Strontvlieg, Protput, zaadje en co.: waarom worden de namen van de Reuzegommers niet bekendgemaakt?

Het zal u vast ook wel opgevallen zijn: de 18 beklaagden waarover het Antwerpse hof van beroep vanmiddag uitspraak doet in de zaak-Sanda Dia, worden in geen enkele berichtgeving bij naam genoemd. Ook op foto’s worden hun gezichten steevast onherkenbaar gemaakt. Dat roept bij veel mensen vragen op. Worden de Reuzegomleden beschermd door de media, omdat ze tot de ‘elite’ behoren? Is er sprake van klassenjustitie? Humo ging te rade bij advocaat Omar Souidi, gespecialiseerd in mediarecht en strafrecht.

HUMO Voor zover bekend staan de leden van Reuzegom niet als Strontvlieg, Protput of Janker ingeschreven bij de burgerlijke stand. Waarom worden ze in de media niet bij naam genoemd?

OMAR SOUIDI «Eenvoudig: het vermoeden van onschuld is een algemeen rechtsbeginsel. Er bestaat ook nog altijd zoiets als journalistieke deontologie. Daarnaast zijn er verschillende grondrechten die tegen elkaar moeten worden afgewogen, zoals het recht op informatie van het publiek, maar ook het recht op privacy van de beklaagden. Daar moet elke redactie erg goed over nadenken, bij elke rechtszaak waarvan ze verslag doet.

»Daar moet niet al te licht over worden gegaan. Soms wordt iemand immers ten onrechte vervolgd, of wordt hij uiteindelijk vrijgesproken. Als die persoon dan al herhaaldelijk met zijn naam en een herkenbare foto in alle kranten heeft gestaan, zijn de gevolgen niet te overzien. We leven in digitale tijden, dus zelfs jaren later zou je daar nog ernstig nadeel van kunnen ondervinden.

»Het bijzonder aan de zaak-Reuzegom is dat het de gemoederen enorm doet oplaaien. Veel mensen worden geraakt door wat Sanda Dia heeft meegemaakt. Dat is uiteraard volkomen begrijpelijk, maar je loopt altijd het risico dat sommige mensen verder gaan dan louter hun frustraties in een tweet gooien. Sommigen gaan daar héél ver in. Als foto's en namen van de beklaagden - jonge mensen die tot op heden nog steeds niet schuldig zijn verklaard - zomaar te grabbel worden gegooid, kan dat ronduit levensgevaarlijke situaties opleveren.

»Zodra iemand definitief in deze zaak veroordeeld wordt, kan dat de houding van de pers inzake anonimiteit wijzigen. Maar er bestaat ook zoiets als het recht op vergetelheid, wat evenzeer geldt voor mensen die zijn veroordeeld en hun straf hebben uitgezweet. Ik sta soms cliënten bij die jaren later hun leven compleet hebben omgegooid en bepaalde publicaties uit het verleden graag geanonimiseerd zouden zien. Ook zij hebben recht op een tweede kans. Soms gaan redacties daarin mee, maar dat hangt uiteraard af van de feiten die zijn gepleegd. Marc Dutroux zal zoiets niet moeten vragen.»

HUMO Er zijn in het verleden al rechtszaken geweest waarbij de naam van de beklaagde wel genoemd werd in de media.

SOUIDI «Klopt. Persoonlijk vind ik dat redacties daar consequenter in zouden moeten zijn. Vaak wordt die keuze gemaakt omdat de naam van de persoon in kwestie al ergens is bekendgemaakt. In de zaak van de parachutemoord hadden journalisten het wellicht vrij belachelijk gevonden als ze steeds over Els C. hadden moeten spreken, terwijl iedereen al wist hoe ze heette.

»Er bestaat ook een uitzondering voor publieke personen, zoals Bart De Pauw. Daarvan wéét iedereen al wie hij is, het is onzinnig om zijn gezicht dan nog te blurren. Maar wederom hangt het af van de gradatie van de feiten en de zaak op zich. De media beschermt bijvoorbeeld wel nog steeds consequent de identiteit van de Vlaamse acteur die een tijdje geleden in opspraak kwam in een zaak rond pedofilie. Dat soort zaken ligt dermate gevoelig dat ze daar zeer voorzichtig mee omspringen.»

HUMO Het gaat in deze zaak dus niet om bepaalde privileges van de elite, zoals er gefluisterd wordt?

SOUIDI «Ik begrijp dat veel mensen graag in dat soort Netflix-waardige complottheorieën geloven, maar het zou mij ontzettend verbazen als álle journalisten van álle redacties in ons land dermate gemanipuleerd kunnen worden door de tentakels van de machtige lui die bij deze zaak zouden betrokken zijn. Nee, ik geloof echt niet dat het iets te maken heeft met de maatschappelijke status van de beklaagden of de lange armen die bepaalde familieleden volgens de massa zouden hebben.»

HUMO Misschien heerst er bij de redacties wel angst om aangeklaagd te worden door de vele topadvocaten die ingeschakeld zijn door de verdediging?

SOUIDI «Het is zeker mogelijk dat journalisten die verslag doen van deze zaak bang zijn om persoonlijk geviseerd te worden. Maar los van een mogelijke rechtszaak wil je als journalist ook niet meemaken dat je een naam lekt van iemand die vervolgens onschuldig blijkt te zijn. Dan heb je iemands leven verwoest.»

HUMO Wat voor gevolgen zou het lekken van de namen hebben op de rechtszaak zelf?

SOUIDI «Als advocaat zou je dan kunnen pleiten dat het onmogelijk is geworden voor je cliënt om een eerlijk proces te krijgen, omdat er rond de persoon in kwestie zoveel te doen is geweest in de media. Dat is in het verleden al gebeurd, bijvoorbeeld in de zaak van Hans Van Themsche. Dat kan leiden tot procedurele hindernissen.»

HUMO Maar de rechter kent de namen van de beklaagden al, dus in principe zou dat toch niets moeten uitmaken?

SOUIDI «Dat klopt, maar het gaat vooral over wat er zou gebeuren als gevolg van de massale media-aandacht. Als men het in de pers de hele tijd heeft over de rol van Pietje Puk, dan wordt er een bepaald beeld gecreëerd van de heer Puk. Dat speelt zeker mee bij volksjury’s in assisenzaken, maar ook rechters lezen kranten hè. Dan is het nog maar zeer de vraag of je kan vertrouwen op hun onafhankelijke en evenwichtige oordeel.»