'The Clinton Affair': 'De zoveelste eruptie van Mount Bimbo'

Over het seksschandaal dat Bill Clinton in de jaren negentig, voor wie zich die nog min of meer weet te herinneren, bijna zijn presidentiele kop kostte, zijn al véél documentaires gemaakt, maar wat deze reeks interessant maakt, is dat op de feiten wordt teruggeblikt vanuit deze tijden van Time’s Up en #MeToo, en aantoont hoe spectaculair veel er in die twintig jaar is veranderd en tegelijk ook hoeveel er hetzelfde is gebleven. Daarom is de titel van de serie ook niet ‘The Lewinsky Scandal’ of zelfs ‘The Lewinsky-Clinton Affair’. Om die reden doet ook Monica Lewinsky uitgebreid haar verhaal, iets wat deze serie ook voor heeft op vele andere.

Lewinsky, die voor ‘The Clinton Affair’ meer dan twintig uur lang werd geinterviewd, duikt overigens pas aan het eind van de eerste aflevering even op. In een nogal lange aanloop schetsen de makers eerst wat er aan de zaak voorafging. Te beginnen met de klinkende verkiezingsoverwinning van de jonge en charismatische Bill Clinton, die het in 1992 met veel overtuiging haalde van de naast zijn opponent wel zéér grijs en reumatisch ogende zittende president George Bush Sr. ‘When Democrats lose they get sad, when Republicans lose they get mad’, citeert iemand vervolgens een puntig politiek gezegde. En zo geschiedde. De nieuwe president had amper zijn intrek in het Witte huis genomen of de gekrenkte Republikeinen gingen, met inzet van alle stoottroepen, met een bijna vreeswekkende verbetenheid op zoek naar bezwarende feiten die Clinton daar zo snel mogelijk weer konden verdrijven. Die dachten ze al snel gevonden te hebben met wat het Whitewaterschandaal ging heten: een schimmige vastgoeddeal in Arkansas waarbij Clinton en echtnote Hillary jaren voordien een dubieuze rol zouden hebben gespeeld. Een en ander zou tot op het bot worden uitgezocht door speciaal aanklager Ken Starr, de meest boekhouderachtig ogende mens ooit, maar hoe meer die de zaak met zijn Dream Team van rechtse topadvocaten uitspitte, hoe duidelijker werd dat de Clintons niks strafbaars kon worden aangewreven. Net toen hij gefrustreerd de handdoek in de ring wilden gooien, werd Starr gered door de getuigenis van Paula Jones, een vrouw die beweerde dat Clinton haar in 1991, toen hij nog gouverneur van Arkansas was, seksueel zou hebben lastiggevallen. De zaak Whitewater veranderde op slag in de zaak Paula Jones. Toen Starr en co daarna ook ter ore kwam dat Clinton er een affaire op na had gehouden met een jonge stagiaire in het Witte Huis leek de weg naar een afzettingsprocedure wijdopen te liggen.

Hoe het uiteindelijk op een sisser uitdraaide, blijft een bizarre affaire: het congres stemde voor de impeachment van president Clinton, maar in de Amerikaanse senaat vond men de feiten niet zwaar genoeg wegen en was er geen meerderheid voor een afzetting. Zaten daar een paar Republikeinen met iets meer redelijkheid en verstand? Hadden Starr en zijn batterij dikbetaalde topjuristen niet op voorhand kunnen weten dat er in de senaat nooit een meerderheid zou zijn? Of wisten ze het wel, en probeerden ze met voorbedachten rade het circus zo lang mogelijk te rekken om Clinton, en bij uitbreiding de hele democratische familie, zoveel mogelijk schade toe te brengen? Of hadden ze hun nederlaag domweg aan zichzelf te danken? Clintons live op tv uitgezonden (!) ondervraging over zijn affaire met Lewinsky had voor de Republikeinen een hoogtepunt moeten worden, maar Starrs opgefokte team – dronken van glorie met de overwinning binnen handbereik - kwam zo arrogant over en de geslepen Clinton speelde het zo goed dat de publieke opinie helemaal keerde: na het verhoor was nog amper een kwart van de Amerikanen voor een afzetting. Clinton bleek na de hele affaire zelfs populairder dan ooit. Het zegt iets over de aparte klasse van de politicus Clinton, maar ook over de sindsdien flink veranderde tijden.

‘The Clinton Affair’ laat ook pijnlijk zien hoe de vrouwen die Clinton beschuldigden van ongewenste intimiteiten en erger door het Amerikaanse volk, dat pal achter zijn populaire president ging staan, werden veroordeeld als sletten die het zelf hadden gezocht, maar ook hoe cynische rechtsconservatieven hen voor hun kar wisten te spannen, wat hen dan weer op de even genadeloze als weinig subtiele hoon en spot van de progressieve media kwam te staan. “De zoveelste eruptie van Mount Bimbo” titelde de doorgaans zo eerbiedwaardige Washington Post over Paula Jones. Niemand kreeg het echter zwaarder te verduren dan Lewinsky, die als goedkope boksbal diende voor cartoonisten, late night show-presentatoren en (would be) humoristen van allerlei slag die haar jarenlang, dag na dag en om ter hardst, door de mangel haalden. Hoe Lewinsky erin geslaagd is om als prille twintiger die ongehoorde shitstorm te overleven, zeker in combinatie met de nauwelijks te bevatten mediawaanzin die haar ook nog eens te beurt viel, is een half mirakel, al komen we daarover meer te weten in haar befaamde TED Talk uit 2015, het begin van haar rehabilitatie, en het interview met John Oliver eerder dit jaar dan in deze serie. We leren haar wel opnieuw kennen als een intelligente, welbespraakte, grappige en vooral ook totaal niet wrokkige of rancuneuze dame die, in tegenstelling tot de verwachtingen, niet in een dwangbuis is geeindigd, maar haar verhaal weer in eigen handen heeft genomen, op haar 46ste de draad van haar leven weer heeft opgepikt - ze studeerde in Londen psychologie, schrijft voor Vanity Fair en zet zich als ervaringsdeskundige in tegen (cyber)pesten – en die al het geluk verdient dat nog op haar pad komt. Vorige week nog raakte bekend dat ze als co-producer zal optreden van ‘Impeachment’, het nieuwe seizoen van ‘American Crime Story’. Wie de vorige jaargangen van die veelbekroonde serie zag, weet dat dat er eentje wordt om naar uit te kijken.

Hoe het de andere protagonisten verging? Paula Jones trof in 1998 een schikking met Clinton voor 850.000 dollar, naar verluidt net genoeg om haar peperdure Republikeinse advocaten te betalen. Ken Starr werd in 2010 directeur van de Baylor University in Texas, waar hij een paar jaar later al mocht opstappen na – je kan het niet zelf verzinnen – kritiek op de de zeer ongelukkige manier waarop de universiteit een verkrachtingszaak had aangepakt. Bill Clinton werd door een federale rechtbank wegens het afleggen van valse verklaringen – ‘I did not have sex with that woman!’ - veroordeeld tot een boete van 90.000 dollar en vijf jaar geschorst als advocaat in Arkansas.

Benieuwd of er nog een docuserie volgt waarin Clinton, een uitstekende president en een niet onverdienstelijk saxofonist, maar – zoals deze reeks meermaals lijkt te suggereren - ook een soort Weinstein avant la lettre, helemààl van zijn flink afgebrokkelde voetstuk wordt getrokken.