Vaderdag zonder vader: Luckas Vander Taelen viert de man die hij nooit heeft gekend

Na intensieve therapie werd duidelijk dat de afwezigheid van zijn vader diepe wonden had geslagen, ook in het leven van zijn moeder en zus. ‘Vandaag zouden we alle drie in therapie zijn gegaan.Toen zweeg iedereen: niet klagen, maar voortdoen.’

'Ik weet dat niet iedereen een liefhebbende vader heeft gehad. Maar zónder vader opgroeien heeft onherstelbare gevolgen'

Over zijn therapie en de zoektocht naar zijn vader heeft Luckas Vander Taelen een ontroerend boek geschreven, ‘Het kostuum van mijn vader’.

HUMO ‘Toen ik geboren werd, was de vreselijkste gebeurtenis van mijn leven al voorbij,’ schrijf je.

Luckas Vander Taelen «Ik ben geboren in Aalst op 21 januari 1958, en mijn vader, Frans Van der Taelen, is vier maanden eerder gestorven, in september 1957. Hij leed aan een afwijking aan zijn hart – zijn hartklep functioneerde niet goed, waarschijnlijk als gevolg van een streptokokkeninfectie – en daar bestond in die tijd nog geen geneeswijze voor. Typisch voor die aandoening is dat je de gevolgen ervan lang niet gewaarwordt. Pas drie maanden voor zijn dood is het snel bergaf gegaan.

»Mijn moeder wist al veel langer dat mijn vader aan een ongeneeslijke ziekte leed. Dat had een dokter haar verteld toen mijn ouders net verloofd waren. Aanvankelijk had ze nog twijfels gehad over haar liefde voor haar toekomstige man, maar toen ze wist dat hij ongeneeslijk ziek was, wilde ze hem niet in de steek laten. Waarschijnlijk zag ze het huwelijk als een manier om het noodlot te bezweren, maar dat heeft ze nooit openlijk met hem besproken. Dat had zware gevolgen, want op een gegeven moment kregen mijn ouders het voorstel om een levensverzekering af te sluiten. Er werd geen medisch onderzoek geëist, en de voorwaarden van de verzekering waren heel voordelig: als mijn vader zou overlijden, zou mijn moeder een klein kapitaal uitgekeerd krijgen. Maar zij wilde niet, omdat ze vreesde dat hij dan kon vermoeden wat hem te wachten stond. Het gevolg was dat hun pas gebouwde huis na zijn dood door haar ouders moest worden afbetaald.

»Ik heb mijn bestaan waarschijnlijk te danken aan hun onvermogen of de onwil om over de onafwendbaarheid van het noodlot te spreken. Ergens in april was mijn moeder zwanger van een man van wie ze wist dat hij binnenkort zou sterven en zijn kind wellicht nooit zou zien. Maar ze wilde hem niet confronteren met de waarheid, als bewijs van haar liefde.»

HUMO Wist je vader zelf niet dat hij ongeneeslijk ziek was?

Vander Taelen «Uit alles wat mijn moeder me later heeft verteld, blijkt van niet. Maar misschien deed hij alsof hij niets wist en wilde hij er niet over spreken met mijn moeder, omdat hij haar geen pijn wilde doen. Misschien ben ik een gevolg van dat wederzijdse huwelijksbedrog – een ultiem geschenk dat mijn beide ouders aan elkaar wilden geven – en wist mijn vader ook dat hij mijn geboorte niet zou meemaken, maar wilde hij als uitdaging van de dood het leven aan mij doorgeven.»

HUMO In welke omstandigheden is hij gestorven?

Vander Taelen «In de laatste weken vóór zijn dood is er een groot conflict ontstaan tussen de twee families. Vooral de oudste zus van mijn vader, die ziekelijk religieus was, wilde koste wat het kost dat hij ‘berecht’ zou worden en dat een priester het heilig oliesel zou toedienen. Maar mijn moeder dacht dat hij dan zou beseffen dat zijn laatste uur had geslagen. De schoonfamilie was meedogenloos: katholieke gewoontes waren belangrijker dan de gevoelens van een jonge zwangere vrouw die op het punt stond haar man te verliezen. Op een gegeven moment sliep ze op een tapijt op de grond naast zijn bed, om te beletten dat een priester stiekem de laatste sacramenten zou toedienen. Ze herinnert zich vandaag, op haar 91ste, nog altijd hoe haar schoonzus haar bedreigde: ‘Dat zul je je beklagen, je leven lang!’

»Omdat mijn moeder niet wilde toegeven, werd een legertje opdringerige katholieken gemobiliseerd om haar te overtuigen van het belang van de komst van een priester, voor het zielenheil van mijn vader. Een vooraanstaande Aalsterse jezuïet probeerde haar uit te leggen dat hij anders naar de hel zou gaan. Op den duur was ze volledig uitgeput, omdat ze nauwelijks nog sliep en omdat haar schoonfamilie haar maar bleef belagen. En dus gaf ze uiteindelijk toe, tot grote woede van haar moeder, die geen begrip kon opbrengen voor zoveel blind fanatisme en harteloosheid. De priester was er zo snel dat het wel leek alsof hij voor de deur had staan wachten.

»Mijn moeder had me altijd verteld dat ze die priester pas bij mijn vader had laten komen toen ze zeker was dat hij niet bij bewustzijn was. Ze was zelf weggegaan omdat ze die ultieme terdoodveroordeling niet wilde meemaken. Maar onlangs heeft ze mij een heel andere versie verteld, namelijk dat ze wel bij mijn vader is gebleven. En dat hij zijn ogen geopend had toen de priester binnenkwam en verschrikt zei: ‘Ben ik dan echt zo ziek?’ Dat had zijn familie dus bereikt in die obsessionele drang om de ziel van mijn vader te redden: zijn plotselinge besef dat zijn toestand hopeloos was, ondanks alle pogingen van mijn moeder om dat voor hem te verbergen. Twee dagen later is hij gestorven.

»Na zijn dood is het contact met de schoonfamilie verwaterd, en de breuk was compleet toen ik 7 jaar was en mijn moeder me niet naar één van de Aalsterse colleges stuurde, maar naar het atheneum, een school des duivels voor de schoonfamilie. Het leidde opnieuw tot hysterische bedreigingen door de oudste zus van mijn vader, maar deze keer gaf mijn moeder niet toe. Daar ben ik haar nog altijd dankbaar voor. Toen ik 16 was, maakte mijn weerzin voor de katholieke kant van mijn familie dat ik mijn familienaam anders begon te schrijven, om me van hen te distantiëren. Zij schreven hun naam in drie woorden, ik schrijf hem sindsdien in twee: Van der Taelen tegen Vander Taelen.»

Zwarte lakens

HUMO Welke impact had de dood van je vader op het gezin?

Vander Taelen «Voor mijn moeder moet het een echte nachtmerrie geweest zijn. Hij was 37 en zij 30: twee jonge mensen die net een huis hadden gebouwd, met een dochter van 3 jaar en een tweede kind op komst… Haar toekomst viel in duigen. Maar ik heb als kind nooit iets gemerkt van haar verdriet. Mijn eerste herinneringen dateren van toen ik 3 of 4 jaar was, en toen was het ergste verdriet waarschijnlijk al geleden. Ik heb haar in ieder geval nooit zien huilen of horen klagen. Bij ons thuis en in de familie werd er niet over gesproken, iedereen wilde de dood van mijn vader zo snel mogelijk vergeten. Zo groeide ik op met een bevroren verdriet.

'Omdat ik niet in een gewone familie ben opgegroeid, wist ik niet hoe ik iemand lief moest hebben'

»We kunnen het ons moeilijk voorstellen in deze tijden van psychologische begeleiding, waar voor zowat elke kwaal en elk trauma praat- en belevingsgroepen worden opgericht. Maar toen, niet lang na het einde van de Tweede Wereldoorlog, was het in Vlaanderen moeilijk om te spreken over rouw en hoe je verlies moet verwerken. De katholieke doctrine luidde dat het overlijden paste in een goddelijk plan dat stervelingen niet konden begrijpen. Te veel verdriet tonen was niet gepast, omdat het dan leek alsof je de ondoorgrondelijke beslissingen van God niet wilde aanvaarden.

»Het is ook onbegrijpelijk dat mijn moeder niet op de begrafenis van haar eigen man was. Ze heeft ooit tegen mij gezegd dat ze haar dat hadden afgeraden, omdat ze vijf maanden zwanger was en haar verdriet te groot was. Ze bleef dus alleen thuis.»

HUMO Samen met je oudere zus?

Vander Taelen «Voor mijn zus Anne was de dood van mijn vader een bijzonder traumatische ervaring. Als ik naar oude foto’s kijk waarop zij samen met hem staat, zie ik hoe liefdevol en zorgzaam hij voor haar was: je vóélt de grote liefde tussen die twee. Daarom begrijp ik nog altijd niet waarom mijn moeder haar naar mijn grootouders heeft gestuurd toen mijn vader te ziek werd. De weken ervoor, toen hij al erg ziek was, had ze nog op zijn bed gespeeld. Ze heeft nooit afscheid kunnen nemen van haar papa. Ze heeft hem niet dood gezien en geen laatste kus gegeven. Ze heeft zijn kist niet aangeraakt of er geen bloemetje op gelegd. En toen ze een week na zijn dood terug naar huis kwam, werd haar verteld dat papa op reis was. Ze kreeg zelfs een cadeautje. De waarheid werd zorgvuldig verborgen gehouden. Eigenlijk is dat misdadig, want mijn zus heeft er onherstelbare psychische schade aan overgehouden. De belangrijkste figuur uit haar leven was opeens verdwenen, zonder afscheid te nemen, en ze begreep totaal niet waarom. Na een paar weken had ze ongetwijfeld door dat haar papa nooit meer zou terugkeren. Dat voelde ze aan alles: iedereen was in het zwart gekleed, er werd veel gehuild... Op een gegeven moment zullen ze ook wel tegen haar gezegd hebben: ‘Papa is in de hemel.’ Maar voor een kind is dat duizend keer erger dan zeggen: ‘Je vader is dood, we zullen eens naar zijn graf gaan kijken en er een bloemetje op leggen.’ Ze heeft het graf nooit gezien. Het is nooit meer goed gekomen met mijn zus. Ze sliep haar volwassen leven lang in zwarte lakens. Voor een man was er geen plaats, voor kinderen ook niet.

»Niemand heeft ooit met haar gesproken over haar verdriet, toch niet toen ze nog een kind was. Nochtans zou dat haar erg geholpen kunnen hebben. En eigenlijk geldt dat voor het hele gezin: vandaag zouden we met zijn drieën in therapie zijn gegaan. Maar in die tijd werd er geen aandacht besteed aan verdriet en emotionele schade. In de jaren 50 en 60 wilden de mensen vooruit, er was geen tijd om stil te staan bij het verleden.»

HUMO Hoe ging jij er als kind mee om dat je geen vader had?

Vander Taelen «Voor mij was het toen normaal dat ik geen vader had. Ik heb mijn klop pas veel later gekregen.

»Ik herinner me nog goed hoe moeilijk sommige leraars het hadden als we in de lagere school een tekening of een cadeautje maakten voor Vaderdag. Ooit moesten we een bord beschilderen, met een foto van de papa in het midden. Iedereen bracht een foto van zijn vader mee, en de leraar zei tegen mij dat ik maar een foto van mijn grootvader moest gebruiken. Ik heb dat bord nog steeds, en mijn grootvader is een waardige plaatsvervanger, maar een opa is geen papa. Als ik daar nu op terugkijk, denk ik: ‘Wat een gemiste kans van die leraar.’ Hij had het met mij eindelijk kunnen hebben over de vader die ik nooit heb gekend. En hij had kunnen zeggen: ‘Ook al is je papa dood, hij is nog altijd je papa!’

undefined

undefined

undefined

undefined

undefined

undefined

undefined

undefined

undefined

'Mijn kleinkinderen maken me ook verdrietig, omdat ik die warmte en liefde zelf nooit heb gekregen'

»Niet dat niemand met me sprak over mijn vader. De gelijkenis tussen ons is zo frappant dat ik in mijn leven wellicht al duizend keer ben geconfronteerd met verbaasde, ontroerde of geamuseerde blikken van mensen die hem ooit hebben gekend. Ik heb jarenlang een foto van hem voor mijn studentenkaart gebruikt, zonder dat iemand daarover een opmerking heeft gemaakt.»

HUMO Had je een speciale band met je moeder?

Vander Taelen «Ik heb in mijn jeugd altijd een bijna kameraadschappelijke band met haar gehad. Ik heb haar nooit mama genoemd. Tot vandaag spreek ik haar aan met ‘Kop’.»

HUMO Kop?

Vander Taelen «Ze is ooit thuisgekomen met een nieuw kapsel dat ik als peuter bijzonder spectaculair moet hebben gevonden, want ik zei: ‘Lief kopken!’ Mijn zus nam dat snel over. Het was alsof we als kinderen een nieuwe naam gaven aan onze mama, omdat we voelden dat een gezin zonder papa toch heel anders was.»

HUMO Merkte je een verschil met leeftijdsgenoten die wél een vader hadden?

Vander Taelen «Door de afwezigheid van mijn vader heb ik heel vroeg een groot gevoel voor verantwoordelijkheid gekregen. Alsof ik snel aanvoelde dat mijn moeder er alleen voor stond en er geen papa was om haar bij te staan. Al vanaf het eerste leerjaar heb ik erg mijn best gedaan op school, en dat ben ik blijven doen tot op de universiteit.

»Omdat ik zonder sterke bindingen ben opgegroeid, heb ik ook nooit veel behoefte gehad aan sociale contacten. Sporadische en professionele banden volstonden voor mij. Ik was meer op mijn gemak met flirts dan met langdurige amoureuze verhoudingen. Als punkrocker zong ik fier: ‘I need nobody!’ Ik heb niemand nodig gehad om te worden wie ik ben. Pas veel later besefte ik dat mijn manier van leven geen vrije keuze was, en dat ik daardoor essentiële dingen heb gemist. Ik wist niet hoe ik met anderen moest omgaan, hoe vriendschappen en verhoudingen tot stand komen, hoe ik me moest geven aan iemand.

»Ik heb als kind nooit vrienden gehad, en vandaag heb ik veel kennissen en een aangenaam contact met een heleboel mensen, maar er is niemand die ik mijn vriend noem. Dat vind ik uiteraard spijtig, omdat ik zie hoe andere mensen warme banden met elkaar kunnen onderhouden, maar ik kan dat niet. Ik heb het vaak geprobeerd, maar het lukt me niet.»

Tranen op het klavier

HUMO Je hebt je klop, als gevolg van de dood van je vader, pas veel later gekregen, zei je daarnet. Wanneer was dat?

Vander Taelen «Mijn bevroren verdriet is op een spectaculaire manier ontdooid bij de dood van mijn zus in 2005, toen ze in een Gents ziekenhuis een jarenlange strijd tegen kanker verloor. Ik hield haar in mijn armen en voelde het leven uit haar stromen toen de dokter euthanasie uitvoerde. Ik heb toen een kwartier lang gehuild. Maar ik huilde niet alleen om het verlies van mijn zus, maar ook om dat van mijn vader. Het was alsof de voelbare aanwezigheid van de dood dat onverwerkte verdriet had losgemaakt.

»Een paar weken later, tijdens een vakantie in Sardinië, ben ik beginnen te schrijven aan een monoloog over het leven na de dood, waarin ik vertelde hoe ik mijn vader en mijn zus ontmoette in de hemel. Terwijl de rest van de familie zich amuseerde op het strand, sloot ik me met mijn computer op in een koele kamer. Ik schreef een ingebeeld gesprek met mijn vader in de vorm van een lied. Tijdens het typen liepen de tranen over mijn wangen – ik weet nog dat ik me zorgen maakte dat mijn computer zou blokkeren omdat er te veel tranen op het klavier druppelden. Het was de eerste keer dat ik durfde te huilen en aan mezelf toegaf hoe moeilijk het was geweest om vaderloos op te groeien. Mijn bevroren verdriet was voorgoed ontdooid.»

'Toen mijn zus in mijn armen stierf, huilde ik een kwartier lang. Om haar, maar ook om mijn vader'

HUMO Je kleinkinderen hebben dat verdriet mee aangewakkerd, schrijf je in je boek.

Vander Taelen «Ja. Als ik de hoofdjes van mijn twee kleinkinderen – de kinderen van mijn dochter en stiefdochter – aai of mijn hand op hun schouder leg, besef ik dat ik die vaderlijke affectie nooit zelf heb gevoeld. Als ik naar die kindjes kijk, zie ik hoe ik zelf geweest moet zijn als kind. Dat is heel confronterend. En ook dubbel: ik zie mijn kleinkinderen erg graag, maar ze maken me ook verdrietig, omdat ik die warmte en liefde zelf nooit heb gekregen.

»Ik heb de voorbije drie jaar twee uur per week intensief psychotherapie gevolgd. Ik had dat al jaren overwogen, omdat ik altijd neigde naar een depressie en ik wist dat ik dat moest aanpakken. Maar het was er nooit eerder van gekomen. Tot ik op een punt was aanbeland dat ik niet verder kon. Ik had het gevoel dat ik in mijn leven veel kansen had gemist, omdat ik de gevangene was van mijn eigen geschiedenis. Ik besefte dat gaan praten met een therapeut de enige manier was om uit die spiraal van negatieve gedachten en gevoelens te geraken. Die therapie is voor mij heel louterend geweest. Vroeger had ik vaak de neiging om op mijn leven terug te kijken als een aaneenschakeling van mislukkingen en gemiste kansen. Maar nu zie ik in dat dat geen zin heeft. Mijn geschiedenis heeft mij gevormd en ook misvormd, en daar heb ik vrede mee.

»Tijdens mijn therapie ben ik vooral ook tot het besef gekomen dat de afwezigheid van mijn vader een cruciale rol heeft gespeeld bij de vorming van mijn persoonlijkheid. In mijn boek heb ik een brief opgenomen die ik in die periode aan hem heb geschreven, met de sleutelzin: ‘Papa, ik zou niet geworden zijn wie ik ben zonder jou.’»

HUMO Je doet in je boek je beklag over al die mensen die je zeggen dat het veel erger is om een slechte vader te hebben dan geen vader.

Vander Taelen «Hoe vaak ik dat heb moeten horen: dat sommige levende vaders even afwezig zijn als de mijne. Mijn vrouw had een vader die verdween in zijn werk, nooit aandacht had voor zijn vier kinderen en er een sociaal leven buiten zijn familie op na hield. Ik ken veel mensen die een vreselijke verhouding met hun vader hadden. Ik weet dat niet iedereen een liefhebbende vader heeft gehad. Maar zónder vader opgroeien heeft onherstelbare gevolgen. Het beeld dat je als kind van de wereld hebt, wordt gevormd door wat je dicht rondom je ziet. Een vader is altijd het andere deel van een koppel, hij leeft met zijn vrouw, deelt een bed met haar. Ik heb mijn moeder altijd alleen zien slapen en wist niet beter dan dat dat overal zo ging.

»Opgroeien in een vaderloos gezin is alsof je schaken moet proberen te begrijpen als je de helft van de stukken nooit hebt gezien. Iedereen kent de regels, behalve jij. Daarom heb ik nooit echte vrienden gehad. Ik functioneerde altijd aan de rand van een groep. Mijn onvermogen om me te integreren compenseerde ik door me als leider op te werpen en zelf sportwedstrijden en later toneelvoorstellingen te organiseren. Maar nooit had ik het gevoel ergens echt bij te horen.»

HUMO Dat had ook nefaste gevolgen voor je omgang met meisjes en vrouwen, schrijf je.

Vander Taelen «Ik was opgegroeid zonder een ouderlijk koppel als voorbeeld van een relatie. Ik werd snel zelfstandig, maar het enorme nadeel – en dat is niet eenvoudig te begrijpen voor wie in een gewone familie is opgegroeid – was dat ik het daardoor bijzonder moeilijk had om relaties aan te gaan. Alsof ik niet wist hoe ik me aan iemand moest binden, omdat mijn oerbeeld er één van individuele autonomie was. Ik wist niet hoe je iemand moest liefhebben. Ik besef nu dat ik in een familie ben geboren waarin het onuitgesproken verdriet alles overheerste.

»Ik werd net zoals de meeste andere adolescenten vaak verliefd, maar ik wist niet wat ik met die verliefdheid moest doen. Ik was niet in staat om van die eerste stap, verliefd zijn, naar de tweede stap te gaan, een relatie hebben. Ik besef dat ik op die manier veel liefde heb gemist.»

Graf boven graf

HUMO ‘Het kostuum van mijn vader’ is ook een relaas van de zoektocht naar het graf van je vader.

Vander Taelen «Ja, de drijfveer om het boek te schrijven was het bijzonder merkwaardige feit dat ik het graf van mijn vader nooit heb gezien. Mijn moeder heeft mijn zus en mij nooit naar dat graf op het kerkhof van Aalst meegenomen. Nog straffer: zelf heeft ze het ook nooit bezocht. ‘Ik zou dat niet overleefd hebben,’ zegt ze als ik haar daarnaar vraag. Toen ik later, als tiener, op zoek ging, was het er niet meer. Het was geruimd. In onze cultuur bestaat ‘voor altijd’ niet voor gewone dode burgers: de eeuwigheid wordt gereduceerd tot tien jaar. Mijn vader was in alle betekenissen van het woord: wég.

»Tijdens mijn therapie heb ik met mijn moeder veel over hem gepraat. Zo ben ik te weten gekomen dat hij in zijn mooiste pak is begraven. Hij had het nog maar een paar keer gedragen bij feestelijke gelegenheden, zoals proclamaties in de school waar hij leraar Latijn was. Pinstripe wordt de tekening van de stof in het Engels genoemd, een kostuum met een dunne krijtstreep. Mijn moeder had ook een rode das uitgekozen, omdat die kleur toen in de mode was. Zo heeft ze afscheid van hem genomen. Mijn dode vader zag eruit alsof hij klaar was om naar een mondaine receptie te vertrekken. Dat beeld is in mijn hoofd blijven hangen, en ik ben beginnen te denken: ‘Waar zou mijn vader nu zijn? Zou er nog iets van hem over zijn?’

undefined

undefined

undefined

undefined

undefined

'Misschien wist mijn vader wel dat hij mijn geboorte niet zou meemaken, maar wilde hij als uitdaging van de dood het leven aan mij doorgeven.' Frans Van der Taelen, uiterst rechts

»Op het internet las ik dat de botten van geruimde graven vaak in een knekelhof worden begraven. En dus ben ik op een dag naar het kerkhof van Aalst gaan kijken of ze daar ook een knekelhof hadden. In mijn fantasie zag ik ergens een hangar staan waarin dingen zoals brillen, prothesen of kleding in genummerde kartonnen dozen opgeborgen zouden zitten, en waar een ambtenaar mij in één van de duizenden dozen zou laten kijken en ik een restant van het krijtstreepkostuum van mijn vader zou vinden.

»Op het kerkhof ben ik in contact gekomen met William, een man die daar al veertig jaar werkt. Hij legde me uit dat individuele graven niet geruimd worden in Aalst. Een graf ruimen betekent daar dat er na tien jaar een nieuw graf boven op het oude komt. Dat was toch een verrassing voor mij. Volgens William worden er niet meer dan drie lijken met een tussentijd van tien jaar boven elkaar gestapeld, omdat het terrein dan ‘verzadigd’ is.

»Plots besefte ik: mijn vader is hier nog! En de verrassing werd nog groter. William vertelde me namelijk dat tot ver in de jaren 50, toen mijn vader begraven werd, lijkzakken uit bakeliet werden vervaardigd. Men gebruikte die toen moderne stof om de onaangename lijkgeur verborgen te houden als de kist van de overledene voor de begrafenis in zijn huis werd opgesteld. Maar bakeliet is een stevig materiaal dat heel traag wordt afgebroken. Het beschermt het lichaam en de kleren verder als de houten kist begint te vergaan.

»Ik ben ervan overtuigd dat er na zestig jaar nog iets van mijn vader en zijn kostuum is overgebleven. Boven op zijn bakelieten lijkzak kreeg hij er na afloop van de concessie gewoon een bovenbuur bij. En na tien jaar kwam er nog een andere buur bovenop. Hij zonk telkens wat dieper weg. Maar hij is er nog altijd, de man aan wie ik mijn leven te danken heb. De haast onverwoestbare lijkzak heeft zeker zijn skelet bewaard, al is dat nu waarschijnlijk tot gruis gereduceerd. Hij is gewoon van vorm veranderd, maar hij is niet weg, zoals ik al die jaren heb gedacht.»

HUMO Is dat een geruststelling?

Vander Taelen «Het is in ieder geval een aangename gedachte dat wat er van hem over is in een bakelieten zak zit, wat dieper dan waar hij in 1957 begraven is. Ik kan nu mijn ogen sluiten en hem ontspannen zien liggen in zijn mooie pak. Ik zal de exacte plek van zijn graf nooit vinden, maar dat is niet zo erg: als ik naar het kerkhof ga, voel ik me dicht bij hem.»

HUMO Tijdens je zoektocht ben je heel toevallig op een groot familiegeheim gestoten.

Vander Taelen «Ja, op het kerkhof van Aalst heb ik ontdekt dat mijn oudere zus Lucie, die een jaar vóór de geboorte van Anne is gestorven toen ze amper een maand oud was, begraven is in het familiegraf van mijn moeder. Ik dacht dat ze géén graf had gekregen.

»Lucie was het eerste kind van mijn ouders. Ze zou mijn oudste zus geweest zijn, maar ze kwam door een zuurstoftekort zwaar gehandicapt op de wereld. De nonnen-verpleegsters hadden ondanks de pijn van mijn moeder te lang gewacht om de dokter te waarschuwen. Ze hadden hem niet willen storen tijdens zijn lunch. Na een maand zijn mijn wanhopige ouders met Lucie teruggegaan naar het ziekenhuis, omdat ze onophoudelijk krijste van de pijn. Een arts heeft zich toen over het kind ontfermd. Mijn moeder denkt dat de dokter haar heeft geëuthanaseerd, in die jaren uiteraard clandestien.

»Mijn ouders hebben Lucie nooit teruggezien. Net zoals vier jaar later bij de dood van mijn vader, vond men het toen blijkbaar beter het verdriet over het verlies uit de weg te gaan. Ze waren er ook niet bij toen ze werd begraven. Mijn grootvader had hen een paar dagen weggestuurd naar Zwitserland, om ze die pijn te besparen. Mijn moeder zegt dat ze nooit geweten heeft wat er met Lucie is gebeurd.

»Toen ik na mijn bezoek aan het kerkhof een mailtje naar William stuurde met de vraag of hij gegevens kon terugvinden van Lucie Van der Taelen, kreeg ik snel antwoord: in het jaarboek van 1953 stond dat haar kistje was bijgezet in de familiekelder. Dat leek me onwaarschijnlijk, omdat haar naam in 1953 niet op de marmeren zerk was bijgeschreven. Maar William was 100 procent zeker: Lucie lag in het familiegraf. Mijn grootouders hebben haar dus een naamloos graf gegeven, zonder dat aan mijn moeder te vertellen. Dat hebben ze hun leven lang als een familiegeheim bewaard.

»Ik had zelf vele jaren geleden haar naam op het graf laten zetten, als een symbolische geste – net zoals ik ook de naam van mijn vader op de zerk heb laten bijschrijven – terwijl Lucie daar al sinds haar dood een plaats had gekregen. Talloze keren heb ik voor die grafkelder gestaan, zonder te weten dat daar ook in trieste anonimiteit een kistje stond met de resten van het meisje dat mijn grote zus had kunnen zijn. Dertien jaar geleden hebben we daar ook de as van mijn zus Anne bijgezet.

»Het is wel een bizarre gedachte dat, als Lucie niet gestorven was, ik misschien nooit geboren zou zijn. Mijn ouders zouden waarschijnlijk langer gewacht hebben om een tweede kind te nemen, en voor een derde kind zou er misschien geen tijd meer over zijn geweest in het leven van mijn vader.»

undefined

undefined

undefined

undefined

undefined

undefined

undefined

Luckas Vander Taelen, ‘Het kostuum van mijn vader’,

Houtekiet