Tirana Hassan: De mensenrechterwaarnemer van Human Rights Watch
Het woord is te lang voor een scrabblebord: mensenrechtenwaarnemer. Bekt voor geen meter, maar noodzakelijk is het vak wel. Terwijl we ons onder een lentezonnetje naar het
Brusselse kantoor van Human Rights Watch (HRW) begeven, schenden Syrische regeringstroepen het broze bestand dat de bevolking moet beschermen.
Opstandige steden worden nog altijd bestookt, in folterkamers draaien specialisten in bijzondere ondervragingstechnieken overuren, en intussen worden vanuit helikopters met kwistige hand landmijnen gestrooid om radeloze vluchtelingen tegen te houden.
Al anderhalf jaar duurt de Arabische Lente, en mensenrechtenwaarnemers kunnen de gebeurtenissen nauwelijks bijbenen. In Libië, Egypte en Jemen ging de machtswissel met veel bloedvergieten gepaard. Nu brandt het in Syrië, maar elders in de wereld is het niet veel beter gesteld met de fundamentele rechten en vrijheden des mensen. De websites van Amnesty International en Human Rights Watch, de grote twee van de mensenrechtenzorg, liegen er niet om. Van China over Mexico tot Wit-Rusland: overal worden de mensenrechten met voeten getreden, als het al niet met legerbottines of politielaarzen is. Maar er viel de voorbije weken ook goed nieuws te rapen. Vorige week werd Charles Taylor, de voormalige president van Liberia, door het Speciale Hof voor Sierra Leone schuldig bevonden aan oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid. De veroordeling van een gewezen staatshoofd is een wereldprimeur voor de internationale justitie. Luttele weken eerder heeft ook het Internationaal Strafhof van Den Haag (ICC) , tien jaar na zijn oprichting, zijn eerste vonnis geveld. De Congolese krijgsheer Thomas Lubanga werd eveneens schuldig verkaard aan oorlogsmisdaden, onder meer wegens het inzetten van kindsoldaten; “Een belangrijke stap voorwaarts”, verheugt Tirana Hassan (37) zich, terwijl ze twee espresso’s tankt. “Okay, er wordt terechte kritiek gegeven op het ICC
De rechtspleging heeft veel te lang geduurd, zelfs als je bedenkt dat het Hof een absolute pioniersrol speelt. En inderdaad, Lubanga is maar een kleine garnaal, Taylor een politieke has been. Wie macht of connecties heeft, blijft voorlopig buiten schot. Maar dat doet niks af aan de waarde van dit vonnis: het is een eerste, voorzichtige stap op weg naar een nieuwe rechtscultuur. Gedaan met de straffeloosheid, dat is de boodschap die het ICC naar dictators, generaals, rebellenleiders en terroristen uitstuurt. Vroeg of laat moeten jullie rekenschap geven voor jullie misdaden. Ondanks alles ben ik optimistisch. Het concept mensenrechten wordt steeds ruimer bekend. Waar draait tenslotte de hele Arabische Lente om? Burgers opkomen voor hun rechten en vrijheden'
We installeren ons met onze espresso’s op de bovenste verdieping van het kantoor van Human Rights Watch – het uitzicht op het Jubelpark is prachtig. Onze gesprekspartner is in meer dan één opzicht een wereldburger. Vader Pakistaan, moeder Maleisische van gemengde Sri Lankaans-Chinese origine, en zelf heeft Tirana Hassan de Australische nationaliteit. Geen stamboom om een sedentair bestaan te leiden. Ze zat het voorbije decennium in oorden als Indonesië, Senegal, Soedan en Kenia, vanwaaruit ze geregeld missies naar buurland Somalië ondernam. Ze werkte achtereenvolgens voor Save the Children en Artsen Zonder Grenzen, organisaties waarvoor ze zich onder meer het lot van kindsoldaten aantrok. Twee jaar geleden maakte ze de overstap naar de emergency desk van Human Rights Watch, de vliegende brigade onder leiding van de Belgische Amerikaan Peter Bouckaert. We hebben geluk dat we Hassan in haar Brusselse thuisbasis aantreffen: het voorbije jaar was ze constant de hort op voor de Arabische Lente, en binnenkort vertrekt ze naar Nigeria, waar de islamitische terreurorganisatie Boko Haram lelijk huis houdt.
