Van het coronavaccin krijg je waarschijnlijk even hoofdpijn. Daarmee is het nog niet onveilig

Het vaccin tegen het nieuwe coronavirus wordt geen simpel prikje, maar geeft bijwerkingen. Dat kan mensen ervan weerhouden zich te laten inenten.

De vaccins tegen het nieuwe coronavirus waarvan de eerste onderzoeken bij mensen zijn afgerond en die nu de laatste testfase ingaan, geven allemaal milde bijwerkingen. Hoofdpijn, een pijnlijke arm, vermoeidheid, koorts; driekwart van de proefpersonen had er last van. Het waren geen ernstige klachten, de ongelukkigen waren veelal na één slechte dag weer opgeknapt. Maar het zijn er meer in vergelijking met ander vaccins, zoals de jaarlijkse griepprik. Dit coronavaccin kan dan ook een hoofdpijndossier worden als de wereld moet worden ingeënt tegen het virus.

Ze horen erbij, zegt Agnes Kant, directeur van Bijwerkingencentrum Lareb. “Dat geldt voor elk geneesmiddel en zeker voor vaccins. Met een vaccin wil je het immuunsysteem activeren, logisch dat dat een lichaamsreactie geeft. De koorts is een teken dat de afweer in actie is gekomen. Die bijwerkingen verwachten we, al zullen ze van persoon tot persoon verschillen.”

Paracetamol

Soms is er wat tegen te doen, zegt Gideon Kersten, wetenschappelijk directeur van IntraVacc. “In de studie met het vaccin uit Oxford hebben ze een deel van de proefpersonen een paracetamol gegeven. Dat hielp. Je kunt ook een lagere dosis geven. Dan heb je minder bijwerkingen, maar ook minder effect. Daar moet je mee uitkijken. Je wilt in deze pandemie niet met een te licht vaccin gaan inenten.”

Het is de vraag of dergelijke bijwerkingen mensen ervan zullen weerhouden om zich te laten inenten. Nu nog kiest 60 procent in Nederland voor een vaccinatie. Een kwart twijfelt, de rest weet nu al zeker van niet. Ben van der Zeijst is niet bang dat die laatste groep veel groter wordt als blijkt dat een inenting je een dag thuis kan houden. “Het is wel zaak dat je die bijwerkingen goed communiceert”, zegt de emeritus hoogleraar vaccinontwikkeling van het Leids UMC. “Anders krijg je tijdens de inentingscampagne te veel commotie en haken mensen af.”

Hij maakt zich meer zorgen om bijwerkingen die niet verwacht zijn, de zeldzame maar ernstige klachten. “Zelfs in de laatste testfase gaat het om enkele tienduizenden proefpersonen. Zeer ernstige, maar zeldzame bijwerkingen kom je in zo’n groep vaak niet tegen.”

Als miljoenen mensen worden gevaccineerd, komen ook de eventuele zeldzame bijwerkingen aan het licht. De fabrikant is verplicht het vaccin op werkzaamheid en op bijwerkingen te blijven volgen als het is goedgekeurd en op de markt gebracht. Ook het Lareb zal alle meldingen ervan registreren en analyseren. Kant: “Daarnaast gaan we gevaccineerden volgen met een app waarop ze kunnen aangeven of en welke bijwerkingen ze hebben gehad, en hoelang. Wij zullen proberen daar een goed beeld van te krijgen zodat men daar rekening mee kan houden.”

Risico

In 2009 kregen enkele kinderen narcolepsie nadat ze waren ingeënt tegen de Mexicaanse griep. Het gebeurde met name in Scandinavische landen waar een op de tien- à twintigduizend gevaccineerde kinderen erdoor werd getroffen. Het verband met het vaccin is nooit helemaal bewezen maar wel waarschijnlijk, zeggen deskundigen. Dat risico is nooit helemaal uit te sluiten, zegt Kersten. “Juist bij vaccins. Een geneesmiddel is vaak maar voor een beperkte groep. Een vaccin krijgen vele miljoenen toegediend.”

Toch blijft een ernstige bijwerking een zeldzaamheid, benadrukken ze. Juist deze week verscheen een overzichtstudie in het medisch vakblad Annals of Internal Medicine waaruit bleek hoe betrouwbaar en veilig vaccins de afgelopen decennia zijn geweest.

Maar, zeggen critici, het coronavaccin wordt onder grote haast gemaakt. Dat moet ten koste gaan van de veiligheid. Nee, zegt Kant. “Aan de veiligheid wordt niet getornd. De hele ontwikkeling mag dan op een snelkookpan lijken, het eten wordt nog steeds goed gegaard. Er worden geen stappen overgeslagen. Maar elk nieuw geneesmiddel of vaccin kan in de praktijk nog bijwerkingen geven die pas bij grootschaliger gebruik blijken.”

Het gevaar zit hem meer in de perceptie, zegt Kersten. “In het idee dat mensen hebben van de risico’s. Voor je het weet, wordt zo’n bijwerking misbruikt door de antivaxbeweging. Dat hebben we gezien bij de mazelenprik die op grond van frauduleus onderzoek werd gelinkt aan autisme. Daar hebben we twintig jaar later nog steeds last van.

“Zoiets moet ons bij dit coronavaccin niet overkomen. Dit virus gaat immers niet meer weg.”