Twerken: een op en neer bewegende controverse
Arme Martin Solveig. De Franse dj had geen idee dat het verkeerd was om eerste Ballon d’Or-winnares Ada Hegerberg te vragen om te twerken. Misschien had hij beter moeten weten: de seksuele dansbeweging wekte in het verleden al vaker controverse op. Om toekomstige misverstanden te vermijden, doet Humo de woelige geschiedenis van het twerken uit de doeken.
Weg sfeer: toen Ada Hegerberg eergisteren de historische eerste Ballon d’Or voor vrouwen in haar handen kreeg, sloeg co-presentator Martin Solveig de gouden bal mis door haar - nota bene na haar speech over het belang van de prijs voor het vaak verwaarloosde vrouwenvoetbal - te vragen om te twerken. ‘Nee, dag’, was het duidelijke antwoord van de Noorse sterspeelster, waarna ze snel het podium verliet. Twitter kende geen genade voor het ontactvolle optreden van Solveig, maar die was er als de kippen bij om zijn excuses aan te bieden: ‘mijn kennis van het Engels en de Engelse cultuur is duidelijk ontoereikend, ik had geen idee dat dit kwetsend kon zijn’. Quoi?
In 2013 greep ‘twerken’, dat volgens het English Oxford Dictionary ‘dancing in a sexually provocative manner, using thrusting movements of the bottom and hips while in a low, squatting stance’ betekent, net naast de trofee voor woord van het jaar. Het moest toen enkel de geduchte tegenstander ‘selfie’ laten voorgaan, maar datzelfde jaar werd het wel de populairste ‘wat is …’-zoekopdracht op Google, naar aanleiding van Miley Cyrus’ controversiële twerk-performance op de jaarlijkse VMA’s. De seksuele dansbeweging schudde zich echter de jaren voordien al stilletjes een weg naar de populariteit.
Van de eerste twerk ...
Als we het vandaag over de twerkkunsten van Nicki Minaj of Miley Cyrus hebben, dan bedoelen we de dansbeweging die origineel afstamt van verschillende dansen uit Afrika en de Afrikaanse diaspora. Het was echter de bouncemuziekscène uit het New Orleans van de jaren 80 die de beweging voor het eerste grotere populariteit gaf en er ook het woord ‘twerken’ op plakte. Op een plaat van bounce-artiest DJ Jubilee uit 1993 werd het woord voor het eerst vastgelegd. In ‘Jubilee All’ rapt hij: ‘twerk baby, twerk, twerk, twerk’, terwijl in de videoclip vrouwen én mannen vol enthousiasme staan te twerken.
undefined
... tot Miley Cyrus in een eenhoornpak
In 2000 kreeg de populariteit van twerken een boost met de single ‘Whistle While You Twurk’ van het hiphopduo uit Atlanta de Ying Yang Twins, en de jaren daarna sijpelde twerken meer en meer door in de mainstream hiphop- en rapmuziek. Zo begonnen crunk-pioniers Lil Jon & The East Side Boyz het woord vaak live en ook op plaat te gebruiken, en in Justin Timberlakes monsterhit uit 2006 ‘SexyBack’ rapt Timbaland: ‘Let me see what you're twerking with / Go ahead, be gone with it, Look at those hips’. Die van Destiny’s Child waren dan weer de eerste vrouwen die hun luisteraars aanspoorden ‘to twerk it’ in ‘Jumpin', Jumpin'’. Later gingen de Youtube-video’s van de vrouwelijke dansgroep ‘The Twerk Team’ viraal en sinds 2011 twerkt Iggy Azalea er op los op haar concerten, maar het was Miley Cyrus die met de titel van twerkkoningin zou gaan lopen. In 2013 postte die laatste namelijk een immens populaire video op Facebook waarin ze twerkte in een eenhoornpak, en in de zomer van datzelfde jaar veroorzaakte ze opschudding door op de VMA’s op een erg seksuele en provocerende wijze met zanger Robin Thicke te twerken.
undefined
To twerk or not to twerk?
Het was vooral dat laatste incident dat de controverse over twerken aanzwengelde. Miley Cyrus belandde in een heuse mediastorm en twerken werd gezien als een zoveelste uiting van de seksuele onderwerping van de vrouw. Sommigen begrepen niet waar al die commotie vandaan kwam, want Nicki Minaj twerkte toch al jaren zonder dat er een haan naar kraaide? ‘It’s the white girl thing’, zei ze daarover zelf in de talkshow van Ellen Degeneres. Daarmee doelde ze op de woede van de Afrikaanse diaspora telkens als een wit persoon zich een element uit Afrikaanse cultuur toe-eigent en er populair mee wordt, terwijl diezelfde cultuur bij een zwarte persoon geen aandacht krijgt. Gelijkaardig is de kritiek op witte rappers die ‘thug life’ op hun borstkas tatoeëren, maar eigenlijk steeds een comfortabel leventje hebben geleid en nooit last hebben gehad van racisme of discriminatie.
Veel vrouwen met Afrikaanse roots vinden dat twerken dus iets van hen is, en tegelijkertijd pikken ze de kritiek die ze van sommige feministen krijgen over het hyperseksuele en stereotyperende karakter van twerken niet. Zo gaf Annie Lennox zelfverklaard feministe Beyoncé de volle laag omdat ‘twerken niet feministisch is’, en dit zou volgens hen een droevig staaltje white feminism zijn. Voor vrouwen met Afrikaanse roots is twerken een hommage aan hun cultuur, en bovendien kadert het in de seksuele bevrijdingsbeweging van vrouwen. Maar emanciperend of niet: we kunnen er moeilijk omheen dat naar een twerkende vrouw nog steeds door een seksuele bril wordt gekeken. Zien we een man twerken, zijn we eerder geneigd om in een lachkramp te schieten dan dat onze hormonen op hol slaan. Controversieel is twerken dus zeker. Bij deze zijn alle toekomstige awardpresentatoren gewaarschuwd.
