Tom Vermeir uit ‘1985’: ‘Mijn toenmalige vriendin begon te huilen toen ze besefte: ‘fuck, hij heeft gelijk, hij is echt een varken’’

Als Guy Goffinard in de serie ‘1985’ zwaait hij bijna het seizoen af, maar binnenkort staat acteur en botenlover Tom Vermeir (46) alweer op de planken. ‘Liefdesverdriet leerde me dat je mensen niet mag proberen te veranderen, en juist dat is het moeilijkste wat er is.’

Galant vraagt Tom Vermeir (46) of hij mijn jas mag aannemen. ‘Koffie en bruiswater?’, vervolgt hij. Ondertussen waait de geur van stoverij met varkenswangen ons tegemoet. Tijdens het gesprek blijft die zachtjes sudderen in de lichtrijke en warm eenvoudige keuken van het appartement in Gent waar zijn vriendin, Shannah Zeebroek, woont. Zijn echte thuis vinden we iets verderop, samen met zijn roots, aan de kust, waar zijn zeilboot aan de haven ligt.

Hij praat zoals hij lacht: voluit en aanstekelijk. Over artiesten die structureel uitgebuit worden of over de cultuursubsidies die zeker niet altijd terechtkomen waar ze horen. Vermeir is niet bang om zijn nek uit te steken of te zeggen waar het, volgens hem toch, op staat. Hij heeft de gave om zich op te stellen als een nederige mens zonder daarbij zijn verleden weg te steken. Dat hij kampte met een alcoholprobleem behoeft in zijn ogen geen aandacht en mag vooral zijn omgeving niet beïnvloeden.

Regelmatig flapt Vermeir er een eigengemaakt brouwsel aan Franse of West-Vlaamse woorden uit. Toch is hij bedachtzaam wanneer hij zijn mening probeert te formuleren en lijkt hij die constant aan zijn eigen waarden en normen af te toetsen. Het hart op de tong, een bon vivant maar vooral een getalenteerd acteur die al even meegaat in zijn industrie.

Nog voor ik een eerste vraag kan stellen, steekt Vermeir al van wal: ‘Wist je dat ik ooit als culinair lifestylejournalist heb gewerkt bij De Morgen? Een vriendin van mij werkte toen als culinair recensent. Regelmatig ging ik mee op restaurant om te proeven.

‘Op een bepaald moment kreeg ze telefoon van haar chef, of ze naar een cocktailshakerwedstrijd in Puerto Rico kon vertrekken. ‘Nee, dat lukt me niet’, antwoordde ze, ‘maar ik zit hier toevallig juist aan tafel met iemand die veel van eten en schrijven kent.’ De chef van de krant besloot om me spontaan naar daar te sturen. (lacht) Zo ben ik ooit bij De Morgen beginnen te schrijven over drank. Vooral sterke dranken, zoals gin en whisky, waren mijn ding.’

- Dat is tegenwoordig wel anders: u drinkt geen alcohol meer.

VERMEIR «Het is eigenlijk niet aan mij om hierover iets te zeggen: er zijn andere – bekende en minder bekende – mensen die daar veel wijzere dingen over kunnen zeggen dan ik. Bovendien wil ik bescheiden zijn hierin: ja, ik ondernam een goede stap maar ik ben nog heel fragiel in dit proces. Als je nog geen tien jaar gestopt bent met drinken, heb je eigenlijk geen recht van spreken. Je zegt toch ook niet dat je klassiek muzikant bent als je pas je eerste jaar conservatorium volgt?

»Natuurlijk is dat een moeilijk proces geweest en is die beslissing niet in één dag genomen – het kostte tien jaar aan pogingen om er van af te raken – maar we hoeven er ook niet meer van te maken dan het is. Op een bepaald moment was het goed geweest, that’s it.

»Mensen praten zichzelf tegenwoordig ook wel graag veel problemen aan, problemen die er vaak niet zijn. Als je een zware drinker bent, awel, dan ben je een zware drinker. Een lichaam kan best wel wat hebben. Ik ben opgegroeid in de jaren ’80, in de blauwe walm van sigaretten. Tegenwoordig zijn er in onze protectionistische wereld waarschuwingen en safe spaces voor van alles en nog wat.

»Waar is de safe space voor de ex-alcoholist in Vlaanderen? Nergens. En ik hoef die ook niet. Bijna al mijn vrienden zijn zuipschuiten. Als zij drinken, zakken ze door. Ik denk nog steeds: ja jongens, geniet er maar gewoon van. What’s the problem anyway? Pas als alcohol je verhindert bepaalde dingen te doen, dán is het tijd om te stoppen. Ik heb nog altijd veel plezier, maar nu wel op een andere manier.»

- De jaren 80 staan ook centraal in de serie 1985 waarvan de laatste afleveringen nu te zien zijn. Critici zijn het erover eens: de rol van adjudant Guy Goffinard is u op het lijf geschreven. Wanneer voelde u dat zelf?

VERMEIR «Ik mocht eigenlijk kiezen en twijfelde tussen majoor Vernaillen (uiteindelijk gespeeld door Peter Van Den Begin, red.) en adjudant Goffinard, maar de tragiek van Goff sprak mij enorm aan. Als kijker weet je nooit goed of het een goede of slechte flik is. Ook het donnant-­donnant en cavalier seul spelen – we proberen het eerst op een officieuze manier op te lossen, dat typisch Belgische – trok me aan, evenals het feit dat heel lang onduidelijk blijft wie die man is. Je ziet hem nooit thuiskomen, ik denk ook niet dat je wilt weten hoe die mens leeft.

»Bovendien zijn de teksten van Willem Wallyn altijd joehoe. Ik vind hem de beste Vlaamse tv-scenarist en hij is daarnaast ook gewoon een enorm plezante mens. Als acteur flats ik er vaak dingen spontaan bij en met Willem loopt dat altijd heel fijn. Ik doe bijna nooit twee keer dezelfde take, leuk voor de collega’s. (lacht)

»Ik heb 1985 ook opnieuw gekeken en ik ben content met wat ik doe en hoe ik eruitzie. Ik woog 20 kilo meer dan nu, maar dat past bij het personage. Mijn onderbewuste was zich al op die rol aan het voorbereiden, denk ik. Ik had mij wat laten gaan en dat kwam goed uit. Toen dronk ik ook nog trouwens, nu niet meer. Dan gaat dat erg snel.» (schenkt bruiswater bij)

- U groeide op in diezelfde jaren 80 in Koksijde, maar bent er nogal snel vertrokken om op toneelschool te gaan. Toch keerde u onlangs terug naar West-Vlaanderen: hoezo?

VERMEIR «Als 18-jarige liep ik gillend weg van de kust omdat ik dat een culturele woestijn vond. Ik had nood aan andere dingen dan pinten drinken, vechten en conversaties over voetbal en proteïneshakes. In Gent ben ik groot geworden en heb ik als jongvolwassene een bepaalde smaak ontwikkeld. Door nu terug in Oostende te zijn, realiseer ik me dat ik in veel situaties terechtkom waarbij ik denk: oh boy, dat is exact de reden waarom ik hier vertrok.

»Dat merk je aan kleine dingen. Het is typisch West-Vlaams om – als je aan de kust de gemiddelde middenstander vraagt hoe het gaat – onmiddellijk over de zaak te beginnen praten, genre: ‘De eerste weken van de paasvakantie was ’t een bitje moeilik’, een heel grappige reflex. Ik heb daar niks tegen, hoor, het is gewoon een rare manier van denken, iets provincialer zeg maar.

»Maar, wat ik toen niet zag en nu wel merk: er is heel veel warmte en hartelijkheid, en een sterk gemeenschapsgevoel. Dat is toch wel wat een West-Vlaming tekent. Ik vind Oostendenaars echt coole mensen. Die zijn recht voor de raap. Aan de ene kant ben ik one of the guys, anderzijds ook niet omdat ik zo goed als heel mijn volwassen leven in Gent heb gewoond. Bovendien is er op cultureel en sociaal vlak heel veel potentieel in Oostende. Daar is veel in prille ontwikkeling. Ik hoop daar op een positieve manier actief aan te kunnen bijdragen en kijk uit naar de boeiende jaren die daar voor ons liggen.»

- Ook boeiend – maar ze zullen allicht niet meer terugkomen – waren uw ­avonturen met Bambi, uw zelf omgebouwde bestelwagen.

VERMEIR «Bambi was echt een zwijnencamionette. (lacht) Good times. Het tofste dat ik daarin ooit heb meegemaakt… (bulderlacht) ... was een feestje met 27 man. Toen mijn vriendin en ik ’s ochtends wakker werden, man, het leek wel een filmscène. Heel die camionette was tot aan de nok gevuld met feestrestanten, overal lagen verdwaalde stoeltjes en wij hadden alle twee een gigantische kater. Even later zei ik tegen mijn vriendin: ‘Ik heb het u gezegd, hè, dat ik een varken was.’ Die begon daarop hard te huilen omdat ze besefte: ‘Fuck, hij heeft gelijk, hij is echt een varken’.

»In 2015 sliep ik meer in die bus dan thuis. Ik ging constant van set naar voorstelling en omgekeerd. Werken en zuipen, dat was wat ik deed. Maar op een bepaald moment werd ik claustrofobisch in die bus. Ik kon die deur niet meer opendoen zonder misselijk te worden, en was het afgelopen met Bambi, weg.»

- U hebt tijdens die heftige jaren ook een gebroken hart gehad. Was dat de eerste keer?

VERMEIR «Nee, daarmee ben ik al een aantal keer in aanraking gekomen. Liefdesverdriet leerde mij dat je mensen niet mag proberen te veranderen. De mooiste vorm van een relatie is dat je iemand volledig in zijn waarde kunt laten, en juist dat is het moeilijkste dat er is. Je zit met veel persoonlijke verlangens, die je op iemand anders projecteert. Zo’n soort relatie wil ik niet meer.

»Ik denk dat ik goed ben in relaties, want ik ben wel liefdevol, denk ik. Maar ik ben niet goed in de verwachtingen inlossen die anderen op mij projecteren. Je moet mij laten lopen, en als ik je tof vind kom ik wel terug.»

- Shannah en u hebben een open relatie. Bent u dan eigenlijk nog bang elkaar te verliezen?

VERMEIR «Ik denk dat bang zijn om iemand te verliezen sowieso geen goede energie is om door het leven te gaan. In eender welke relatie. De relatie die ik met Shannah heb, is niet die die ik met mijn ex had, dus over wat praat je dan eigenlijk? Voor wij überhaupt doorhadden dat we een open relatie hadden, was dat woord zelfs nog niet gevallen. Wij zijn daar spelenderwijs achter gekomen. Voor de rest hebben wij hier alles wel over gezegd wat erover te zeggen valt.

- Momenteel staat u samen met Patricia Kargbo op de planken met Bagger. Hoe gaat dat?

VERMEIR «Patricia en ik zijn een heel interessante combinatie. Zij, een 24-jarige jonge getalenteerde actrice met West-Vlaamse én Sierra Leoonse roots en ik, een middle class white boy, een 46-jarige West-Vlaming, met Brabantse roots. Wat bindt ons over generatie, seks en afkomst heen? Dat vond ik een interessante uitvalsbasis voor een voorstelling.

»Ik betrapte mezelf er het laatste jaar op dat ik mij aangevallen voelde wanneer de wat cassantere stemmen uit de wokegemeenschap mij als witte cisman in de vuurlinie zetten. Terwijl ik ‘leven en laten leven’ zélf al heel mijn leven als hoogste goed probeer uit te dragen. Ik ervaar het als bijzonder oneerlijk wanneer ik tot mijn huidskleur, leeftijd en geslacht word herleid. ‘Nu weet je ook eens hoe dat voelt’, vind ik een kinderachtig argument om een stigmatisering te vergoelijken. Zo raken we niet vooruit.

»Als we vooruit willen in deze wereld is er geen enkele reden om níét woke door het leven te proberen gaan. Maar laat dat beschuldigende vingertje alstublieft weg. Anders hanteer je dezelfde systematiek als die waartegen je je verzet. In het huidige ideologische steekspel vrees ik dat we een historische kans hebben gemist om het met z’n allen – zonder iemands identiteit terug te brengen tot zijn gender of afkomst – goed te doen.

»Wanneer ik de krant vastheb en opiniestukken lees, denk ik weleens: ‘Gasten, in plaats van heel de tijd te wortelen en je als opiniemaker interessant te maken, draag eens iets wezenlijks bij in plaats van op je eigen rangen te schieten.’”

»Momenteel zijn er meer opiniemakers dan dat er champignons in de herfst groeien. Iedereen is tegenwoordig opiniemaker, net zoals ze allemaal restaurantrecensent zijn, met recensies als ‘de cuisson van de steak was goed gebakken’ tot gevolg.

»Je moet er als goede opiniemaker of integer journalist maar mee kunnen leven. Mensen die écht bezig zijn met hun vak worden samen op een hoop gesmeten met zelfverklaarde specialisten. Een goed acteur is ook wat anders dan un beau gosse die op een set proper geschminkt mooi in het licht kan staan.»

- Ik las dat u ervan overtuigd bent dat in 2024 een aanzienlijk deel van de Vlamingen extreemrechts zal stemmen. Gaf dat mee de doorslag om uw socialemedia-accounts te verwijderen?

VERMEIR «Sociale media zijn bagger. Shannah, mijn vriendin, werd een tijd geleden door Humo geïnterviewd. Wat zij daarna soms over zich heen kreeg, gaat de welvoeglijkheid ver voorbij. Opmerkingen zoals ‘het enige wat open is, zijn haar benen’ en ‘slet’, dat is toch niet meer normaal? De kers op de taart kwam van iemand die het tot vijf keer toe nodig vond om te reageren dat het van 15 oktober tot 15 april verplicht is aan boord van een pleziervaartuig een reddingsvest te dragen. Waarom? Omdat je ons op de foto’s bij het artikel op de boot zonder reddingsvest ziet. (buldert)

Vermeir staat rustig even op, trekt de koelkast open en lepelt wat mosterd in de stoverij. Hij likt zijn vingers af en vervolgt gedecideerd:

»Als Riadh Bahri in een doorzichtig hemd op de rode loper van de Ensors (filmprijzen die op het Filmfestival Oostende worden uitgereikt, red.) verschijnt en hij krijgt daar een gigantisch pak racistische en homofobe stront over zich heen, dan vind ik dat dit moet stoppen. Dat heeft niets meer met vrije meningsuiting te maken.

»Ik zou mijn collega’s willen oproepen om dit in interviews te blijven herhalen: hou op met die lezerscommentaren op sociale media. Het draagt niets wezenlijks bij aan een interview, laat staan aan een maatschappelijk debat. Hoe verwachten verschillende media nog openhartige interviewees als ze dat soort bagger blijven gedogen? Bovendien worden wij het ook echt beu om altijd maar die subsidiecommentaren naar ons toe gegooid te krijgen.»

- De Vlaamse overheid deelde in 2022 voor 17,7 miljard aan subsidies uit, waarbij alle kunstenorganisaties samen op 111 miljoen euro kunnen rekenen. Oftewel 0,6 procent van de totale subsidiestromen. Wat denkt u daarover?

VERMEIR «Ik wil in de eerste plaats mijnheer de minister Matthias Diependaele (N-VA) bedanken om dit eens tot op het bot uit te zoeken, het werd tijd dat dat naar boven kwam. Ik ben dan ook blij dat we als sector de fakkel van subsidieslurpers voor eeuwig en altijd kunnen doorgeven aan diegenen die ons deze fraaie titel hebben toebedeeld. Strikt genomen zou je zelfs kunnen stellen dat de trollen die dit artikel ongetwijfeld massaal zullen bashen, beter gesubsidieerd zijn dan ik.

»Ik bevind me op glad ijs, maar zeg het toch: sowieso krijgen wij in de theatersector veel te weinig middelen, terwijl wij juist bijdragen aan een meer harmonieuze samenleving. Cultuur is als groenten: zij die ze niet lusten, hebben er juist het meeste nood aan.

»Op het filmfestival van Cannes hadden we maar liefst drie Belgische films (‘Close’, ‘De acht bergen’ en ‘Tori en Lokita’, red.), samen goed voor een paar honderdduizend verkochte tickets. Onze vele muziekfestivals trekken duizenden concertgangers. Cultuur kan rekenen op een breed gedragen belangstelling uit alle lagen van de bevolking. Het is niet de elitaire hobby van een linkse elite zoals sommigen graag doen uitschijnen. Wij leveren al jaren topwerk af met een afgebroken teennagel van de totale subsidiepot.

»Als je ziet met welke beperkte middelen er groot werk wordt verzet, verdienen we zo veel meer. En dat met onmiddellijke ingang liefst, juist om ons ademruimte te geven.

»Tegelijkertijd dringt een grondig intern debat zich op. De sector wijst nogal gemakkelijk naar de politiek, vind ik, wat slechts gedeeltelijk terecht is. Anno 2023, aan de vooravond van een nieuwe structurele subsidieronde, worden er nog steeds veel artiesten en crew onderbetaald. Dat vind ik schandalig. B

»Bovendien zijn de CAO’s voor artiesten – die geacht worden fair te zijn – gebaseerd op een uitzonderingsregel van vroeger. De Acteursgilde (de Vlaamse belangenvereniging voor professionele acteurs, red.) zegt al sinds 2017 dat dit niet klopt. We zijn zes jaar later en er is nog steeds geen akkoord. Als freelance-artiest kun je momenteel moeilijk zelfredzaam zijn. Zij moeten bijklussen als schrijnwerker of elektricien. Dus, veel artiesten moeten een ándere job doen, om hun eigen job te kunnen doen. De verdeling van de budgetten in theater is helemaal niet in balans. Er stroomt te weinig van de al reeds schaarse middelen naar een degelijke artistieke verloning.»

- Uw haat-liefderelatie met theater zorgt soms voor onverwachte sprongen.

VERMEIR «Theater is de grootste liefde van mijn leven en tegelijkertijd werkt dat op mijn kloten. Er werken veel lieve mensen hoor, maar soms denk ik: steek het in uw gat, stronttheater, en dan verdwijn ik een periode. Ooit moet ik eens de tijd vinden om die oude boot die ik onlangs kocht af te werken, maar als ik voor theater blijf werken en iedere keer het minimum betaald krijg, wordt het moeilijk. (lacht)»

‘1985', zondag 12 maart op Eén om 20.40 uur, en op VRT MAX.

(DM)