‘Trump is een leugenaar, maar wel een goudeerlijke’

De Nederlandse politicoloog Raymond Mens schreef een boek over de Amerikaanse president: ‘Lang Leve Trump’. Niet omdat hij een fan is, wel omdat hij wil weten wat er in de VS is gebeurd en waarom. ‘Trump is in sommige opzichten erg verfrissend.’

– Hoe moeten we de titel van uw boek interpreteren? ‘Lang leve Trump’?
RAYMOND MENS «Ja, dat lijkt een oordeel, hè. Maar zo bedoel ik het niet. Wat ik wil zeggen, is dat Trump altijd bij ons zal blijven, of hij nu wel of niet de verkiezingen wint. In Amerika, en ook hier, hopen heel veel mensen dat hij verliest en dat hij weggaat. Dan zijn alle problemen namelijk opgelost en dan wordt alles weer normaal. Nou, voor die mensen heb ik slecht nieuws. We gaan nooit meer terug naar normaal. Het trumpisme blijft bij ons.»

– Waarom denkt u dat?
MENS «Hij heeft de Republikeinse Partij totaal verbouwd, en wel op een Tony Soprano-achtige manier. Die maffiabaas, ja. Mensen die naar hem luisteren, mogen blijven en krijgen ruim baan. Mensen die tegen hem ingaan of hem laten vallen, worden zonder pardon buitengezet. Dat betekent dat er in zijn kielzog een hele nieuwe generatie Republikeinen is opgestaan die zijn wijze van politiek bedrijven heeft omarmd. En dat niet alleen: ook zijn boodschap van ‘America First’. Je kunt ervan vinden wat je wilt, maar het is wel een visie. Weet iemand wat bijvoorbeeld de visie is van Joe Biden? Behalve dan dat hij tegen Trump is?»

– U beschrijft tot in detail hoe Trump de verkiezingen heeft gewonnen en hoe hij de macht heeft overgenomen in de Republikeinse Partij. Maar u zegt helemaal niks over zijn beleid en welke gevolgen dat heeft gehad voor Amerika, en eigenlijk ook voor de rest van de wereld. Waarom niet?
MENS «Daar gaat mijn boek simpelweg niet over. Bovendien zijn daar al honderd boeken over geschreven. Ik wil ook helemaal mijn mening niet geven. Ik heb er een bloedhekel aan om van een afstandje te zeggen dat het allemaal wel of niet deugt wat die man allemaal doet. Het is juist het politieke spel dat ik interessant vind. Waarom gebeurt dat wat er gebeurt? Dat probeer ik uit te leggen, op een begrijpelijke manier.»

– Wat is er volgens u gebeurd in de VS?
MENS «Trump heeft op een heel slimme manier gebruik gemaakt van het systeem, van de traditionele manier van politiek bedrijven, het tweepartijenstelsel, de weerzin tegen de bestaande ideologieën, de media. Ik kom al heel lang in de VS, en ik was totaal niet verbaasd over het succes van Trump. Sterker nog, ik had voorspeld dat hij zou winnen. Zijn opkomst is in feite een aanklacht tegen het tweepartijenstelsel: heel veel mensen wilden verandering, voelden zich niet gehoord, maar hadden het gevoel dat er niemand luisterde. Ze vonden in Trump iemand die dat wel deed, die hun taal sprak en hun weerzin tegen de elite en de media deelde. En hij zegt vaak waar het op staat, dat is ook bijzonder verfrissend.»

– Trump doet wel meer. Volgens The Washington Post heeft hij tijdens zijn presidentschap al meer dan 22.000 keer gelogen.
MENS «Ja, dat schrijf ik ook. Hij liegt heel veel, maar is wel geregeld eerlijk over het politieke spel dat hij speelt. Dat waarderen kiezers. Ik noem hem in mijn boek een goudeerlijke leugenaar. En het is natuurlijk niet zo dat andere politici nooit liegen.»

– U noemt Trump in uw boek een populist. Hij identificeert zich met ‘het volk’, ziet zijn achterban als één grote groep en keert zich tegen ‘de elite’. Zou u zelf een populist als premier willen?
MENS «,Hm, ik zeg niet meteen ‘nee’. Populisten dienen altijd een doel. Het populisme is een aanklacht tegen het bestaande systeem. Misschien kunnen we hier ook wel iemand gebruiken met een nieuwe pragmatische visie, los van de oude scheidslijnen.»

– Bewondert u Trump?
MENS «Nee. Bruce Springsteen, die bewonder ik.»

– Vindt u hem dan een goede president?
MENS «Hm. Een president zou zijn land moeten verenigen. Dat doet hij duidelijk niet. Maar de taak van een politicus is ook het inspelen op de behoeftes van zijn achterban. Dat doet hij dan weer wel. Daardoor wordt hij nog steeds gesteund door zo’n 45 procent van de Amerikanen. En in het Amerikaanse systeem kan dat genoeg zijn. Barack Obama heeft ooit gezegd dat een democratie staat of valt bij het nakomen van afspraken. Trump laat zich daar niet zo veel aan gelegen liggen, dus wat dat betreft heeft hij wel schade aangericht, denk ik. Maar let op: dat laten ze met z’n allen gebeuren. In zijn eentje kan hij niet zo veel, al helemaal niet de democratie kapotmaken. Dat is voor mij misschien wel de grootste verrassing van de afgelopen vier jaar: de houding van de Republikeinse Partij. Intern kotsen ze Trump uit, maar vervolgens laten ze hem over zich heen lopen, alleen maar om aan de macht te blijven.»

Raymond Mens, ‘Lang Leve Trump’ uitgeverij Sparkle Auteurs.

(AD)