VPRO Import: Putin, Russia and the West
'Als ik in Poetins ogen kijk, zie ik de KGB.' zei Colin Powell, minister van Buitenlandse Zaken onder George W. Bush. Deze vierdelige documentaire ‘Poetin, Rusland en het Westen’ van de Amerikaanse documentairemaakster Norma Percy lijkt Powell alleen maar gelijk te geven.
Nu, Poetin ís een product van de KGB, en je hoeft geen Jan Mulder te heten om vast te stellen dat er iets niet in orde is met wat in de voormalige Sovjet-Unie voor democratie doorgaat: de verkiezingen van eind vorig jaar en het spelletje haasje-over van Poetin met zijn stroman Medvedev zijn maar twee voorbeelden van de discutabele omgang met de voor het land nieuwe staatsvorm. Maar Percy en haar team gaan verder: in vier afleveringen legt ze de machinaties en kuiperijen in het moderne Rusland bloot – van de relatie met Amerika over de oorlog met Georgië tot de genadeloze afrekening met dissidenten op het eigen grondgebied. In het indrukwekkende lijstje geïnterviewden – stuk voor stuk toppolitici uit Oost en West – ontbreekt alleen de naam van Poetin zelf. Een gemiste kans, aldus Percy.
NORMA PERCY «Als hij me een interview had toegestaan, dan hadden we zijn daden misschien kunnen begrijpen. Door zijn medewerking te weigeren, heeft hij zichzelf buitenspel gezet: zijn stilzwijgen geeft alleen maar meer gewicht aan Colin Powell en Condoleezza Rice, en hun versie van de feiten. Powell heeft ons trouwens een heel mooi interview gegeven. Je kunt het best met politici spreken als hun carrière erop zit. Dan vallen de remmingen weg, en zijn ze geneigd het verhaal te vertellen zoals ze willen dat hun kleinkinderen het horen. Hij is de onbetwiste ster van de serie.
»Ik heb halfweg de jaren tachtig een documentaire gemaakt over de toenadering tussen Amerika en de Sovjet-Unie. Toen ben ik voor het eerst in Rusland geweest. Gorbatsjov was er aan de macht, de glasnost stond in de steigers, en met de openheid die er toen heerste – de mensen mochten na een halve eeuw eindelijk spreken – hebben we enorm ons voordeel gedaan. Het land is sindsdien weer helemaal veranderd, samen met z’n leider.
»We volgen Poetin van in het prille begin, als hij ietwat verlegen de macht overneemt van Boris Jeltsin, en we zien hem gaandeweg veranderen. Ook fysiek: hij heeft al aardig wat plastische ingrepen achter de rug. Dat is het wonder van de televisie: voor we aan een documentaire beginnen, hebben de archiefbeelden al de helft van ons werk gedaan.
»De serie was eind september vorig jaar klaar – we waren geëindigd met de beslissing van Poetin om opnieuw een gooi naar het presidentschap te doen – maar door de straatprotesten van december hebben we hier en daar nog wat moeten veranderen. Maar aan de kern van het verhaal werd niet geraakt: Poetin kan nog tot 2026 president blijven. Oeps, nu geef ik het einde weg (lacht).»
