'The China Hustle' op Netflix
Documentairemaker Jed Rothstein, die in 2010 een Oscarnominatie kreeg voor ‘Killing in the Name’, kaart in zijn Netflixdocumentaire ‘The China Hustle’ de grootschalige Chinees-Amerikaanse beursfraude aan. Samen met Dan David, auteur van het gelijknamige boek, duikt hij in de ongure wereld van schimmige Chinese bedrijven en nog schimmigere Amerikaanse investeerders.
In de nasleep van de financiële crisis in 2008 moesten Amerikaanse beursmakelaars op zoek naar manieren om snel hun geleden verlies te compenseren en daarvoor richtten ze vaak hun pijlen op de Chinese markt, dat in beurskringen als het Beloofde Land gold. Makelaars gespecialiseerd in Chinese aandelen schoten als paddenstoelen uit de grond, elk met hun eigen strategie om investeerders te ronselen. Zo probeerde Rodman & Lehman indruk te maken op investeerders door onder andere George Bush op te laten draven voor een lezing, terwijl Roth iets pittiger cultureel verantwoord lokaas aanbood in de vorm van Snoop Dogg-optredens en ‘Wolf of Wall Street’-achtige feestjes. Het hoeft met deze gewiekste overtuigingsstrategieën niet te verbazen dat investeerders al snel en masse aandelen bij Chinese bedrijven kochten.
Om te vermijden dat die Chinese bedrijven een vervelende doorlichting moesten ondergaan vooraleer ze de Amerikaanse beurs konden betreden, werd gebruik gemaakt van de ‘reversed merging’-techniek. Ze fuseerden voor de vorm met kleine, lege Amerikaanse bedrijfjes en kwamen zo probleemloos op de Amerikaanse markt zonder dat ze hun veelbelovende statistieken hoefden te staven. In werkelijkheid omvatten de zogenaamd gezonde, groeiende Chinese bedrijven vaak niet veel meer dan een versleten golfplaten schuur aan een grindweg met slechts een handvol medewerkers. Enkele Amerikaanse speculanten kwamen dit op het spoor en maakten er hun levensdoel van om de fraude, die alles samen tot in de miljarden loopt, aan de kaak te stellen door die bedrijven te ‘shorten’. Dat houdt in dat ze niet inzetten op een stijging maar op een daling van de koers van de bedrijven in kwestie, naar eigen zeggen om te bewijzen dat ze er zeker van zijn dat de ongure bedrijven vroeg of laat zullen crashen. Dat ze er zo zelf miljoenen aan verdienen, vormde van vanzelfsprekend ook geen onoverkomelijk bezwaar.
'Na de zoveelste slow motion van computerschermen kregen we toch iets te veel het gevoel dat we naar de zesde film in de Bourne-franchise zaten te kijken'
‘The China Hustle’ is intelligent opgebouwd en weet het immer complexe spel van beurzen, aandelen en speculaties, keurig uit te leggen. Het vermijdt grotendeels de anekdotiek en laat verschillende actoren aan het woord, waardoor de omvang van de problematiek goed naar voren komt. De documentaire houdt de op zichzelf weinig entertainende stof - mannen kijken naar cijfers op papieren - boeiend en onderhoudend.
De vele filmische shots waarmee Rothstein het visueel interessant probeert te houden, zien er onberispelijk uit, maar na de zoveelste slow motion van computerschermen kregen we toch iets te veel het gevoel dat we naar de zesde film in de Bourne-franchise zaten te kijken. De spionagethrillerstijl en de cool die over de gebeurtenissen hangt, staat de beoogde verontwaardiging een beetje in de weg en ook de nogal sentimentele passage waarin enkele gewone burgers out of the blue komen getuigen over het verlies van hun zuurverdiende spaarcenten heeft eerder een averechts effect. Enkele van de dramatische oneliners hadden bij de montage overigens ook mogen sneuvelen, want er is een grens aan de dosis verwaandheid die ons brein op korte tijd kan verwerken.
Door de zelfgenoegzaamheid en de artificiële suspense waarmee de bevindingen gebracht werden, konden we ons niet van de indruk ontdoen dat de fraudebestrijders ter meerdere glorie van zichzelf de hele zaak aan het opblazen waren tot historische proporties. De documentaire bewijst bovenal dat bepaalde makelaars, bankiers, boekhouders, advocaten of consultants het niet zo nauw nemen met integriteit en ethiek als er voor hen een percentje in zit. Dat doet ons nu niet bepaald van onze stoel vallen, maar ‘The China Hustle’ is niettemin een onderhoudende, intelligente documentaire die met een scherpe blik ingaat op de beursfraude met Chinese bedrijven in al zijn facetten.
