'The Story of Europe: Beliefs and ideas' op Canvas
In tijden waarin het nationalisme overal in Europa weer de kortgeschoren kop opsteekt en de beproefde Unie volgens sommigen potentieel gevaarlijke haarscheurtjes begint te vertonen, was het een verademing om nog eens iemand ongeremd enthousiast te horen doen over Europa.
Bij wijze van intro riep gastheer Sir Christopher Clark, een Australiër die het tot een eminente professor geschiedenis in Cambridge heeft geschopt, zijn liefde voor het oude continent uit. Europa en zijn geschiedenis hadden hem, zelfs vanuit het verre Australië, altijd al gefascineerd: hij roemde de cruciale rol die Europa eeuwenlang in de hele wereld had gespeeld en zag het moderne Europa als één van de grootste verwezenlijkingen uit de geschiedenis – zo horen we het ook eens van een ander.
Het idee van deze zesdelige ZDF-Arte-coproductie is in vogelvlucht de vele wonderen en – onvermijdelijk – ook de af en toe wat minder fijne kanten van Europa te belichten, telkens aan de hand van één thema. In deze tweede aflevering was dat het christendom, zowel als verbindende als verscheurende kracht. Wat we uit het boeiende betoog van Sir Christopher Clark - waar hij zich ook bevond en hoe hard de zon er ook brandde, steeds onberispelijk in kostuum en vlinderdas gekleed – onthielden, was dat het christendom in Europa vooral de juiste godsdienst op het juiste moment bleek. Nadat Germaanse invallers het Romeinse Rijk onder de voet hadden gelopen en veel staatsstructuren waren ingestort, kon het christendom nog voor enige welgekomen orde zorgen.
In de begindagen, kregen we uitgelegd, wist het ook veel zieltjes te winnnen, omdat het een leven na de dood beloofde (iets wat de meeste heidense godsdiensten en de Romeinsen goden niet konden beloven) én de kerk je bij leven je zonden kon vergeven. In de Joodse traditie was het God zelve die daar bij Het Laatste Oordeel over besliste. Ook de bekering van belangrijke leiders als – u kent ze misschien nog vaagweg van de geschiedenisles – Constantijn De Grote en Clovis gaven het christendom de wind in de zeilen. Net als de bekeringsdrift van een handjevol fanatieke Ierse monniken, die over heel Europa een paar honderd kloosters stichtten. We nemen aan dat ze zich daarbij meestal beperkten tot de eerste steen.
Sir Christopher Clark liet ook niet na te benadrukken dat de islam, onder meer via het door de Arabieren veroverde Iberische schiereiland, duizend jaar de bepalende culturele en wetenschappelijk macht was in Europa. De graag nostalgisch achteruit kijkende Blut und Boden-jongens zouden nog raar opkijken als ze maar ver genoeg in de tijd teruggingen, leek hij te suggereren.
Clarks vloeiend geberachte expositie was op zich al meer dan boeiend genoeg, maar opdat we niet de hele tijd op schilderijen en ruïnes, of schilderijen van ruïnes, zouden moeten kijken, werd zijn verhaal ook geïllustreerd met gedramatiseerde scènes die een pak beter oogden dan wat je vaak in dit soort documentaire series te zien krijgt. Alleen jammer van de nogal knullige Engelse nasynchronisatie.
Voor de rest kon je alleen maar hopen dat deze uitstekende reeks ook in Engeland wordt uitgezonden.
