Twintig jaar geleden ging Canvas van start: Dr. De Zeulder blikt terug
Diep in de jaren 90 doopte de VRT het bijzetzendertje TV2 om tot Canvas. Het werd het lievelingskanaal van miljoenen Vlamingen én Nederlanders. Deze week viert Canvas zijn twintigste verjaardag. Is er reden tot juichen, bijvoorbeeld vanuit medisch oogpunt?
'Het was alsof heel Vlaanderen uit een doffe nachtmerrie ontwaakte'
Dr. Koen De Zeulder «En of! Tot op dat moment voelde de Vlaming zich slecht in zijn vel. Mistroostig prikte hij in zijn bloemkool met kaassaus, om daarna – terwijl zijn vrouw de afwas deed – wat in de Libelle te bladeren. Daarna keek hij met zijn gezin naar een debiel televisiespelletje, wat de onlustgevoelens alleen maar aanwakkerde. Zo ontstonden magmakamers vol negativiteit. De kleinste aanleiding volstond om de bom te doen barsten. Een slecht schoolrapport, het toiletpapier was op, of het regende? Bats! De Vlaming gebruikte zijn vuisten, of een stevige Engelse sleutel. Onze spoeddiensten hadden de handen vol met geabimeerde gezinsgenoten. Als je naar het waarom vroeg, antwoordde zo’n dader: ‘Ik kon niet anders, er ontbreekt iets aan mijn leven. Sorry.’ Maar toen kwam – godzijdank! – Canvas, en geen dag te vroeg.»
HUMO Wat ontbrak er aan het leven van die mensen?
De Zeulder «Meerwaarde. Dat was de eerste grote verdienste van Canvas. De zender gaf het maatschappelijk onbehagen een naam: de Vlaming was een meerwaardezoeker. Tot zover de diagnose. Maar Canvas bood ook een remedie: treinladingen meerwaarde, elke avond opnieuw. Het was alsof heel Vlaanderen uit een doffe nachtmerrie ontwaakte. Dat was vooral te danken aan de cultuurprogramma’s.»
HUMO En sindsdien behoort het huiselijk geweld tot het verleden?
De Zeulder «Absoluut. Maar het bleef nog een paar jaar druk op onze spoeddiensten, omdat het geweld zich verplaatste. Vol enthousiasme stortte de plots goed geïnformeerde Vlaming zich op cultuur. Hele dorpen liepen ’s avonds leeg, omdat de Verkavelingsvlaming zich massaal naar de stad begaf om daar te genieten van theater, hedendaagse dans of een lezing door een schrijver die net het postmodernisme had afgezworen en zich tot het neo-expressionisme had bekeerd. Dat leverde niet alleen verkeersongevallen op, maar ook stevige vechtpartijen. Legendarisch was de knokpartij in de Delhaize in Kontich, in 2003. Iemand had luid geroepen dat Luc Tuymans een cryptoromanticus was. Balans: dertig gewonden. De tol was zo hoog omdat iemand in het heetst van de strijd met blikken gepelde tomaten was beginnen te gooien.»
HUMO Van welk formaat?
De Zeulder «Die van een liter, en dat kan stevig aankomen. De man verklaarde voor de rechtbank dat het gooien met die blikken een performance was. De rechter, ook een verwoede Canvaskijker, sprak de man vrij.»
HUMO Canvas had ook legendarische boekenprogramma’s.
De Zeulder «Ach, die boekenprogramma’s! Die waren natuurlijk het slachtoffer van hun eigen succes. Telkens weer begonnen uitgevers na een paar weken te smeken om daar alsjeblieft mee te stoppen. De drukpersen konden niet volgen, en de handelaars moesten telkens weer lezers kalmeren, die teleurgesteld langs de lege, uitverkochte rekken van hun boekwinkels liepen. Vaak werd het laatste exemplaar van een Julian Barnes of een Philippe Claudel uit de handen van een iets minder kwieke meerwaardezoeker gerukt, met alle menselijke leed van dien.»
HUMO Bent u zelf een Canvaskijker?
De Zeulder «Ja, maar met mate. Vooral verslavingsgevoelige mensen moeten hun porties Canvas goed doseren. Ik zie ze bijna dagelijks, mensen die zichzelf en hun omgeving totaal verwaarlozen om toch maar naar Canvas te kunnen kijken. Vaak melden ze zich ziek op het werk, en dan zitten ze – met de rolluiken naar beneden en een bakje opgewarmde meeneemchinees op de schoot – naar Canvasherhalingen te kijken. Dat zijn schrijnende toestanden, hoor.»
HUMO Hoe behandelt u die mensen?
De Zeulder «Empathie alleen volstaat niet. Ze krijgen flinke kalmeringsmiddelen te slikken, en dan schotelen we hen een beetje ‘Thuis’ voor, een streepje Yevgueni of een kruimeltje Pieter Aspe. Sommige patiënten krijgen daarbij ook Gaviscon, tegen de maagoprispingen.»
HUMO Is dat niet wat drastisch, al die pillen?
De Zeulder «Nee hoor, en die kalmeringsmiddelen bewijzen ook nog eens hun nut als ze na tien sessies mijn rekening in de mailbox krijgen.»
