To knee or not to knee? Knielen op EK zorgt voor verdeeldheid

Op het EK voetbal is knielen voor de wedstrijd een minstens even belangrijk topic geworden als de uitslagen. Maar waar gaat de hele discussie nu eigenlijk over? En welke landen doen eraan mee? Vijf vragen over het knielen.

1. Wat is er aan de hand?

Op het EK voetbal gaan spelers van verschillende landen voor de wedstrijd op één knie zitten, uit solidariteit met de strijd tegen racisme. Onder andere Engeland, Wales, Frankrijk en onze Rode Duivels hebben aangekondigd dat voor elke wedstrijd te zullen doen. Dat wordt hun niet in dank afgenomen door sommige fans en spelers van andere deelnemende landen.

Zo floten de Russische fans in Sint-Petersburg afgelopen zaterdag de Rode Duivels massaal uit tijdens het knielen. Eerder kreeg Ierland in een wedstrijd tegen Hongarije eenzelfde ontvangst van het thuispubliek. In het Riverside Stadium van Middlesbrough werden de knielende Engelsen getrakteerd op boegeroep van zowel de Roemeense als een deel van de eigen supporters.

2. Waar komt ‘taking the knee’ vandaan?

De eerste sporter die knielde voor een wedstrijd was de Amerikaan Colin Kaepernick, quarterback van het NFL-team San Francisco 49ers. Hij begon ermee in 2016, uit protest tegen politiegeweld in de Verenigde Staten. Kaepernick kon niet fier rechtop staan voor het volkslied van een land dat zwarte mensen onderdrukt, zei hij. Later werd ‘taking the knee’ het symbool voor steun aan de Black Lives Matter-beweging en solidariteit met de strijd tegen racisme in het algemeen.

Na de dood van George Floyd vorig jaar namen ook andere sporters in Europa het ritueel over. Lewis Hamilton bracht het naar de Formule 1 en ook in de hoogste Engelse voetbalcompetitie werd er in het afgelopen seizoen geknield.

3. Welke landen doen eraan mee? En welke niet?

De Engelse bondscoach Gareth Southgate maakte bij aanvang van het EK al duidelijk dat zijn ploeg bij elke wedstrijd zal knielen. Ook België knielt bij elke match. ‘Niet alleen voor de zwarte gemeenschap, ook voor de vrouwen. Kleur, seksualiteit, geloof, maakt niet uit. Iedereen moet gerespecteerd worden,’ aldus Romelu Lukaku.

Daarnaast gaan ook Wales, Ierland en Frankrijk op de knie, maar Kroatië, Tsjechië, Hongarije, Rusland, Spanje, Slovakije en Oekraïne niet. Andere landen zouden nog twijfelen of enkel uit solidariteit mee knielen, zoals Zwitserland dat in de wedstrijd met Wales deed.

Het Nederlands elftal heeft aangekondigd niet te zullen knielen. Aanvoerder Georginio Wijnaldum zei daarover: ‘We hebben het daar wel over gehad, maar we hebben besloten om het niet te doen. We proberen het op een andere manier onder de aandacht te brengen.’

4. Waarom is er heisa over?

Volgens de Britse pers beschouwen de fluitende fans de actie als een letterlijke knieval voor Black Lives Matter, een in hun ogen ‘marxistische organisatie’. Anderen vinden dan weer dat een politiek statement geen plaats heeft op het voetbalveld.

In Engeland werd al tijdens het reguliere voetbalseizoen duidelijk dat ‘taking the knee’ verdeeldheid oproept. Sommige spelers bleven staan, zoals Wilfried Zaha en Lyle Taylor, en ook sommige ploegen weigerden mee te doen. De spelers van het nationale team zijn vooralsnog eensgezind. Volgens hen zijn de negatieve reacties vooral een stimulans om met de strijd - en dus het knielen - door te gaan.

De Hongaarse premier Orbán verdedigde de boeënde fans in Boedapest. ‘Als je te gast bent in een land, begrijp de cultuur dan en provoceer niet’, zei hij in een reactie. Knielende spelers mogen dus luidkeelse afkeuring verwachten.

Uit een Britse enquête blijkt dat de meeste West-Europese voetbalfans wel achter de actie staan. Vooral in Portugal (79 procent), Italië (73 procent) en Spanje (71 procent) zijn de fans overwegend positief. Nederland bungelt onderaan het lijstje: 44 procent van de ondervraagden is positief, 45 procent staat er niet achter. België werd niet in de enquête meegenomen.

Ook in eigen land is er desondanks weerstand tegen knielen voor de wedstrijd. Zo plaatste Sporza op Facebook een niet mis te verstane waarschuwing: ‘Dienstmededeling voor de sjarels die hier weer komen zagen over Lukaku en het knielen voor BLM: wij kunnen sneller reacties verwijderen dan jullie ze kunnen typen. Dus ga ergens anders je tijd verdoen, maar niet op onze pagina.’

5. Hoe reageert de UEFA op de actie?

Na het loeiharde fluitconcert van de Russische fans tegen de Rode Duivels maakte de UEFA een duidelijk statement. ‘Elke speler mag voor de wedstrijd knielen,’ communiceerde de organisatie. ‘We vragen aan de toeschouwers die zich hieraan storen om respect te tonen voor de spelers en de teams. Als organisatie voeren we een beleid van nultolerantie tegen racisme.’