Tom Lanoye: ‘Zouden de organisatoren van Frontnacht weten dat hun beschermheiligen beschuldigd werden van ketterij en sodomie?’

Sorry, maar vanwege een bizarre nasleep moet ik het hier nogmaals hebben over Frontnacht, dat ‘identitaire’ – lees: geweld en etnische experimenten verheerlijkende – muziekfestival in de Westhoek. Voor wie de heisa heeft gemist: na wat getreuzel nam de stad Ieper haar eigen erfenis en de dreigingsanalyses van het OCAD eindelijk ernstig en stuurde ze de aanvragers van Frontnacht wandelen.

Dat leidde uiteraard tot een stortvloed van zwarte traantjes en kapot geknarste gebitten bij de organisatoren, die allen behoren tot de extreemrechtse falanx van de Vlaamse Beweging. Die beweging slaagt er overigens ook niet in om afdoend afstand te nemen van schuinsmarcheerders op haar rechterflank. Maar soit, laten we ons niet verliezen in de Hoekse en Kabeljauwse Twisten binnen de flamingantische kerkfabriek. Waar we ons wel over mogen buigen is zoveel interessanter: de intercontinentale merchandising van een middeleeuwse militaire monnikenorde. Lang geleden, van 1118 tot 1307, heersten de Tempeliers te paard, te vuur en te zwaard van de Noordzee tot Jeruzalem en zelfs nog verder oostwaarts, tot in het huidige Syrië. Nooit was een ridderorde beroemder, gevreesder, gefortuneerder en invloedrijker. Toch werd ze, in een draaikolk van roddels en intriges, tot de laatste man opgejaagd, aangeklaagd, kaalgeplukt en uitgeroeid, meestal door middel van hoog oplaaiende brandstapels. Sindsdien is de renommee van de Tempeliersorde alleen maar toegenomen.

Voluit heette ze: de Orde van de Arme Ridders van Christus en de Tempel van Salomo. Als je niet beter wist, zou je denken dat het toch weer om een identitaire heavymetalband ging.

AUGUST DE VROME

Tijdens mijn bescheiden research surfte ik naar de organisatoren áchter de organisatoren van Frontnacht. Ik was niet verwonderd meteen op de site van de IJzerwake te stuiten, een radicale afscheuring van de IJzerbedevaart. Dat die afscheuring radicaal hilarisch verliep, met een veldslagje op de IJzerweide, beschreef ik vorige week al. Toch heb ik nog één en ander bijgeleerd.

Niet dit. De IJzerwake wordt op haar beurt georganiseerd vanuit het Bormshuis in Antwerpen. Dat viel te verwachten. Net als de locatie van dat Bormshuis. Rara? In de Volksstraat! Symbolen zijn voor propagandisten belangrijker dan feiten. Niettemin blijft het een raadsel dat August Borms, een ultramontaanse pilarenbijter en dubbele collaborateur – WO I én WO II – in sommige lagen van onze bevolking nog altijd devoter wordt aanbeden dan een Mariabeeld in het Scherpenheuvel van 1650. De brave man zou nooit écht hebben gecollaboreerd, vindt men. Hoewel hij tussen ’40 en ’44 nagenoeg ging slapen met een gestrekte rechterarm en met lofdichten voor de Führer en ‘het bevrijde Vlaanderen’ op zijn lippen. En zonder veel weerwerk te bieden aan het ranzige antisemitisme van zijn stamgenoten. Au contraire.

Na zijn vlucht uit het bevrijde België nam Borms op Duits grondgebied zelfs deel aan de Vlaamsche Landsleiding. Zo heette een fenomeen dat spoorloos is weggemoffeld uit al onze canons. Googel het maar eens. Een ‘regering in ballingschap’ die, met de steun van Heinrich Himmler, alsnog een Vlaamse grondwet op nazistische leest zat te schoeien terwijl Antwerpen op dat moment kreunde onder de vliegende bommen, met vele duizenden doden en verminkten tot gevolg. Na de oorlog werd Borms dan ook voor een tweede keer ter dood veroordeeld. Het Vaticaan kwam ditmaal niet tussenbeide, zoals het volgens geruchten wél deed na 1918. En zo legde August de Vrome dan toch het loodje. Het lot delend van tienduizenden Joden, verzetshelden en andere Vlamingen. De echte slachtoffers, die hij mee verraden en in de steek gelaten had.

In mijn jonge jaren heb ik weleens geopperd om, puur voor de zekerheid, Borms op te graven en nog eens te executeren. Nu, ouder, milder, toch ietwat vredelievender, zou ik zoiets niet meer zeggen. Maar ik word onverminderd hels als ik hem toch weer zie opduiken als idool en schutspatroon van organisaties en sujetten die zijn gedachtegoed onveranderd in leven willen houden. Bormshuis, IJzerwake, Frontnacht en daaromheen uiteraard het Vlaams Belang… Het lijkt wel zo’n verrekte Russische pop, matroesjka in matroesjka, de ene iets kleiner dan de andere. Maar de hatelijke trekken en het mentale uniform blijven identiek.

ZWARE METALEN

Borms verbaasde me dus niet. Wel wat zich aandiende ná mijn zoektocht. Dat ging geheel vanzelf, dankzij de Onzichtbare Hand van het internet: de opdringerige algoritmes. Dagenlang sprongen bij mijn andere zoektochten advertenties tevoorschijn van schimmige buitenlandse kledingmerken die me voor een appel en ei T-shirts aanboden. Met op de rug én de borst telkens een afbeelding van Tempeliers, the Knights Templar, in diverse strijdvaardige poses. Toen pas besefte ik dat ik de stripfiguur op de affiche van Frontnacht verkeerd had ingeschat: een snorrenmans met een zware helm en een kruis op zijn robuuste harnas, heavy metal indeed. Maar door zijn bespijkerde knots en de leeuw op zijn schild had ik er enkel een verwijzing in gezien naar de Guldensporenslag. De portee was zowaar groter. Het ging ook om een verwijzing naar een ridderorde die de wereldwijde mascotte is van extreemrechts, zoals Borms dat alleen is bij ons.

Je vraagt je af waarom. Bij haar ontstaan legde de orde der Tempeliers geloftes af van armoede en kuisheid, en ze beloofde pelgrims en kruisvaarders onderweg naar het Heilige Land bij te staan met hand en tand. Ze vocht tegen de Saracenen, de Moren, de fluitketels, de kromzwaarden, de haakneuzen – noem het zoals je wilt, maar enkel daarin lijkt me de verklaring te liggen van hun huidige populariteit. Een exotische moslimvijand in een afgelegen land, en dan de door God gegeven opdracht en permissie hem over de kling te jagen met alle mogelijke middelen. Om die simplistische boodschap zuiver te houden moet echter alles worden weggeredeneerd wat de Tempeliers daarnaast hebben uitgevreten.

Dankzij hun terreinkennis werden ze naast een mobiel reisbureau ook een internationale bank. Tegelijk Michelingids en gehaaid leverancier van travellerscheques. Met alle woekerwinsten van dien. Hun gelofte van armoede raakte rap vergeten. De schatkisten der Tempeliers puilden uit, hun macht nam overal toe, hun behuizingen leken op paleizen en ze leenden steeds meer geld aan vorsten die niet op kruistocht trokken. Dat ze bovendien steeds meer handeldreven met de Saracenen, en dat ze zelfs beweerden dat het Westen veel van het Oosten kon opsteken aangaande wetenschap en verfijning, schoot de Europese aristocratie in het verkeerde keelgat. Temeer omdat de Tempeliers voor hun vuile werk, ook op het thuisfront, steeds meer crapuul in dienst namen dat geen enkele roeping meer kende dan eigen lust en eigen zak. Het werkvolk van de Tempeliers leek op een kruising van het Franse Vreemdelingenlegioen en de Russische Wagnergroep. ‘Zuipen als een Tempelier’ is niet voor niets een uitdrukking die wél de eeuwen heeft overleefd.

Uiteindelijk werden de Tempeliers niet door vijandelijke Saracenen uitgeroeid, maar door christelijke debiteuren die zodoende hun schatkist dubbel konden spekken, want ze beroofden de broeders ook van hun have en goed. Met medeweten van het eveneens geldbeluste Vaticaan werden de Tempeliers gemarteld tot ze alle beschuldigingen toegaven. Ketterij, simonie, afgoderij, sodomie… Dat laatste leek vaak het zwaarst te wegen. Zo gaat dat als het Vaticaan zich mengt. Als inwijdingsrite zou een Tempelier een kruisbeeld van Christus hebben moeten bespuwen en de kont van zijn inwijder hebben moeten tongzoenen. Ik vat de procesverslagen maar even bloemrijk samen.

En juist die ongelukkigen gelden thans als de internationale beschermheiligen van het Zwart Orkest! Hoe is het mogelijk? Ik ben dol op geschiedenis, maar soms denk ik dat historie alleen maar een gigantische mestvaalt is vol ideologisch en allegorisch zwerfvuil. En dat iedereen daar uitpikt wat hij het meest naar zijn hand kan zetten om zich het recht toe te eigenen op zogenaamd ‘heilige gronden’ en ‘onvervreemdbare bloedrechten van ons volk’.

BREDE RUGGEN

Na een paar dagen dienden zich nog andere T-shirts aan. De slogans kwamen nu rechtstreeks uit de koker van Donald Trump-adepten en andere QAnon’ers. Het gekke is, als je hun complottheorieën ontleedt, dat ze van hun tegenstanders exact hetzelfde beweren als wat destijds werd verteld van de Tempeliers. Ze vormen een oncontroleerbare staat binnen de staat en ze zijn godslasterlijk, satanisch, van de verkeerde kant en – nog zo’n klassieker – gewoontedrinkers van kinderbloed. Toch bleef de helft van de T-shirts de Tempelier opvoeren als toonbeeld van verloren normbesef.

Andere afbeeldingen bestonden nu alleen uit tekst, maar met zoveel taal- en tikfouten dat je de hand vermoedde van Russische of Chinese trollen. Zoals deze, uitgevoerd in true American colors op een zwarte achtergrond: ‘I AM POLTICALLY (sic) INCORRECT: I say Merry Christmas, God Bless America, I own Guns, Eat Bacon and Salute our Flag & Thank our Troops – If this offends you I DON’T CARE In God we trust’. Tja… Het zijn brede ruggen waar zoveel tekst op past. Dan móét je wel een vleeseter zijn.

Na weer een paar dagen volgden opeens T-shirts met totaal andere slogans. Het algoritme had me vast ontmaskerd als een tegenstander van de vorige ladingen. Ik beken dat ik nu toch, heel even, een aanschaf overwoog. Witte letters op ultramarijn katoen. ‘NATIONALISM IS: taking pride in something you didn’t do, and hating people you haven’t met’.

Oké, ook dat is iets voor brede ruggen. Maar op zijn minst heeft deze boodschap, om haar punt te maken, geen nood aan het leidende handje van een godsdienstwaanzinnige uit het Waasland of aan een bedenkelijke monnik uit de middeleeuwen.