Trixie Whitley: 'Laat ik in de eerste plaats mezelf maar amuseren, ervoor zorgen dat ik het fijn vind'

Trixie Whitley is terug van nu ook weer niet zo heel lang weggeweest. Haar nieuwe plaat, ‘Porta Bohemica’, volgt amper twee jaar na haar debuut ‘Fourth Corner’, maar toch heeft ze het over een rebirth, een wedergeboorte.

'Mijn pa en Kurt Cobain waren mensen die qua talent the real deal waren, maar niet beseften dat ze door in het systeem te gaan meedraaien, de controle volledig uit handen gaven'

In het leven van Whitley was dit jaar sprake van nog een andere geboorte: die van Phoenix, een flinke dochter die in januari het levenslicht zag. Trixie (28) woont tegenwoordig voltijds in Brooklyn, New York, maar vandaag is ze te gast op de Vlaamse televisie. Als ze door haar kleedkamer struint, is het duidelijk dat er iets op haar lever ligt, maar eens ze voor onze recorder komt zitten, is ze de rust zelve.

Trixie Whitley «Kinderen maken je kalmer. Ik kan tegenwoordig veel rustiger omgaan met dingen die mij vroeger mateloos hadden geïrriteerd.»

HUMO Je nieuwe plaat volgt relatief snel na de vorige.

Whitley «Een mens moet leven, hè.»

HUMO Is dat de reden?

Whitley «Op verschillende vlakken: een mens moet creatief leven én er moet brood op de plank komen.»

HUMO Heb je je ooit afgevraagd of de keuze voor muziek met het oog op dat brood wel de juiste keuze was?

Whitley «Ik heb nooit het gevoel gehad dat het een keuze is geweest. De muziek heeft mij gekozen. Als kind al kon ik het op geen enkele manier ontvluchten. Er zijn periodes geweest dat ik heb geprobeerd om iets – tussen aanhalingstekens – normaals te doen, maar de muziek bleef mij volgen. Het is mijn zuurstof, als ik niet kan creëren, voel ik mij niet compleet. ’t Is een verlengstuk van wie ik ben. Waar ik wél bewust voor gekozen heb, is om er zo constructief mogelijk mee om te gaan. Ik besef dat het een luxe is als je pad van kinds af aan zo duidelijk is als dat van mij, de keerzijde van de medaille is dat het tot getormenteerde toestanden kan leiden. Iedereen wordt geboren met bepaalde talenten, maar het is niet bij iedereen even duidelijk wat die talenten zijn. Talent kan leiden tot zelfdestructie. Ik heb er bewust voor gekozen om dat niet te laten gebeuren.»

HUMO Waarom kan talent leiden tot zelfdestructie?

Whitley «Misschien niet alle talent, maar creatief talent zeker wel. Omdat het als creatief wezen onmogelijk is om je géén vragen te stellen. Een constante staat van tevredenheid is niet haalbaar. Dat is net het fundament van creëren: dingen in vraag stellen, jezelf uitdagen en uit je comfortzone halen. Maar je mag de twijfel over je werk niet laten overslaan in twijfel over jezelf. En dat is een constante oefening.»

HUMO Zijn er zwaktes die je hebt weggewerkt?

Whitley «Ja. Mijn grootste zwakte is heel lang geweest dat ik altijd goed wilde doen voor iedereen. Mijn grootste angst was: mensen teleurstellen.»

HUMO Hoe begin je dan concreet aan dat wegwerken? Dag 1: iemand ontslaan? Iemand afblaffen?

Whitley (lacht) «Nee, de eerste stap is toegeven dat er een probleem is, beseffen dat het misschien nooit zal weggaan, dat het wellicht een constante oefening zal blijven. Daar zijn we weer – en maar oefenen (lacht). Ik herinner me dat ik op mijn 7de in België kwam wonen, en dat mijn eerste vriendinnetje hier zei: ‘We gaan iets afspreken: iedere keer dat je sorry zegt, moet je mij 20 frank geven.’ Het was een automatisme, een patroon: ik zei bij wijze van spreken vier keer sorry in één zin. Tijdens optredens ook: ik zat me voortdurend te excuseren voor alles wat er fout liep. Ik liet het zelfs turven door vrienden in het publiek: ‘Vandaag heb je twaalf keer sorry gezegd, gisteren maar tien keer. Morgen gaan we voor acht.’ (lacht) Nee, het was hoog tijd om er iets aan te doen, en de geboorte van mijn dochter zal er wel voor iets hebben tussen gezeten. Want dat dwangmatige sorry-zeggen, zit je natuurlijk geweldig in de weg.»

HUMO Ik vond je optreden op Pukkelpop een verademing. Zowel in vergelijking met de andere concerten die ik er heb gezien als met degene die ik van jou al had gezien. Als ik het in één woord moet samenvatten: uplifting.

Whitley «O, super! Tof, dank je wel.»

HUMO Het vorige optreden dat ik van je zag was in 2013 op Couleur Café, en dat was meer een worsteling dan een concert.

Whitley «Oei, ja, dat was euh… geen goeie periode. En tijdens dat concert liep ook echt alles mis wat er mis kan lopen.»

HUMO Ik heb er toen nog een paar gezien, en het leek me eerder de modus operandi.

Whitley «Misschien. Er zijn verschillende manieren om een concert te geven, en ik hou ook wel van spanning, maar dat gevecht of die worsteling zoals je het noemt, kwam toen toch vooral voort uit dat goed willen doen voor iedereen. Iedereen moest het goed vinden. En dat was ook weer een patroon geworden. En een patroon, hoe destructief ook, kan heel comfortabel aanvoelen. Hoeveel mensen blijven er niet in een verslaving hangen omdat ze denken dat ze niet zonder kunnen? Hoeveel mensen geraken niet af van hun lief dat ze niet graag meer zien, gewoon omdat ze schrik hebben om alleen te zijn?

»Nu denk ik voor een optreden: ‘Laat ik in de eerste plaats mezelf maar amuseren, ervoor zorgen dat ik het fijn vind.’ En kijk: dat vinden de mensen blijkbaar meer dan genoeg. Of jij toch alvast (lacht).

»Ik ben de laatste jaren veel bezig geweest met uit te vissen hoe mijn brein precies functioneert. Nog steeds eigenlijk. Boeken over gelezen, met specialisten over gepraat, therapeuten en zo. En ik weet nu dat het menselijke brein in staat is om veel meer informatie op te nemen en te verwerken dan strikt genomen goed of gezond is. Het is heel makkelijk om je daarin te verliezen, om the bigger picture uit het oog te verliezen. Ik probeer mezelf regelmatig de vraag te stellen: ‘Welke informatie is relevant, wat helpt me vooruit, en wat is gewoon pure noise?’»

undefined

HUMO De grote Willy DeVille heeft me ooit toevertrouwd dat de al even grote Captain Beefheart eens tegen hem zei, nadat hij bij hem had zitten klagen over een creatieve dip: ‘Sounds like someone has had too much to think.’

Whitley «Voilà! Simplify your thoughts, daar gaat het om, zeker als je creatief bezig wil zijn. Het is niet omdat je als weldenkend wezen in staat bent tot het hebben van tweehonderd gedachten per uur, dat al dat denken ook constructief is. De meeste van die gedachten: they just get in the way. Ik vind die Captain Beefheart-quote er kloef op. Je hersenen, dat zijn ook spieren, hè. En spieren moet je trainen. Hoe rekbaar het menselijk lichaam is, heb ik wel geleerd tijdens mijn zwangerschap (lacht). Dat ik dacht: ‘How the hell zijn mijn heupen zo breed kunnen worden! En die gaan straks weer normaal worden, of wat?’»

HUMO Dat is blijkbaar wel prima gelukt. Maar iets anders: je neemt het woord punk graag in de mond, nu ook weer in de bio bij je nieuwe plaat. In je muziek hoor ik er echter weinig van terug. Je kunt bezwaarlijk zeggen dat je de dingen muzikaal omver wilt schoppen.

Whitley «Nee, punk slaat veel meer op wie ik ben en wat ik doe. Ik ben heel rebels en werk enorm hard om mijn creatieve integriteit te bewaren. Daarvoor heb ik harde keuzes moeten maken, prioriteiten moeten stellen. Ik heb mij altijd een outcast gevoeld, mij nooit op mijn gemak gevoeld in het systeem van iemand anders. Dus heb ik mijn eigen systeem moeten ontwikkelen, zonder compromissen, tegen de stroming in. In de vroege jaren 90 woonde ik als kind in New York, en ik heb er gezien hoe het systeem carrières kan maken en mensen kan kraken. Ik heb het voorbeeld van mijn eigen pa, die een contract tekende bij een major en daaraan kapotgegaan is, letterlijk. Kijk naar wat er met Kurt Cobain is gebeurd. Mensen die qua talent the real deal waren en niet beseften dat ze door in het systeem te gaan meedraaien, de controle volledig uit handen gaven. Door het van zo dichtbij mee te maken, ben ik bij momenten misschien té voorzichtig geweest, maar ik ben nog altijd blij met de keuzes die ik gemaakt heb.»

Vierkant en Cilinder

HUMO Zullen we het anders eens over je plaat hebben?

Whitley «Een goed idee (lacht).»

HUMO Je hebt twee platen gemaakt, hoor ik links en rechts.

Whitley «Ja, eentje voor en eentje na mijn bevalling. Met die eerste was ik echt vast komen te zitten. Ik ben er meer dan een jaar mee bezig geweest, was zelf aan het producen, veel aan het experimenteren, maar op het einde had ik het gevoel dat ik een vierkant door een cilinder aan het duwen was. Na de bevalling ben ik Gus Seyffert (bekend van zijn werk met onder meer The Black Keys en Norah Jones, red.) tegengekomen, en dat klikte zo goed dat we in een paar weken tijd een volledige nieuwe plaat hebben opgenomen. Nieuwe songs, nieuwe aanpak, alles nieuw.»

undefined

'PJ Harvey op Torhout/Werchter 1995. Ziet Whitley zichzelf ooit zo op een podium staan?: 'Tuurlijk, ja, why not? Zo extreem is dat toch niet?'

HUMO Dat vierkant en die cilinder heb je nog ergens liggen?

Whitley (lacht) «Ja. Allemaal materiaal waaraan ik vlak na ‘Fourth Courner’ was begonnen, tijdens die tournee zelfs al. Als ik iets klaar heb, begin ik meteen opnieuw. In maart 2014 zijn we aan de opnames begonnen, tot december blijven doorgaan.»

HUMO Tot minder dan een maand voor je bevalling dus?

Whitley «Ja, vandaar wellicht dat die metafoor van dat vierkant en die cilinder maar niet wil weggaan (lacht). Ik had mijzelf voorgenomen dat de plaat af moest zijn voor ik zou bevallen. Móést, móést, móést. Maar ineens moest er iets anders (lacht). Ik weet dat ik in december in de studio zat – ik had net weer drie songs opnieuw opgenomen, de twaalfde versie of zo – en dat ik daar rondwaggelde met mijn tupperwaredoosje met broccoli, en ineens besefte: het gaat niet lukken, je gaat eerst iets anders moeten gaan doen. Ik heb mijn manager gebeld en gezegd: ‘Het gaat niet meer, ik moet mij gaan focussen op het kind dat ik op de wereld ga zetten.’ Drie weken later ben ik bevallen. En heb ik geleerd wat het is om de controle te verliezen (lacht). En dat dat iets heel moois kan opleveren. De mens doet niet anders dan dingen verkloten door alles proberen te controleren. Dat is mijn plaat geworden: een studie in letting go. De eerste versie ook al, maar gaandeweg was mijn intellect het toch weer gaan overnemen.»

HUMO Laatste vraag. Op Pukkelpop droeg je een outfit van Ann Demeulemeester, en je hebt ooit gezegd dat je wat dat betreft geïnspireerd bent door Patti Smith en PJ Harvey. Van die laatste wil ik je een foto voorleggen. (Ik laat haar een foto zien van PJ Harvey op Torhout/Werchter 1995, in een knalroze, nauwsluitende catsuit met een decolleté die een flink stuk bh met inhoud prijsgeeft) Zie je jezelf ooit zo op het podium staan?

Whitley «Tuurlijk, ja, why not? Zo extreem is dat toch niet? Je weet dat ik ooit nog in de performancewereld heb gezeten? Maar zo rond mijn 16de vond ik dat ik een keuze moest maken: dat ik niet kon bezig zijn met én muziek én acteren én dansen. En dan ben ik volledig voor de muziek gegaan. Maar nu ik sinds kort voor het eerst het gevoel heb dat ik mijzelf heb gevonden in mijn ambacht als muzikant, speel ik met de idee om die andere elementen weer te integreren. Het lijkt me zeer interessant om het visuele aspect uit te bouwen als een verlengstuk van de muziek.»

HUMO Leve de toekomst! En bedankt voor het gesprek.

Bekijk Trixie Whitley op Pukkelpop 2015:

undefined

Dimitri Van Zeebroeck maakt een portret van Tridie Whitley. Bekijk hier een fragment: