Van de toonladder gedonderd: Norah Jones

In een suite op de achtste verdieping van een Parijs luxehotel tuurt Norah Jones uit het raam. De wereldster is onlangs bevallen van een tweede kind én de nieuwe plaat ‘Day Breaks’, waarop ze na haar omzwervingen langsheen country-and-western terugkeert naar de jazz. Ze straalt, ondanks de jetlag.

'Ik heb een jazzburn-out gehad'

Enkele uren later zal in een benedenzaaltje van het hotel een heel andere Norah Jones verschijnen, die gezeten op een podium in slecht Engels gestelde vragen moet beantwoorden voor een kransje Franse invités. Het is met duidelijke tegenzin dat ze die klus afwerkt, ook al omdat de presentatrice wel erg veel nadruk legt op het aantal exemplaren die er destijds van haar debuutplaat ‘Come Away with Me’ verkocht werden, en cijfermatige peptalk verkoopt die Norah Jones neerzet als de redding van de platenindustrie. Jones kan niet snel genoeg achter haar piano plaatsnemen om de sterkste song op haar nieuwe plaat te spelen, het opzwepende ‘Flipside’. Wanneer ze haar grote doorbraakhit ‘Don’t Know Why’ inzet, is daar weer die tegenzin: ‘Men heeft me nadrukkelijk gevraagd om deze song te spelen.’ Dat eeuwig tegenwringende keurslijf der verplichtingen!

HUMO In 2014 heb je opgetreden op een serie jubileumconcerten voor het befaamde jazzlabel Blue Note, ‘Blue Note at 75’. Hebben die je weer naar de jazz geleid?

Norah Jones «Ja, na dat grote feest ben ik muziek beginnen te schrijven én begon ik weer meer piano te spelen. You drift in and out of different things in life. Ik ben de piano een tijd beu geweest – ik was het beu om daar maar te zitten en niet te kunnen communiceren met mijn publiek. Een gitaar vast-nemen en liedjes schrijven: dat was veel spannender.»

HUMO Je hebt het nu onder meer over je countrygroepen The Little Willies en Puss N Boots.

Jones «Op gitaar kan ik alleen heel simpele akkoorden spelen – geen jazz-akkoorden, daarvoor heb ik de skills niet. Dat is de voornaamste reden waarom ik country maak als ik gitaar speel – which is fine. Als ik achter de piano zit, ga ik automatisch jazzsongs schrijven, want ik kan alle akkoorden spelen. Maar ik denk dus dat ik een soort jazzburn-out heb gehad.»

HUMO Droomde je er ten tijde van je eerste plaat, toen je nog covers speelde, al niet stiekem van om je eigen nummers te schrijven? Of: om een plaat als ‘Day Breaks’ te maken?

Jones «Zelfs al vóór die eerste plaat wou ik een plaat als deze maken. Toen wou ik échte jazz spelen. Want mijn eerste plaat was jazzachtig, geen jazz. Het deed er toen niet toe of ik mijn eigen stem had of mijn eigen pianostijl – omdat ik mijn eigen songs niet schreef, had ik sowieso niet het gevoel dat ik iets origineels deed met het genre. Over de nieuwe plaat kan ik echt zeggen: ‘Dit ben ik nu.’»

undefined

undefined

'Als ik thuis jazz wil horen, dan leg ik Duke Ellington op, en Max Roach en Charles Mingus of Billie Holiday. Geen moderne jazz.'

HUMO Er staan nog drie covers op ‘Day Breaks’, waaronder ‘Fleurette Africaine’. Dat nummer stond oorspronkelijk op ‘Money Jungle’, een bijzondere plaat voor Duke Ellington, waarop hij met Charles Mingus en Max Roach nieuwe terreinen verkende. Duw je jezelf ook graag uit je comfortzone?

Jones «Ja. Dat was ook het geval bij deze plaat, alleen was het resultaat dat ik me net heel erg comfortabel voelde. I was pushing myself, ik heb nog nooit piano gespeeld zoals nu. Ik moest véél oefenen. Maar de trots die ik voelde terwijl ik speelde, was een beloning op zich. En de band die ik heb samengesteld, met Wayne Shorter, Lonnie Smith en Brian Blade: op papier vind ik het nog steeds waanzin. Ik ben lang niet zo goed als hen, maar op de één of andere manier werkte het. Ik voelde me zelfs écht bij hen thuis. Het hielp ook wel dat Wayne Shorter zo’n genereus persoon is, een schatje.»

HUMO Jazz heeft weer betekenis, wordt weleens gezegd, er zit weer leven in het genre. Of is dat een mediaverzinsel?

Jones «Dat is de indruk die ik ook heb, ja. In de VS voel ik die vibe echt. Het doet me denken aan de jaren 90, toen ik het genre ontdekte. Natuurlijk luisterde ik naar alle oude muziek uit de fifties en sixties, maar in de jaren 90 was er veel livejazz die erg inspirerend was. Ik ging toen naar Brad Mehldau kijken en het Joshua Redman-trio, dat was de eerste keer dat ik Brian Blade zag spelen...

»De waarheid is evenwel: ik luister thuis nog altijd niet naar moderne jazz. Als ik jazz wil horen, dan leg ik Duke Ellington op, en Max Roach en Charles Mingus of Billie Holiday. Ik ben dus zeker niet perfect op de hoogte van wat er allemaal reilt en zeilt in het wereldje. Maar op dat grote 75ste verjaardagsfeest van Blue Note voelde al die muziek zo levendig aan, daar heb ik ‘het’ toch gevoeld. Net als toen Blue Note-baas Bruce Lundvall vorig jaar stierf: hij heeft destijds heel veel pianisten onderdak gegeven, en op zijn herdenkingsplechtigheid speelden ze samen ter ere van hem. Al die muzikanten bij elkaar, dat voelde echt aan als een warme, hechte gemeenschap. Ik zag er ook Robert Glasper terug.»

HUMO De man die door z’n werk op ‘To Pimp a Butterfly’ van Kendrick Lamar een heel nieuw hiphoppubliek tot de jazz bekeerd heeft.

Jones «Weet je dat ik Robert al ken sinds de middelbare school? Hij is ook van Texas, hè. We hebben nog samen op jazzkamp gezeten. Ik voel een enorme trots als ik hem daar nu zie staan, iemand met wie ik samen ben ‘opgekomen’, zeg maar.»

HUMO Wat ik me altijd heb afgevraagd: waar haalde je het lef en de zelfverzekerdheid om na een monstersucces als ‘Come Away With Me’ niet te kiezen voor doorslagjes van die succesformule, maar een Stetson op te zetten en je liefde te verklaren voor de songs van Willie Nelson en Hank Williams?

Jones (lacht) «Blind dumb luck I guess. Het was een combinatie van veel dingen. Ten eerste ben ik iemand die plezier wil beleven, en ik had al snel door dat al die platenindustriebullshit me géén plezier zou verschaffen. Maar op een label als Bluenote zitten doet wonderen: het is een jazzlabel, maar iedereen die daar werkt, heeft me altijd alle vrijheid gegeven, Bruce Lundvall op kop. We waren ook vrienden. Hij was mijn mentor. And he was a great lunch date, vooral na enkele martini’s (lacht). Ik mis hem verschrikkelijk, en ik denk ook dat iedereen op het label zo’n goede relatie met hem had. Ik was geen uitzondering.

»Dat mijn eerste plaat zo’n groot succes was, heeft ook voor vrijheid gezorgd.»

HUMO Maar toch ook meer druk en bemoeienissen van de pers? Kijk naar Amy Winehouse.

Jones «Ik lees mijn eigen pers zelden, anders wordt het snel een obsessie en ga je jezelf overanalyseren. Ik heb al vroeg geleerd om dat niet te doen.»

Norah & Elmo

HUMO Iedereen heeft het altijd over je in 2012 gestorven vader Ravi Shankar, maar je moeder was veel meer aanwezig in je leven, en ze werkt achter de schermen van de muziekindustrie. Wees zij je al vroeg op de valkuilen in de muziekwereld?

Jones «Wees gerust, ik had geen ‘momager’ (lacht). Maar misschien heeft ze me op veel bullshit gewezen, dat kan wel. En ze was ook erg trots op om het even wat ik deed. Mijn vrienden en de mensen met wie ik me omring, zijn ook heel belangrijk geweest: echte muzikanten, geen ambitieuze roemjagers.»

HUMO Samen met Ryan Adams coverde je vorig jaar ‘Old Man’ van Neil Young, live op Neilfest in New York. Op de nieuwe plaat waag je je aan een cover van Neils ‘Don’t Be Denied’.

Jones «Ik heb wel iets kleins veranderd in de tekst: Neil zong over zichzelf in de eerste persoon, over hoe hij als kind opgroeide in Canada. Ik heb er de derde persoon van gemaakt, én een meisje dat opgroeide in Anchorage, Alaska. Door die kleine ingreep kon ik me beter identificeren met de song.»

HUMO Je hebt intussen met zowat iedereen duetten gezongen: Willie Nelson, Ryan Adams, met Billie Joe Armstrong coverde je The Everly Brothers... Voor welke samenwerking was je het meest nerveus?

Jones «Samenzingen met Ray Charles was héél slecht voor de zenuwen. En ik was ook behoorlijk gestresseerd voor de cover van ‘Court and Spark’, die ik met Herbie Hancock en Wayne Shorter heb opgenomen voor die Joni Mitchell-coverplaat van Herbie (‘River: the Joni Letters’ uit 2007, red.). Nu ik erover nadenk: ik heb intussen echt wel tegenover een pak muzikale zwaar-gewichten gestaan.»

HUMO Nog één: Elmo uit Sesamstraat. Met hem heb je het duet ‘Don’t Know Y’ opgenomen.

Jones «Dat maakt nog altijd het meeste indruk op mijn zoon. Hij is geobsedeerd door dat fragment. Dan wil hij wéér eens ‘mommy’s song with Elmo’ zien (lacht).»

HUMO Karin Dreijer van The Knife en Fever Ray heeft door de uitputting van het prille moederschap eens een hele plaat ‘gehallucineerd’. Beth Orton kon als jonge moeder dan weer alleen aan muziek werken buitenshuis. Hoe zat dat bij jou?

Jones «Ik weet nog dat ik mijn zoon meenam naar het Blue Note-verjaardagsconcert, hij was toen drie maanden oud. Daar is het zaadje voor deze plaat dus geplant. En hij werd toen echt veel wakker ’s nachts, ik begon dan baslijnen te neuriën terwijl ik hem voedde. Rare momenten hoor: in het midden van de nacht slaapdronken je voicerecorder of telefoon zoeken om ideeën op te nemen. Er is wel degelijk een verschil met vroeger: nu denk ik meer na over mijn songs, ik ben er vaker mee bezig in mijn hoofd, dan dat ik écht muziek zit te spelen – want daar heb ik de tijd niet meer voor. En toen we bijna klaar waren met de opnames, merkte ik dat ik weer zwanger was. Toen heb ik even getwijfeld wat ik zou doen: de plaat snel uitbrengen, of wachten. Wachten leek me toch wat verstandiger (lacht).»

HUMO In 2007 schreef je de song ‘My Dear Country’, waarin je zong ‘Nothing is as scary as election day’...

Jones «Nog altijd relevant, jammer genoeg.

»It’s bananas. Er is zoveel aan de hand: de verkiezingen, de aanslagen, het politiegeweld in mijn land... Ik ben meestal niet zo goed in het innemen van een publieke positie, het lijkt me ook duidelijk dat ik niet iemand ben die op Trump gaat stemmen. Maar naar het nieuws kijken, is tegenwoordig: boos worden, triest worden, gefrustreerd geraken, en veel songs op ‘Day Breaks’ zijn geboren uit die frustratie. Ik zie het nieuws binnenkomen net zoals jij en alle andere mensen, en ik word gefrustreerd net zoals jij en alle andere mensen. Ik zet het ook af zoals iedereen, je wil op den duur gewoon niet meer kijken. Maar dat gaat gewoon niet. Dit zijn geen tijden om onwetend of neutraal te zijn.»