'The Staircase' op Netflix

‘The Staircase’ deed in 2004 behoorlijk wat stof opwaaien met het opzienbarende verhaal van het proces tegen Michael Peterson, beschuldigd van de moord op zijn vrouw, Kathleen Peterson. Veertien jaar na de originele serie biedt Netflix de bekroonde docu opnieuw aan, inclusief de twee vervolgafleveringen uit 2013 en drie nagelnieuwe afleveringen.

undefined

Op 9 december 2001 verwittigt schrijver Michael Peterson de hulpdiensten nadat hij zijn echtgenote Kathleen Peterson naar eigen zeggen zwaargewond heeft aangetroffen onderaan de trap in hun huis in North-Carolina. Nog voor de hulpdiensten ter plaatse zijn, bezwijkt Kathleen aan haar verwondingen. Volgens Michael is zijn vrouw gevallen terwijl hij aan het zwembad lag maar door de ongewone hoeveelheid bloed en de eigenaardige snijwonden gaan de speurders al snel uit van kwaad opzet en Michael Peterson wordt in beschuldiging gesteld van de moord op zijn vrouw.

Zoals dat altijd lijkt te gaan in angstaanjagend lieflijke suburbs, blijken alle betrokkenen een handvol weinig koosjere geheimen met zich mee te dragen. De ingewikkelde stamboom van de Petersons, vol zussen, halfzussen en adoptiefzussen, herbergt zoveel intriges achter de happy family-maskerade, dat een Romeinse keizersfamilie erbij verbleekt. De zaak wordt verder aanzienlijk gecompliceerd door een mysterieuze dood uit het verleden en een naar goede Amerikaanse gewoonte twijfelachtig politieonderzoek, al laten we in het midden of kwaadaardige manipulatie dan wel volslagen incompetentie daar de oorzaak van zijn. Het brave North-Carolina smult van de mediagenieke zaak en wanneer een van de betrokkenen op de koop toe biseksueel blijkt, is het hek al helemaal van de conservatieve dam.

De onbegrijpelijk lelijke begingeneriek, die in zeven haasten lijkt ineengeflanst op Windows Movie Maker 96, deed ons onmiddellijk argwanend op onze stoel schuifelen, maar de kwaliteit van wat daar dertien afleveringen lang op volgt, heeft dat meer dan ruimschoots gecompenseerd. Documentairemaker Jean-Xavier de Lestrade, die in 2001 een Oscar won voor zijn ‘Murder on a Sunday Morning’, creëerde met ‘The Staircase’ een dijk van een documentaire.

De makers stortten zich al vroeg na de feiten en ver voor het proces op de zaak waardoor het verhaal niet verteld hoeft te worden op basis van getuigenissen en reconstructies, die al te vaak een gekleurde en onnodig opgesmukte versie van de feiten geven. Dit is een docu in realtime, waarin we het onderzoek en de voorbereidingen op het proces voor onze ogen zien gebeuren. Strategiebesprekingen van de advocaten, gerechtelijke verhoren en zorgvuldig gedoseerde interviews geven organisch mee wat we moeten weten en de makers slagen er in hun alomtegenwoordigheid wonderwel in om de betrokkenen en de materie niet te beïnvloeden en alles toch zorgvuldig en diepgaand te registreren. De geïntegreerde, directe weergave van de verwikkelingen, gespeend van uitleggerige intermezzo’s, is een niet aflatend plezier om naar te kijken.

De interviews, die zonder veel poeha in woonkamers of kantoren worden afgenomen, vertellen niet alleen iets over de zaak maar ook over de mensen erachter. Waar collega-documentairemakers veel te veel energie stoppen in de locatie en belichting van interviews, vaak dan nog met bedenkelijke esthetische resultaten, willen de makers hier in de eerste plaats een ongedwongen sfeer creëren die mensen echt aan het woord laat, en met succes.

Vanuit eenzelfde ongedwongenheid en respect voor de stof schrikken de makers er terecht niet voor terug de beelden vaak in lange, onverknipte stukken te presenteren. Minutenlange passages waarin de onderzoekers de zaak van naaldje tot draadje recapituleren of waarin de bejaarde Michael Peterson na het verdict in de zetel naar muziek zit te luisteren, boeien en blijven boeien. De gedurfde ingehoudenheid in de montage geeft de materie én de kijker ademruimte, waardoor het vertelde des te harder aankomt.

De drie nieuwe afleveringen, die inhoudelijk wat minder spectaculair zij het zeker niet minder interessant zijn, tonen hetzelfde ingetogen vakmanschap als de tien voorgaande en vormen een meer dan waardig sluitstuk aan de veertien jaar durende historie. ‘The Staircase’ is een doordachte, integere en onophoudelijk boeiende documentaire, zonder meer bij het beste wat Netflix op dit moment te bieden heeft.