Trump stond erbij en keek naar televisie: tijdens de bestorming van het Capitool zat hij urenlang in de eetzaal

Tijdens de voorlopig laatste hoorzitting over de bestorming van het Capitool op 6 januari 2021, ging het over wat president Trump deed. Of eigenlijk, wat hij níet deed.

Donald Trump was niet alleen maar aan het tv-kijken tijdens de bestorming van het Capitool door zijn aanhangers op 6 januari 2021. Volgens de commissie die de gebeurtenissen van die dag onderzoekt, zat de president uren in de eetzaal vlakbij het Oval Office, zonder een officiële registratie van wat hij deed. Zijn agenda en lijst van telefoongesprekken voor die periode zijn leeg.

Maar hij was wel degelijk hard aan het werk. Alleen niet als president maar als presidentskandidaat die zijn verlies niet kon aanvaarden. Terwijl een groot tv-scherm aan de wand via de rechtse zender Fox News weergaf wat er rond het Capitool gebeurde, belde hij niet met de politie, de militaire top of een minister, maar met met zijn advocaat, Rudy Giuliani en met een aantal Senatoren. Die laatsten vroeg hij de officiële bevestiging in het Congres van de verkiezingsoverwinning van Joe Biden te vertragen. Ook verzette Trump zich lang tegen pogingen om iets te doen aan de aanval op het Capitool.

Wat deed Trump (niet)?

In de achtste en voorlopig laatste hoorzitting over de bestorming, op veel tv-zenders rechtstreeks te volgen, ploos de commissie uit wat Trump deed en vooral níet deed tijdens die gebeurtenissen. Twee getuigen, adjunct-adviseur nationale veiligheid Matthew Pottinger en adjunct-woordvoerder Sarah Matthews, vertelden hoe geschokt ze waren over de houding van de man voor wie ze vol overtuiging aan het werk waren geweest in het Witte Huis. Beiden besloten die avond nog ontslag te nemen.

Op video liet de commissie ook de getuigenissen zien van een aantal andere naaste medewerkers van Trump. De hoofdjurist van het Witte Huis, Pat Cipollone, vatte het samen: er was niemand die níet vond dat Trump met een tweet of videoboodschap de aanval zou moeten bezweren. Behalve dan, impliceerde hij, Trump zelf.

‘Blijf vreedzaam’

In een aantal tweets leek de president juist het vuur verder aan te willen wakkeren. Hij legde de nadruk op het ‘verraad’ van vicepresident Mike Pence, die volgens hem het goedkeuren van de verkiezingsuitslag had kunnen en moeten blokkeren. Hij riep op de politie van het Capitool niet aan te vallen. Maar een oproep om ‘vreedzaam’ te demonstreren, hem gesuggereerd door zijn medewerkers, kon zijn goedkeuring niet wegdragen, want het suggereerde dat ze gewelddadig waren. Uiteindelijk ging hij akkoord met de door zijn dochter Ivanka voorgestelde formulering: ‘blijf vreedzaam’.

Op sociale media was te zien hoe sommige van zijn aanhangers de tweets interpreteerden: ‘We moeten aardig zijn voor de politie, maar over Congresleden heeft hij niks gezegd!’

Een oproep om het Capitool te verlaten kwam er uiteindelijk in een videoboodschap, waarin Trump geen gebruik maakte van de voor hem voorbereide tekst en zijn aanhangers in feite prees om wat ze gedaan hadden. De dag erna nam hij wel een video op waarin hij het geweld afwees. Maar in niet gebruikte opnamen is te zien hoe hij de woorden ‘de verkiezing is voorbij’ niet wenst te uiten.

Ernstige situatie

De hoorzitting leverde geen opzienbarende nieuwe feiten op, maar wel nieuwe details waaruit blijkt hoe ernstig de situatie die dag was. De commissie liet opnamen horen van radioverkeer tussen agenten van de Secret Service, de dienst die hoge functionarissen beschermt. Ze overlegden koortsachtig over routes die nog beschikbaar waren om Mike Pence naar een veilige plek in het Capitool te brengen. Dat lukte uiteindelijk, maar toen het er moeilijk uit begon te zien, vreesden de agenten ook voor hun eigen leven en stuurden sommigen afscheidsboodschappen naar hun familie.

Eerder werd bekend dat de commissie vergeefs heeft gevraagd om sms-berichten van agenten, volgens de Secret Service zijn die bijna allemaal verloren gegaan toen agenten nieuwe telefoons kregen.

En de commissie bood de tv-kijkers een vlijmscherp vervolg op een bekende foto, waarop de Republikeinse senator Josh Hawley buiten het Capitool de demonstranten goedkeurend begroet, met een geheven vuist. Op korte tijd later geregistreerde beelden van camera’s in het Capitool is te zien hoe hij, met zijn collega’s, voor zijn leven moet vluchten.

(Trouw)