‘Tijdens optredens voel ik weleens een pijnscheut. Ja, dan word ik bang’

‘Sorry dat ik stoor, maar zijde gij da nie? Jawel, ’t zijde gij, hè? Den dinges, De Mens!’ Door wat we maar een samenloop van omstandigheden zullen noemen, zijn uw dienaar en zijn interviewee ten langen leste in een bruine kroeg in Aalst verzeild geraakt, waar de ondanks het vroege middaguur al danig gemarineerde stamgasten één voor één poolshoogte komen nemen aan ons tafeltje aan het raam: een beroemde zanger in hun midden, dat maken ze hier niet elke dag mee.

(Verschenen in Humo op 11 maart 2022)

Frank Vander linden, de gemoedelijk glimlachende Mens in kwestie, laat het niet aan zijn hart komen, zelfs niet wanneer de cafébazin plots ‘Jeroen Brouwers (schrijft een boek)’ door de tent laat schallen, één van de singles waarmee het drie decennia geleden begon voor zijn fameuze groepje. Dertig hele jaren: zo lang is het inderdaad al geleden sinds er niet meer door, maar over Frank Vander linden wordt geschreven in dit blad – tegelijk een verlies en een aanwinst. Omdat ronde getallen nu eenmaal gevierd moeten worden, speelt De Mens op zaterdag 26 maart een as we speak nog niet helemaal uitverkocht jubileumconcert in de Antwerpse Lotto Arena. Mét een nieuwe plaat onder de arm, ‘Broers’, want: ‘De Mens is een levend organisme, geen dixielandorkestje dat al dertig jaar dezelfde deuntjes afjakkert onder dezelfde strooien hoed.’

Frank Vander linden «Doe wel en zie niet om: dat is, kort samengevat, de essentie van alle rock-’n-roll. Maar toen ik het laatste nummer van de nieuwe plaat schreef, ‘Broer’, voelde ik me verplicht om die regel voor één keer met de voeten te treden. ‘Broer’ gaat over het opmaken van een balans met iemand met wie je je nauw verwant voelt. Met deze verjaardag van De Mens in het achterhoofd begon ik na te denken over onze onderlinge band, en besloot ik in één beweging onze nieuwe plaat ‘Broers’ te noemen. Ik denk dat we, meer dan een vriendschapsband, een broederband hebben. We zijn alle vier zeer verschillende personen, maar we groeien aan dezelfde, moeilijk kapot te krijgen boom: De Mens.

»Terzijde: toen de single ‘Broer’ net uit was, kreeg ik de vraag of ik op de radio wilde komen vertellen over de band met mijn broer (grinnikt).»

HUMO Terwijl jij, voor zover ik weet, enkel een zus hebt?

Vander linden (knikt) «Typisch voor deze tijd: mensen nemen liedjes letterlijk. Ik las onlangs in de krant dat Adele een contract met haar ex had afgesloten waarin ze beloofde niets over hun scheiding te zingen op haar nieuwe plaat, en dat blokkeerde haar een beetje. Dat is toch raar? In je nieuwe liedjes móét je toch geen verslag uitbrengen over het jaar dat je net hebt meegemaakt? Muziek is toch meer dan een ikkerig dagboek? Enfin.»

HUMO Ik heb gisteren toevallig een documentaire over de Bee Gees zitten bekijken, ‘How Can You Mend a Broken Heart’.

Vander linden «Heb ik ook gezien, ja. Zeer goed.»

HUMO Dat waren échte broers, en hun ruzies waren navenant: meer dan eens hebben ze jarenlang niet met elkaar gepraat.

Vander linden «Wij hebben ook weleens ruzie, maar zover is het bij ons nooit gekomen: we hebben altijd de tegenwoordigheid van geest gehad om alles direct met mekaar uit te praten. Het kan dat er aan onze discussies weleens geroep te pas komt, maar nooit zo hard als bij de Bee Gees. Of zo hoog.

»Je moet natuurlijk iets van de ander kunnen verdragen – kritiek op je nummers, bijvoorbeeld. ’t Is vaak genoeg gebeurd dat ik met een aanzet tot een nieuw nummer op de proppen kwam, en dat ik al na tien seconden aan de gezichten van één of meerdere bandleden kon aflezen dat ze ’t niks vonden. Dat is altijd even slikken, al besef ik dat het in feite een goeie zaak is. Ik geef weleens workshops aan jonge muzikanten, en ze krijgen van mij altijd dezelfde raad: ‘Laat je muziek zo snel mogelijk horen aan om het even wie: je moeder, je partner, de poetsvrouw. Je zult direct voelen waar de zwakke punten liggen.’ Zelfs voor het grootste genie is feedback van levensbelang, daar ben ik van overtuigd. Herinner je je dat Prince begin jaren 90 campagne tegen zijn platenfirma heeft gevoerd met het woord ‘SLAVE’ op zijn kaak geschilderd? Fijn voor hem dat hij erin is geslaagd om dat juk van zich af te werpen, maar als je ’t mij vraagt, heeft hij nooit meer zo’n goeie muziek gemaakt als toen hij wel nog een slaaf was. Het beste bewijs dat je omkadering nodig hebt, mensen die tegengas durven te geven.»

HUMO Op dit moment is hier niemand om tegengas te geven: ik zit hier enkel tegenover jou. Terwijl De Mens ook uit bassist Michel De Coster, toetsenman David Poltrock en drummer Dirk Jans bestaat.

Vander linden «Da’s nu eenmaal de afspraak. David, Dirk en Michel hebben hun eigen jobs, in de muziek of daarbuiten. Bovendien verdien ik meer aan De Mens dan zij.

»Een jaar of vijftien geleden, misschien wel twintig, toen onze bassist CEO bij Belgacom was, heb ik eens berekend hoeveel uren ik aan De Mens besteedde, en die uren heb ik afgewogen tegen die van de overige leden. Ik heb toen een exacte verdelingsformule opgesteld, een breuk, die ik aan de band heb voorgelegd. ‘Voor mij helemaal in orde,’ zei Michel. ‘Dat is ongeveer wat mijn assistent verdient.’ (lacht) Ik wist meteen wat mijn waarde was.»

HUMO Een tijdje geleden werden in het VTM-programma ‘The Best Of’ de vijf populairste nummers van De Mens gecoverd door evenzoveel collega-artiesten. Eén van die nummers bleek ‘Ik dacht aan een vrouw’ te zijn: dat vonden jullie zichtbaar even merkwaardig als ik.

Vander linden «Ja, maar ik kon er ook niks aan doen dat er voor één van mijn solonummers gekozen was. Bij VTM vertelden ze ons dat ze door middel van een brede enquête een top vijf hadden opgesteld: dat hebben we maar geloofd.

»Ik was wel wat gegeneerd, moet ik toegeven, want ik voel altijd enige schroom over mijn solowerk tegenover de rest van de band. Volgend jaar ga ik weer in m’n eentje op tournee, wat gevolgen heeft voor hen: ik vraag ze dus altijd beleefd om toestemming. Zo ben ik, hè? Redelijk op anderen gericht. ’t Zou natuurlijk oneindig veel cooler zijn om het scheppende genie uit te hangen en iedereen naar mijn pijpen te laten dansen, maar zo zit ik niet in elkaar. Als één van deze tooghangers hier me zo dadelijk komt vertellen dat hij een welbepaald nummer van mij om een welbepaalde reden niet goed vindt, dan zal ik daar niet alleen van aangedaan zijn, ik zal er ook iets mee proberen te doen. Iedere op- of aanmerking neem ik ter harte.

»In 1999 brachten we ‘Sex verandert alles’ uit. Het Laatste Nieuws blokletterde toen: ‘Volgens De Mens verandert seks alles’ – liedjesteksten worden letterlijk genomen, ik zei het al. En Humo, dat ik toch nog altijd als ‘mijn’ blad beschouwde, maakte de plaat met de grond gelijk. 90 procent van die recensie vind ik nog altijd onzin, en de tijd heeft me gelijk gegeven: ‘Sex verandert alles’ wordt vrij algemeen als één van onze belangrijkste platen beschouwd. Maar er stond wel iets in over dat er dermate intiem over lichamelijke liefde werd geschreven, dat je als luisteraar het onbehaaglijke gevoel kreeg dat je met Frank Vander linden zelf in bed lag. Als ik nu terugkijk op de teksten uit die periode, dan vind ik zelf ook dat ze onnodig ranzig waren. Dat is iets waar ik sindsdien op toezie. Op mijn leeftijd kan ik ook moeilijk over seks schrijven alsof ik het pas heb ontdekt, hè.»

Fitness met Jagger

HUMO Juist, in juli word je 60.

Vander linden «Ja, hou al maar op.»

HUMO Kom kom, je ziet er tien jaar jonger uit.

Vander linden «’t Is al goed.Behalve onze toetsenman, die ons pas tien jaar geleden heeft vervoegd, zitten we allemaal in die leeftijdscategorie. En dat merk je: er wordt al eens over kwaaltjes gesproken binnen de band. Als gitarist, maar vooral ook als bassist, krijg je bijvoorbeeld onherroepelijk last van gewrichtspijnen, om het woord artritis niet te noemen. ’t Is dus zaak om ervoor te zorgen dat dat binnen de perken blijft. Maar Michel moet voor iedere show toch pijnstillers nemen voor zijn schouder, en ikzelf krijg al eens een pijnscheut in mijn hand. Dan word ik wel bang: stel dat het zich doorzet, wie ben ik dan nog? Maar dat zien we dan wel weer. Je zult me alleszins nog niet betrappen op filmpjes zoals op de Instagram-account van Mick Jagger. Volg je hem?»

HUMO Ik zit niet op Instagram.

Vander linden «Hij post daar geregeld zijn fitnessoefeningen, die hij doet in functie van de tournees van de Stones. Indrukwekkend, ik kan het niet anders zeggen. Op zijn 50ste was het lachwekkend om hem – toen nog met beenwarmers aan – zulke dingen te zien doen, maar nu hij de 80 nadert, kun je er alleen maar respect voor opbrengen. Zelf ga ik hoogstens af en toe wandelen, maar da’s oké: op het podium hang ik net wat minder de ballerina uit dan Mick Jagger.»

HUMO Wat mogen we van dat jubileumconcert in de Lotto Arena verwachten?

Vander linden «Een show met struisvogels, olifanten en cancandanseressen, en een ledwall die we voor een mooi prijsje van Oscar and the Wolf hebben kunnen huren. Nee, grapje, dat moet het vooral níét worden. De liefhebbers van De Mens appreciëren onze no-nonsenseattitude, dus die gaan we voor de gelegenheid niet ineens overboord kieperen. Het podium zal er wel wat grootser uitzien dan anders, met ook plaats voor onze special guests — niet de eersten de besten — Ruben Block en Portland. En verder gaan we onze beste dertig nummers spelen en vooral: ons best doen om er een feestelijke rockshow van te maken. Als er één les is die dertig jaren in de rockbizz me geleerd hebben, dan is het deze wel: dat je je best moet blijven doen.»

HUMO Die mag er zijn.

Vander linden «Ik méén het. Als mensen me vragen: ‘Moet je optreden dit weekend?’, dan is mijn vaste antwoord: ‘Nee, ik mág optreden.’ De mensen kopen een ticket, huren een babysit in en zitten misschien een uur of langer in de auto om naar ons te komen kijken en luisteren. Dan is je best doen toch wel het minste wat we in ruil kunnen doen.»

HUMO Weinig Belgische groepen hebben zo’n onwrikbare livereputatie als De Mens. De coronacrisis moet jullie zwaar zijn gevallen.

Vander linden «Ik ga niet liegen: er is een moment geweest waarop we het gevoel hadden dat het tapijt onder onze voeten werd weggetrokken. Ergens halverwege onze carrière hebben we de neergang van de platenverkoop meegemaakt, en de streaming levert ons amper iets op – zelfs Pharrell Williams kan er niet van leven. Maar daar hebben we nooit zo’n punt van gemaakt: we treden graag op, dus we hadden altijd werk. Tot aan die vervloekte pandemie, dus. In de laatste maanden van 2021 hebben we gelukkig wel nog onze theatertournee ‘De Mens Late Night’ kunnen afwerken, omdat we voor een zittend en relatief beperkt publiek speelden. Maar een echt De Mens-optreden, met bier en zweet en meebrullen, dat hebben we gemist.

»Om de groep samen te houden hebben we in die periode enkele wandeldates belegd, waarbij we al keuvelend door het bos stapten – er zijn foto’s van. Had je ons dat drie jaar geleden gezegd, we hadden je naar alle waarschijnlijkheid weggelachen. Maar plots leek zo’n teambuilding-uitje nog niet zo’n gek idee.»

HUMO Nog vóór corona brachten jullie de catchy single ‘Oostende’ uit. Niet het eerste De Mens-nummer met een plaatsnaam in de titel, zelfs niet het eerste met de koningin der badsteden in de titel.

Vander linden «‘Drie dagen Oostende’, je hebt gelijk. Eén van de beste songschrijvers ter wereld, Tom Waits, zei ooit dat in elk liedje een plaatsnaam en een weersomstandigheid moet voorkomen. Daar zit iets in, vind ik. Ik hou in de regel niet van liedjes waarvan het net iets te duidelijk is waar ze over gaan, maar je wilt ook geen vaag gepluk op een gitaar voortbrengen. En dus moeten er details in je tekst zitten die de luisteraar meevoeren naar een plek, een geur of een gevoel. Dan zijn plaatsnamen, weersomstandigheden en persoonsnamen van nut – in mijn geval meestal meisjesnamen. ‘Twee meisjes op het strand’ van Raymond zou nooit zo bekend zijn geweest als het ‘Twee personen, ergens’ had geheten. Hoewel, eigenlijk is dat nog niet zo’n slechte songtitel. Die hou ik voor mezelf.»

HUMO Ik weet dat je in je Humo-jaren enkele grote muzikanten hebt mogen interviewen. Was Tom Waits één van hen?

Vander linden «Daar had ik graag ja op geantwoord, maar neen. Leonard Cohen wel, niet voor Humo, maar voor Knack – sorry voor het opscheppen. Zoals ik het me herinner, want het bandje heb ik helaas niet meer, gaf hij me een soort privéworkshop songschrijven. Niet dat ik me daar verder al te veel illusies over maak: vóór mij maakte Ramón uit Spanje precies hetzelfde mee, na mij was Helmut uit Duitsland aan de beurt. Maar hij zei wel iets heel waars: ‘If you want to write about Truth, Love, Hate or Eternity, it’s gonna come out like chicken shit. But if you write about chicken shit, and you do it right, it’s gonna speak about Truth, Love, Hate or Eternity.’ Komende van Cohen, wiens woorden per definitie in stenen tafelen gebeiteld leken, vond ik dat een extra krachtig statement. Ik geef het nu zelf mee aan de jonge mensen aan wie ik lesgeef.»

HUMO Over jonge mensen gesproken: één van de acts die in ‘The Best Of’ een nummer van jullie coverden, was het daarnet al vermelde Portland.

Vander linden «Verrassend: we hadden niet verwacht dat VTM zo’n left of centre-band zou vragen.»

HUMO Jullie hebben hen op jullie beurt gevraagd om de achtergrondstemmen op ‘Broers’ voor hun rekening te nemen.

Vander linden «Portland was al langer een bevriende band, want David heeft hun debuutplaat geproducet. ’t Zijn zeer getalenteerde en aangename mensen, en de bewondering is wederzijds: het lag dus wel voor de hand dat we dat zouden doen. Hun Engelstalige versie van ‘Ergens onderweg’ heeft ook goed gemarcheerd, hè? ’t Is zowat het enige nummer van mijn hand dat mijn kinderen (John, 11, en Polly, 8, red.) en mijn pluskinderen goed vinden. Plots waren ze heel trots op mij: ‘Papa, jouw liedje in het Engels!’ Leuk.»

HUMO Zelf hebben jullie bij mijn weten nog nooit een cover uitgebracht.

Vander linden «Vóór elke tournee, gemiddeld om de drie jaar dus, palaveren we daar wel over: ‘Zouden we geen goeie cover kunnen vinden voor onze set?’ Tot op heden hebben we eigenlijk nooit iets kunnen bedenken. In onze beginjaren speelden we voor de grap weleens korte stukjes uit de hits die toen in ‘De afrekening’ stonden: ‘Song 2’ van Blur, of ‘High Voltage’ van hoe heten ze ook alweer (Electric Six, red.). Maar we vonden nooit Nederlandstalige nummers waarvan we zeiden: hier kunnen we iets mee. Ja, we hebben een tijdlang een vertaalde versie van Grauzones ‘Eisbär’ in onze set opgenomen, ‘IJsbeer’, maar we hebben ze nooit op plaat willen uitbrengen. De reden daarvoor is eerlijk gezegd nogal prozaïsch: de afgelopen dertig jaar hebben we voor een groot deel van onze SABAM-inkomsten kunnen eten. Het voelt dan niet zo prettig om je auteursrechten met anderen te moeten delen.»

EIndelijk nummer 1

HUMO A propos, je liet daarnet het woord pluskinderen vallen. Ik wist niet dat jij een nieuwe vriendin had?

Vander linden «Anderhalf jaar nu al.»

HUMO In ‘Tijd is een raket’ zing je: ‘Ze zegt dat ze je wel herkent / Was jij vroeger niet bekend / Deed jij niet iets dat ik echt wel kennen zal’. Niet dat ik alles letterlijk wil nemen, maar is jullie ontmoeting zo gegaan?

Vander linden «Nee, dat nummer gaat over een ingebeelde ontmoeting. Al overkomt dat soort ontmoetingen me best vaak, want ik zit nu eenmaal in de categorie van mensen over wie je zegt: ‘Ik ken jou ergens van, maar waarvan ook weer?’ Ik vind dat iets goeds, want net zoals een politicus die de verkiezingen heeft verloren, kan ik altijd zeggen: ‘Er is marge voor groei.’

»Na dertig jaar De Mens zijn er ook nog altijd mensen die me na een optreden komen zeggen: ‘Goh, eigenlijk zijn jullie best wel goed.’ In de beginjaren stoorde die ‘eigenlijk’ me; nu vind ik die halve underdogpositie een zegen. Daar wil ik zo dadelijk nog iets over zeggen, maar eerst over mijn vriendin. Ze is dertien jaar jonger dan ik, en ze was dus studente toen wij bekend werden in studentenkringen. Maar ook al ging ze uit en was ze met muziek bezig, ze was nooit in contact gekomen met onze muziek. Toen ik haar leerde kennen, vond ik dat een pluspunt: ik had het gevoel dat we op gelijke voet konden beginnen.»

HUMO ’t Was onlangs Valentijn. Heb je iets gedaan?

Vander linden (knikt) «We zijn uit gaan eten, hier in Aalst. En ik heb ook een gedicht geschreven voor mijn aanminnige. Dat ik, om jouw volgende vraag al voor te zijn, hier en nu in geen geval ga voordragen.»

HUMO Hoe luidt de titel?

Vander linden «‘14 februari ’22’ (lacht). Misschien had ik er, de raad van Tom Waits indachtig, nog ‘Aalst’ aan moeten toevoegen.»

HUMO Je wilde nog iets over die halve underdogpositie zeggen.

Vander linden «Ja. Onlangs stonden we met ‘Waar is de liefde?’ op 1 in de Vox-lijst van Radio 1. Dat deed me iets, omdat ik ineens besefte dat ik in mijn leven nog nooit op nummer 1 had gestaan. Vraag me niet waarom, maar ik ben altijd derde geweest, een positie die ik overigens altijd comfortabel heb gevonden. Op de lagere school was mijn klasgenoot Michel De Coster steevast eerste, ik derde. De Mens idem dito: Noordkaap verkocht in onze beginjaren meer platen dan wij, en Gorki kon op meer sympathie rekenen. Muziek is geen wedstrijd, dat weet ik ook wel, maar het is toch frappant.»

HUMO Pas op, Frank, daar heb je de volgende.

Tooghanger «Goeiemorgen, goeiemiddag en goeienavond. Welkom in Aalst! (Steekt een duim omhoog) De Mens, ik vind dat zó!»

Vander linden «Dank u, dank u.»

Tooghanger (knikje in onze richting) «En u, meneer, bent de manager? Jaja, ik dacht het al. Ik zou zeggen: bedankt voor alles, en tot ziens. U was een fijn publiek!»

Vander linden (nadat de tooghanger de plaat heeft gepoetst) «Kijk, je hebt al een goeie kop: ‘Welkom in Aalst!’»

HUMO Eens Humo-journalist, altijd Humo-journalist.

Vander linden (grinnikt) «Als Michel me dertig jaar geleden niet met al zijn overtuigingskracht had overgehaald om een nieuw groepje te beginnen, dan was ik dat wellicht nog altijd. Fijne job hoor, maar toch: nogmaals bedankt, Michel.»

‘Broers’ komt op 11 maart uit bij Petrol. De Mens speelt op zaterdag 26 maart in de Lotto Arena in Antwerpen.

Info en tickets: lotto-arena.be.