus ik kan mijn carrière niet de overhand laten nemen.»

- In ‘ELEMENT.’ maak je het grappige onderscheid tussen ‘black artists and wack artists’. Wat is voor jou een wack artist?

Lamar «Wat een heerlijke vraag. Wat is voor mij een waardeloze artiest? Een waardeloze artiest gebruikt de muziek van anderen om goedkeuring te krijgen. Daarmee bedoel ik: het is iemand die te bang is om zijn eigen stem te laten horen. Ze jagen het succes van iemand anders na, maar lopen weg van hun eigen stijl. Dat weegt op het niveau van de rapwereld. Niet iedereen kan een Kendrick Lamar zijn. Ik zeg ook niet dat je zoals mij moet rappen. Wees jezelf. Zo simpel is het. Ik zie een heleboel goede artiesten de dieperik ingaan omdat ze zo gefocust zijn op welke nummers die andere gast gemaakt heeft. Dat zet een domper op je eigen creativiteit. Wat uiteindelijk ook een domper zet op het plezier van de luisteraar, want als puntje bij paaltje komt, gaat het niet om ons. Het gaat om de persoon die naar zijn 9-to‑5-job rijdt en geen zin heeft om te gaan werken.»

- Is het acceptabel om als rapper een ghostwriter te hebben? Jij hebt zelf al verzen voor Dr. Dre geschreven.

Lamar «Het is afhankelijk van de kant die je uit wil. Ik noemde mezelf de beste rapper. Ik kan mezelf niet de beste rapper noemen als ik met een ghostwriter werk. Als je zegt dat je een ander soort artiest bent en niets geeft om het feit of je nu de beste rapper bent of niet, dan is dat zo. Maak goede muziek. Maar die titel heb je dan niet.»

- Als bleek dat jij op één of andere manier een ghostwriter had, zouden mensen in de rij staan om hem te ontmoeten.

Lamar (lacht) «Dat klopt.»

- Telkens als je je mond opent, moet je die reputatie hoog houden, jezelf overtreffen. Hoe ga je daarmee om?

Lamar «Dat is de uitdaging. Daardoor blijf ik gaan. Kan ik mezelf opnieuw overtreffen? Kan ik een betere rap schrijven dan de vorige keer? Als dat er niet was, zou ik gestopt zijn na ‘Good Kid’. (Grinnikt) Kijk naar Jay-Z: hij is miljardair en schrijft nog steeds fantastische verzen. Het is altijd een uitdaging om te zien of je trouw kan blijven aan de cultuur, of het creatieve proces nog steeds organisch aanvoelt en of je jezelf er nog mee uitdaagt.»

- Maak je je ooit zorgen dat je op een dag niet meer zult weten wat te zeggen?

Lamar «Nah, man. Daar kan ik zelfs niet over nadenken. Niet nu. Echt niet.»

- Hoe is Bono op de song ‘XXX.’ beland?

Lamar «Er was een ander nummer dat we samen zouden doen. Hij stuurde wat door, ik stelde wat ideeën voor en we wisten niet goed waar het heenging. Toevallig ging ik net een plaat uitbrengen, dus ik vroeg hem: ‘Yo, het zou echt een eer zijn als je me dit nummer zou laten gebruiken, en als je me mijn ideeën laat uitvoeren, want ik hoor er een bepaalde drum in.’ En hij zag dat zitten.»

- Dus eigenlijk kannibaliseerde je een bestaand nummer en nam dat op in je plaat? Dat doe je af en toe.

Lamar «Het moet gewoon kloppen. Er zijn heel wat goede platen en samenwerkingen die de wereld waarschijnlijk nooit zal horen, omdat ze niet klopten. En dan maakt het niet uit hoe groot de namen zijn die eraan meewerkten. Maar Bono heeft zoveel wijsheid en kennis, zowel over muziek als over het leven. Als ik hem aan de lijn heb... Ik zou uren met hem kunnen praten. De dingen die hij doet, het helpen van mensen, dat inspireert me.»

undefined

'Als puntje bij paaltje komt, gaat het niet om ons. Het gaat om de persoon die naar zijn 9-to-5-job rijdt en geen zin heeft om te gaan werken'

undefined

- Je zei dat je eigen trip naar Afrika heel belangrijk voor je was. Waarom is dat?

Lamar «Het voelde alsof ik daar thuishoorde, zo simpel is het. Het bezorgde me een heel ander perspectief over waar ik vandaan kom, over wat we doen in Compton – en dat de wereld zoveel groter is dan enkel Compton. Dat heeft me achtervolgd in de studio. Het voelde bizar toen we weer vertrokken en het vliegtuig op moesten. We zeiden allemaal hetzelfde: ‘Damn, we gaan terug naar de stad. Dit is onze thuis. Echt.’»

- In Zuid-Afrika bezocht je de gevangenis waar Nelson Mandela opgesloten zat.

Lamar «We hebben zelfs in zijn cel gezeten. We zagen de stenen die ze iedere dag opgroeven. Dat was gek. Je voelde de geesten daar echt, alsof ze zeiden: ‘Deel ons verhaal met jullie gemeenschap.’ En dat heb ik ook gedaan. Op ‘To Pimp a Butterfly’ praat ik tegen mijn makkers over de wijsheid die ik vergaard heb.»

- Wat dacht je toen je in Mandela’s cel zat?

Lamar «Hoe sterk die man geweest is. Je had die cel moeten zien... Ze sliepen er op de grond, een koude vloer. Om dan nog steeds een boodschap te kunnen verspreiden en jouw mensen in beweging te krijgen, moet je echt een sterk individu zijn.»

Pop & hiphop

- Je plaat staat op nummer 1. Uiteindelijk betekent dat ergens dat je een popartiest bent.

Lamar «Het is lastig, want hoe kun je die ene grote plaat hebben, maar toch je integriteit behouden? Er zijn er niet veel die dat kunnen... wink wink (lacht). Ach, noem het wat je wil. Zolang een artiest trouw blijft aan de kunst en de cultuur van hiphop, is het ook hiphop.»

- Ook ‘LOVE.’ wordt waarschijnlijk een hit. Het is zowat het meest poppy nummer dat je ooit gemaakt hebt.

Lamar «Wij noemen dat ear candy. Je hebt ear candy en je hebt melig, clichématig. Je moet een fantastisch gehoor en een fantastisch team hebben om die twee te kunnen onderscheiden. Het vergt jaren ervaring, jaren waarin je waardeloze shit maakt (lacht). Je probeert dingen uit: wat voelt goed, en hoe kan je toch jezelf blijven?»

- Heb je al nummers opgenomen waarvan je dacht: ‘Dit klinkt als een nummer 1-hit, maar het is te clichématig. Ik breng het niet uit.’

Lamar «Absoluut. Soms zit ik gewoon te freestylen met een microfoon. Die dingen zijn af en toe potentiële hits, maar om mijn brand, mijn stijl intact te houden, moet ik soms op de lange termijn denken en voor ogen houden waar ik naartoe wil.»

- Schrap je liedjes puur omdat ze niet bij het concept van de plaat passen?

Lamar «Dat heb ik al vaak gedaan. Voor mij is het geheel belangrijk, niet gewoon één bekende single. Ik kom uit de periode dat je een plaat kocht en die dan ook volledig beluisterde. En ik geraak er ook niet van af, hoe belangrijk streaming ook wordt.»

- Heb je ‘DAMN.’ bewust toegankelijker gemaakt dan ‘Butterfly’?

Lamar «Het initiële idee was om een kruising te maken van mijn eerste twee commerciële platen. Daarop concentreerden we ons: hoe kunnen we die twee mengen qua geluid, qua tekst, qua melodie? En het werd exact zoals ik het me had voorgesteld... Mijn platen zijn allemaal stukjes van mezelf. Mijn muzikaliteit heeft me voortgedreven sinds ik 4 jaar oud ben.»

- Besefte je toen je de ‘Bad Blood’-remix met Taylor Swift deed, dat je een kant koos in een vete? Blijkbaar ging dat lied over Katy Perry.

Lamar (lachend) «Nee, man, dat wist ik helemaal niet. Serieus! Ik blijf ver weg van zulke dingen.»

- Wat heb je geleerd uit de samenwerking met Beyoncé voor ‘Lemonade’?

Lamar «Dat je heel gedetailleerd moet zijn wat je muziek betreft. Zij is een perfectioniste. Denk maar aan haar optreden op de BET Awards: de belichting, de stand van de camera’s, de overgang van muziek naar dans... Dat bevestigde iets wat ik al wist.»

- Je video’s worden steeds ambitieuzer. Heb je al filmrollen aangeboden gekregen?

Lamar «Ja, zeker. Maar ik zou 110.000 procent overtuigd moeten zijn. Acteren is een vaardigheid, een talent dat mensen perfectioneren door jarenlang te oefenen. En als ik er gewoon zou induiken – omdat ik Kendrick Lamar ben – daar doe ik niet aan mee. Ik zou wachten tot ik de tijd kan nemen om het vak te bestuderen. En momenteel neig ik trouwens eerder naar de kant van het regisseren.»

- In de muziekwereld lijk je eerder te denken als een producer, ook al noem je jezelf niet zo.

Lamar «Ik zal je wat vertellen: je kan dit soort platen niet maken door producers je wat beats te laten opsturen. Je moet op dezelfde golflengte zitten. Je moet er zijn bij elke snaredrum, elke 808 (drumcomputer, red.), elke overgang, elk arrangement. Je moet gewoon studeren en op de hoogte zijn.»

Vredig slapen

- Wat is je favoriete nummer van Drake?

Lamar «Favoriete nummer van Drake? (Grinnikt) Ik heb veel favoriete nummers van Drake. Ik kan er niet zomaar eentje uitkiezen.»

- Wat verkies je bij hem: zingen of rappen?

Lamar «Beide.»

- Op je eerste mixtape, die uitkwam toen je 16 was, zijn er momenten waarop je net als Jay-Z klinkt.

Lamar «Oh, yeah. Hij was mijn voorbeeld. Is hij nog steeds. Ik ben nog steeds een fan. Dat heb ik van hem geleerd, een vers rappen zodat het voelt alsof ik hier tegen jou zit te praten.»

- Wanneer heb je je eigen stijl gevonden?

Lamar «Toen ik besliste om mijn eigen naam te gebruiken, Kendrick Lamar.»

- In plaats van K-Dot?

Lamar «Ja. Toen heb ik beslist om gewoon mijn eigen verhaal te vertellen. Zodra ik dat deed, werd het gemakkelijker om mijn eigen stem te vinden, omdat niemand mijn verhaal kan vertellen op mijn manier.»

- Was het André 3000 van Outkast die je het idee gaf dat rappers ook kunnen zingen?

Lamar «Voor mijn generatie zal dat zeker André 3000 geweest zijn. Hij was de eerste. We kwamen thuis van school en de ene dag was hij op tv aan het rappen, en de volgende bracht hij een lied als ‘Prototype’ uit. Dat was zo verbazingwekkend, weet je wel?»

- Heb jij liedjes die we nog nooit gehoord hebben waarop je enkel zingt?

Lamar «Puur melodische liedjes? Ja, absoluut. Uiteindelijk is dat een soort oefening: ik schrijf veel van de melodieën voor mijn platen, meestal zo’n 95 procent. Soms wordt zo’n melodietje een hook, bijvoorbeeld in een nummer als ‘ELEMENT.’.»

- Je falsetto klinkt een beetje zoals die van Curtis Mayfield. Ben je fan van hem?

Lamar «Absoluut. Hij was mijn vaders lievelingszanger. Nee, die van mijn moeder.»

- Je neef Carl is lid van de Afrikaanse Hebreeërs. Zij geloven dat Afro-Amerikanen de ware afstammelingen zijn van de Bijbelse Israëlieten. Carl is te horen op een voicemailfragment in ‘FEAR.’, en jij noemt jezelf ook een Israëliet op dat nummer. In welke mate heb je die geloofsovertuiging omarmd, en in hoeverre speel je gewoon met die gedachten?

Lamar «Alles wat ik in ‘FEAR.’ zeg, zeg ik vanuit zijn perspectief. Dat is altijd al mijn ding geweest: luister naar mensen hun geschiedenis en achtergrond. Die zijn misschien anders dan de mijne en de jouwe. Ik nam zijn perspectief op de wereld en op het leven en zorgde ervoor dat mensen ernaar konden luisteren en er hun eigen perspectief mee konden vormen, of ze nu akkoord gingen of niet. Daarvoor is muziek bedoeld, denk ik: als spreekbuis.»

- Wanneer je blanke jongeren de teksten ziet rappen van bijvoorbeeld ‘Blacker the Berry’, wat denk je dan?

Lamar «Ik weet dat mijn luisteraars begrijpen wat ik zeg, dat ik spreek voor een hele cultuur. Die jongens uit de suburbs die niet weten hoe wij opgroeiden, of de geschiedenis van mijn volk niet kennen... Door zulke songteksten kunnen ze die dingen begrijpen. Het is een geschiedenisles die ze op school nooit kregen.»

- Je hebt al gezegd dat je worstelde met een depressie. Is dat nog steeds zo?

Lamar «Momenteel gaat het goed. Ik zou niet zeggen dat ik tevreden ben, want ik gebruik dat woord niet graag. Ik ben nog niet voldaan. Maar wat mijn persoonlijke stress betreft, valt het mee. En dat is een goede zaak, want nu kan ik luisteren naar de problemen van mijn luisteraars.»

- Maar je begrijpt waarom veel artiesten suïcidale gedachten krijgen?

Lamar «O ja, dat is simpel. Zeker met deze levensstijl. Alles is binnen handbereik, wat je maar wil en wanneer je maar wil. Het gaat erom hoeveel discipline je hebt.»

- Zie je de toekomst optimistisch of pessimistisch?

Lamar «I’m mothafuckin’ optimistic for sure. Ik zou hier niet zitten als ik dat niet was. Dit overkomt niet iedereen. Zo goed als al mijn beste vrienden zitten in de gevangenis. Veertig jaar en meer. Na ieder optreden willen ze foto’s zien. Dan zeggen ze: ‘Je moet ongelofelijk optimistisch ingesteld zijn om te geraken waar jij bent. Dat hadden wij niet. Het glas was altijd halfleeg. En het draait niet alleen om optimisme. Je moet je verantwoordelijkheden opnemen. Je kunt de hele tijd over je dromen praten, maar je moet ook initiatief nemen.»

- Maar je hebt je ook al luidop afgevraagd of we in het einde der tijden leven.

Lamar «Ik houd dat in evenwicht door zoveel mogelijk van mezelf te geven, in de hoop mijn kennis door te geven aan de generaties die na mij komen. Het draait allemaal om de evolutie van de mens. Sommige mensen zitten helemaal fout, ze denken dat het om de fysieke evolutie gaat. Maar nee, het gaat om de evolutie van onze geest. Dus, zolang ik mezelf volledig wijd aan mijn potentieel en mijn gave, is er niets anders om aan te denken. Ik kan vredig slapen. Ik kan met een gerust geweten het loodje leggen.»

© 2017 Rolling Stone

Vertaling: Eline Huysmans