'VPRO Zomergasten': 'Ik vind het fijn als mijn gast live tot een soort inzicht komt'

De afgelopen weken leidde tv-presentatrice Janine Abbring een teruggetrokken bestaan om zich te kunnen voorbereiden op haar derde seizoen van ‘VPRO Zomergasten’, het haast mythische programma dat al sinds 1988 elke zomer loopt. ‘Ik heb zelf geen Disneyfilmachtig leven, dat helpt me als interviewer.’

'Ik vind het fijn als mijn gast live tot een soort inzicht komt'

Janine Abbring (43) heeft haar hond Tess meegebracht naar het Hilversumse café waar we hebben afgesproken. Zij en Tess zijn altijd samen, de hond reist mee per bakfiets en ligt tijdens de uitzendingen – ‘VPRO Zomergasten’ gaat telkens drie uur live – in de kleedkamer. De bakfietstrip naar het café is een zeldzaam uitje in weken waarin Abbring zich steeds meer afzondert. Privéafspraken maakt ze bijna niet meer, met andere werkzaamheden is ze een maand geleden gestopt. ‘Het voelt als een tunnel waar ik inga, met aan het eind van de tunnel de eerste uitzending.’

Met Tess wandelt ze vier keer per dag in het bos dat grenst aan haar tuin, verder zit ze alleen maar te lezen en video’s te bekijken. Het hele oeuvre van schrijfster Hanna Bervoets, alle boeken en columns van Maxim Februari. Eerder dit jaar ging ze naar Manchester en Parijs om twee voorstellingen bij te wonen van haar laatste gast, regisseur Ivo van Hove.

– Wat een fantastische baan heb je.

Janine Abbring «Ja, niet normaal, hè. Ik probeer er ook heel bewust bij stil te staan. Ik vind ‘Zomergasten’ soms heftig en spannend, maar ook waanzinnig leuk. Ik werk die zes weken alleen maar thuis, ook de redactievergaderingen zijn hier. Ik lees en bekijk alles, niet alleen de fragmenten die de gasten laten zien. Ik wil ook weten uit welk geheel iets komt. Als mijn gast een black-out heeft en het niet helder genoeg vertelt voor de kijker, dan moet ik kunnen aanvullen. Mijn eindredacteur leest en bekijkt trouwens ook alles, en daarnaast zijn er nog een beeldredacteur en drie redacteurs die elk twee gasten onder hun hoede hebben.

»Dat is natuurlijk de luxe van dit programma, dat dat nog kan. Dat het geen snelle talkshow is, waarbij je even de achterflap van een boek hebt gelezen en probeert daar nog een zinnig interview over te doen.»

– Waar ben je naar op zoek bij je gasten?

Abbring «Ik vind het fijn als een gast tijdens de uitzending tot een soort inzicht kan komen. Dat het niet allemaal voorbedacht is. Laatst zei iemand tegen me: ‘Als je ‘Zomergasten’ op televisie ziet, dan zie je niet meteen wie de geïnterviewde is en wie de interviewer.’ Dat vond ik een groot compliment. Daar ben ik op uit: een echt gesprek.

»Ik kies bij elke gast ook een focus, één grote vraag. John van den Heuvel, mijn gast van vorige zondag, is crimereporter. Een heel gek beroep, want hoe beter je erin bent, hoe meer je eigen leven in gevaar is. Hoever ga je daarin, welke offers breng je en wat vindt je omgeving daarvan? En is het het waard?»

– Voor de kijker is het spannend als er emotie is, of een botsing tussen jou en je gast.

Abbring «Ja, een soort authenticiteit. Of ik een techniek heb om die te bereiken? Nee, authenticiteit is ongrijpbaar. Ik stuur er niet doelbewust op aan, want dan is het weer lelijk. Ik vind het fijn als televisie zo echt mogelijk is.»

– Zijn er gesprekken die je moeilijk vond, omdat ze stroef verliepen?

Abbring «Een deel van mijn gesprek met microbiologe Rosanne Hertzberger in 2017 was ongemakkelijk. Ik vroeg haar naar haar geloofsbeleving en die vraag vond ze veel te persoonlijk. Maar dan konden we daarover praten.»

– Wil je graag dat je gasten je aardig vinden?

Abbring «Ja. Erg, hè. Weet je, als je drie uur met elkaar aan een tafeltje zit en je vindt elkaar onsympathiek... Ik weet niet wie je daarmee dient. Ik zit daar niet om vrienden te worden, maar een gemene deler vinden is wel waardevol. Ik denk dat veel journalisten vies kijken als ik zeg dat ik aardig gevonden wil worden door mijn gasten. Maar dat is dan maar zo.»

– Er was de afgelopen twee seizoenen nochtans nauwelijks kritiek op jouw optreden. Voor je gesprek met de in 2017 overleden Amsterdamse burgemeester Eberhard van der Laan ontving je de prestigieuze Sonja Barend Award. Wat maakt jou tot zo’n goede interviewer?

Abbring «Geen idee... Zou jij het van jezelf weten? Nieuwsgierigheid misschien, maar dat is een platitude, een eerste vereiste voor iedere interviewer. Nou, misschien heb ik een groot inlevingsvermogen.»

– Hoe kom je daaraan?

Abbring «Ik heb een rijke fantasie. En ik heb zelf geen Disneyfilmachtig leven, dat helpt me als interviewer waarschijnlijk ook. Ik heb veel ervaring met de dood, mijn moeder is twee jaar geleden overleden. Ze was al heel vroeg dement en gedurende mijn jeugd heel vaak ziek. Ik heb in 2011 ook mijn rug gebroken, toen ik deelnam aan ‘Wie is de mol?’. Daardoor schrik ik niet gauw terug voor onderwerpen, denk ik.

»Laatst belde een collega die al heel lang last heeft van iets, waardoor ze minder kan werken. Dan vraag ik niet: ‘Wanneer denk je dat het weer over is?’ Maar dan vraag ik vanuit mijn eigen beleving: ‘Hoe ga je ermee om, lukt het je om je grenzen te bewaken?’ Zij zei toen: ‘Ik merk dat jij precies weet hoe het is om ziek te zijn. Jouw manier van benaderen is anders.’»

– Heb je altijd pijn?

Abbring «Ja, ook als ik zit. Ik sta heel vaak op tijdens de fragmenten bij ‘Zomergasten’, dan ga ik hangen en stretchen. Maar het is goed behapbaar, hoor, mijn huidige rugpijn is lang niet zo lastig als oorpijn, bijvoorbeeld.»

– Heeft ‘Zomergasten’ jouw leven veranderd? Je bent nu definitief een bekende tv-figuur.

Abbring «Dat valt wel mee. Mensen kennen mijn gezicht wel, maar dan denken ze dat ze met mij op school hebben gezeten, of op de hockeyclub. De paparazzi liggen niet voor mijn deur, en ik ga gewoon in joggingbroek en zonder make-up de deur uit.»

– Zou je zelf een goede zomergast zijn?

Abbring «Dat denk ik niet. Ik zou documentaires kiezen over de schending van dierenrechten. De dingen die mensen niet willen zien, die zou ik laten zien. Ik ben al heel lang vegetariër en behoorlijk activistisch op dat vlak. Het zou niet echt een gezellige avond worden.»

– Heb je een goed voornemen voor je derde seizoen?

Abbring «Wederom niet ten onder gaan. Het is heel ongrijpbaar of mensen je pruimen of niet, ik hou er altijd rekening mee dat de stemming kan omslaan. Ik ga gewoon net zo hard mijn best doen als altijd.»

© Trouw

VPRO Zomergasten: Hanna bervoets

NPO 2, zondag 4 augustus, 20.15