Taboe: De Kolonie
De laatste documentaire uit de Canvas-reeks 'Taboe' mag u niet missen: de grimmigheid van 'De Kolonie' zal u bij momenten bij uw nekvel grijpen, maar evengoed zal de tederheid u ontroeren.
Als invalshoek koos Filip Lenaerts voor het bushokje tegenover de gevangenis van Merksplas, in het natuurgebied De Kolonie. Lenaerts groeide zelf op in Merksplas en was van jongs af aan gebiologeerd door het bushokje: na de bezoekuren stonden de familieleden van gevangenen opeengepakt in 'dat glazen bokaaltje', wachtend op de bus die hen terug naar de bewoonde wereld zou brengen. Op zoek naar mensen die wilden meewerken aan zijn documentaire over gevangenschap, ging hij maandenlang elke dag in het bushokje zitten.
Filip Lenaerts «Er rust duidelijk nog een taboe op gevangenschap. Veel mensen wilden wel over hun situatie praten, maar echt aan de documentaire meewerken was meestal onbespreekbaar. Ze zijn altijd de vrouw, de moeder of het kind van iemand die gevangenzit, en daar schamen ze zich voor. Maar na een tijdje was ik net zo aanwezig als dat blauwe bankje in het bushokje, en zo heb ik uiteindelijk mijn hoofdpersonages ontmoet: Stefaan en Arlette.»
HUMO Zij bezoeken Arlettes zoon Jurgen, bij wie de gerechtspsychiaters een hoge graad van psychopathie vastgesteld hebben. Hoort hij dan niet eerder thuis in een instelling?
Lenaerts «Zelf ontkent Jurgen dat hij een psychopaat is, maar volgens de psychiaters behoort hij tot de categorie high security. Wat is nu het probleem: in België bestaan er nog geen hoogbeveiligde psychiatrische klinieken voor mannen. In Munsterbilzen is er eentje voor vrouwen, en er zijn plannen om in Antwerpen en Gent zo'n kliniek voor mannen te bouwen, maar zolang we geen regering hebben, blijft die datum constant opschuiven.
»Jurgen heeft aangepaste zorg nodig, maar dat kan een gevangenisregime hem niet bieden. Hij zit daar al negen jaar: de commissie heeft zijn verzoek om vrijlating al achttien keer afgewezen. 't Is een vicieuze cirkel: het frustreert hem dat hij niet op zijn plaats zit in Merksplas, en daardoor ontploft hij soms.
»Daardoor krijgt hij een tuchtrapport, en dat zorgt er weer voor dat hij bij de volgende commissie geen schijn van kans maakt. Het gaat dan ook niet goed met hem: hij zit dag in dag uit achter slot en grendel in het hoekje van zijn cel. Gelukkig komt zijn moeder hem om de twee weken een bezoekje brengen: dat houdt hem op de been.»
HUMO Ook bijzonder is dat Stefaan, de ex-celgenoot van Jurgen, nu getrouwd is met Arlette.
Lenaerts «Een mooi verhaal. Stefaan behoorde tot het niveau low security en mocht om de twee weken een weekend naar huis. Jurgen - die zijn cel nooit mag verlaten - vroeg hem om zijn jarige grootmoeder bloemen te gaan brengen. Nu, het eerste wat Stefaan altijd deed wanneer hij de gevangenis verliet, was onder de zonnebank gaan.
»Hij had die dag een dubbel kanon gekozen en is roodverbrand bij Jurgens grootmoeder aangekomen. Arlette was er ook, en ze heeft hem ingesmeerd met zalf. En zo is de vonk overgesprongen (lacht). Vanaf toen kwam Arlette niet enkel haar zoon, maar ook haar vriend bezoeken. Ze zijn voor de wet getrouwd in de gevangenis, met Jurgen als getuige.
»Stefaan is ondertussen vrijgelaten, en in augustus wil hij met Arlette voor de kerk trouwen. Ze willen Jurgen er opnieuw bij als getuige. Maar of dat ook zomaar lukt: daarvoor zul je moeten kijken.»
