Van deze kever uit Colombia is het peloton de komende tien jaar niet meer af

Hij is de jongste winnaar van de Tour de France sinds 1909 en ook nog de eerste Colombiaan die het geel pakt. Waar komt het enorme talent Egan Bernal vandaan?

Egan Bernal uit Zipaquirá, Colombia houdt er niet van zaken mooier voor te stellen dan ze zijn. Als hij complimenten krijgt over de beheersing van de Engelse taal, wuift hij een beetje verlegen en verontschuldigend met zijn hand. Zo goed is het niet, hij verkiest vaak het Spaans als hij antwoordt op vragen. Het kan beter, volgens hem.

Als hij krijgt voorgehouden dat hij zich op zijn fiets zo licht en elegant door het peloton beweegt, volgt meteen de relativering. Je moet hem eens zien als hij het zwaar heeft. Dan zwoegt hij. Een grimas op het gezicht, het bovenlichaam pompend van links naar rechts.

Maar wat doen dan deze feiten met hem? Hij is de eerste winnaar van de Tour de France uit Colombia. Met 22 jaar en 196 dagen is hij de op twee na jongste Tourwinnaar ooit. Met een contract tot 2023 is hij verzekerd van een plek bij de kapitaalkrachtigste ploeg in het wielercircuit, Ineos. Dan is er geen reden meer de betrekkelijkheid van wat dan ook op te zoeken.

Dat doet hij dan ook niet. Als hij na de voortijdig gestopte etappe in een nat en kil Tignes op vrijdag de gele trui om de schouders krijgt, overmannen hem de emoties en barst hij in tranen uit. Er volgen intense omhelzingen met zijn vader, die vergeefs probeerde ooit zelf wielerprof te worden, en zijn verloofde Xiomara Guerrero, een ex-mountainbiker die deze Tour onder meer zelf de Col du Galibier is op gefietst. Teamgenoot Geraint Thomas, vorig jaar winnaar, zegt later tegen hem dat hij ervan moet genieten. ‘En gewoon huilen.’ Een dag later, in het skioord Val Thorens, zijn de ogen weer een beetje vochtig. Nee, het besef is nog niet ingedaald. Misschien straks na een douche en een half uurtje relaxen.

Hij had hier helemaal niet horen te zijn. Zijn eerste kopmanschap in een grote ronde was voorzien voor de Giro d’Italia van dit jaar. Maar toen brak hij zijn sleutelbeen bij een val in de training. ‘Ik had veel pijn. Mijn manager stond naast me bijna te huilen. Ik vroeg: hoeveel tijd is er nog voor de Tour? Zonder die crash had ik hier niet gestaan.’

Thomas, die als tweede eindigde, zei zaterdag dat het een eer was en een fantastisch gevoel om hand in hand met hem over de finish te rijden. ‘Ik had niet verwacht dat hij er zo snel al zou staan. Maar dat zijn talent uitzonderlijk was stond vanaf het begin af aan al vast.’ Zijn teamgenoten prijzen zijn kalmte, rust en vroege volwassenheid in de koers. De vraag wie de kopman was bij Ineos werd beslist tijdens de bergritten in de Pyreneeën en de Alpen. Daar bleek de ranke Colombiaan telkens sterker dan de Welshman.

Het was zijn vader die als eerste het talent ondervond. Germán liep niet over van enthousiasme toen zijn zoon ambities op de fiets toonde. Maar die wilde graag laten zien wat hij al in huis had. Tegen Le Monde vertelde hij dat ze toen samen een col van negen kilometer op zijn gereden. De 12-jarige zoon fietste zijn vader uit het wiel. Tien jaar later volgt Germán, die werkt in de belangrijkste toeristische attractie van Zipaquirá, een in een zoutmijn uitgehouwen kathedraal, Egan nog steeds. Hij komt vaak langs op zijn motorfiets. Bernal zaterdag: ‘Hij is de enige die weet hoeveel kilometers ik afleg, hoeveel inspanningen ik er voor lever.’

Aanvankelijk richtte hij zich op de mountainbike. In 2014 werd hij op het WK tweede bij de junioren. ‘Mountainbike is fun’, zegt hij. ‘Wielrennen is serieus.’ Het draaide nog niet alleen om fietsen. Hij begon een studie journalistiek en overwoog zelfs te stoppen met de sport. Zijn manager, Pablo Mazuera, haalde hem over het nog één jaar in het wielrennen te proberen, met de belofte dat hij zijn studie zou betalen als hij er toch tabak van kreeg.

Vanaf zijn 19de rijdt hij op de weg. Hij kreeg een contract bij de Italiaanse ploeg Andrioni. Ploegleider Gianni Savio was snel overtuigd van diens capaciteiten. Uit testen bleek dat hij een maximale zuurstofopname van bijna 89 had. Viervoudig Tourwinnaar Froome heeft een VO2max van 85. Savio juichte dat hij een Colombiaan had ontdekt die beter was dan Nairo Quintana, een diamant uit het legertje van de ‘escarabajos’, de fladderende kevertjes uit de Andes. In etappewedstrijden eindigde hij telkens hoog in het jongerenklassement, in 2017 won hij de Ronde van de Toekomst. Een jaar later verbond hij zich aan Sky, naar verluidt voor een jaarsalaris van ruim 2,5 miljoen euro. Hij won de Ronde van Californië en reed meteen zijn eerste Tour, in dienst van Chris Froome en Thomas. Zelf werd hij vijftiende.

Dat jaar maakte hij ook kennis met de keerzijde van het profbestaan. Tijdens de Clàsica San Sebastian kwam hij hard ten val en klapte met zijn gezicht op het asfalt. Schedel, neus en kaak liepen averij op, het herstel kostte maanden. Veel gememoreerd is zijn eerste fietstochtje nadien, samen met zijn moeder. Of het wat rustiger kon, hij kon haar wiel niet eens houden. Maar aan het begin van het volgende seizoen won hij alweer Parijs-Nice, in juni was er de zege in de Ronde van Zwitserland.

Bernal verblijft beurtelings in Zipaquirá en Andorra, waardoor hij op grote hoogte kan trainen. De stad in de Andes ligt op 2650 meter. Zijn favoriete klim is er een van 23 kilometer naar het stadje Pacho, op 3300 meter; zijn moeder komt ervandaan. ‘Daar test ik mezelf, daar win ik telkens aan vertrouwen.’

Het geeft hem het voordeel van een rijkere hoeveelheid rode bloedcellen. Ook de winnaar van de Giro d’Italia dit jaar is een Andesbewoner. De Ecuadoraan Richard Carapaz komt uit Tulcán. Dat ligt op bijna 3000 meter. Bernal maakte deze Tour vooral op de cols van de Galibier (2642 meter) en de l’Iseran (2770 meter) het verschil. ‘Ik voelde me hoger vaak beter dan in het eerste gedeelte van de klim.’

Een hogere hematrocietwaarde bij renners uit de Andes wordt door de dopingautoriteiten als gegeven geaccepteerd. Het is van nature aanwezig, zoals ze ook een kleinere en lichtere gestalte hebben; Bernal is 1,75 meter lang en weegt 60 kilo. Waar voorheen een maximale waarde van 50 procent gold, zijn het nu schommelingen in de bloedparameters die alarmbellen doen afgaan.

Dopingexpert Douwe de Boer, verbonden aan de Universiteit van Maastricht noemt weliswaar het functioneren van de controlerende instanties in Colombia ‘suboptimaal’, maar heeft bij Bernal geen bedenkingen. ‘Die rijdt al enkele jaren in Europa. Die heeft al controles genoeg gehad. Je kunt er vanuit gaan dat de internationale wielerfederatie er bovenop zit.’ Bernal zelf verklaart dat hij geen idee heeft wat zijn waarden zijn, het houdt hem niet bezig.

Hij staat na drie jaar fietsen nu al tussen de grote namen in het wielrennen. Wie je ook hoort in het peloton, de voorspelling is eenduidig: van deze jongeman zijn we de komende tien jaar nog niet af. Zelf zegt hij dat winnen voelt als een drug, het is verslavend. Maar aan voorspellingen waagt hij zich niet. Waarom zou hij het mooier maken dan het nu al is?

© De Volkskrant