'Vroeger lachte ik met leerkrachten die met een burn-out het onderwijs verlieten. Vandaag ben ik één van hen'

Deze week werd leerkacht lager onderwijs toegevoegd aan de knelpuntberoepenlijst van de arbeidsbemiddelingsdienst VDAB. Leekracht secundair onderwijs stond al langer op de lijst van beroepen waarvoor werkgevers moeilijk geschikte kandidaten vinden. Met 1200 openstaande vacatures lijkt het onderwijs dé plek voor wie op zoek is naar de job van zijn leven. Maar schijn bedriegt. Velen raken ontmoedigd door vaste benoemingen, korte interims en een eindeloze administratieve maalstroom. Humo sprak met zes leerkrachten die een streep onder het onderwijs trokken. ‘Ik was zo fier dat ik mijn diploma had gehaald, maar uiteindelijk bleek ik er niks mee te kunnen doen.’

Koen Dewulf: ‘Betutteling en regeltjes’

Koen Dewulf (39) klopte drie jaar geleden zijn bordvegers uit en trekt sindsdien als komiek door het land. Met zijn show ‘Koffie en strafstudie’ vrolijkt hij menige pedagogische studiedag op.

HUMO Wat stond je zo tegen aan het onderwijs?

KOEN DEWULF «Ik heb altijd een hekel gehad aan regeltjes. Voor mij mag het allemaal een beetje meer rock-’n-roll zijn. Als er op school een doorlichting op til was, liepen alle leerkrachten gespannen door de gangen, terwijl ik vooral dacht: nu wil ik echt níéts meer horen over leerplannen of onderwijsstructuren. Maar er viel niet te ontsnappen aan de betutteling en pietluttige regelgeving.

»Als je in het onderwijs staat, ademt Big Brother in je nek. Geef een leerkracht een leerplan en bijhorend handboek, en hij raakt er wel op eigen houtje. Maar in plaats van ons in onze waardigheid te laten, moesten we tijdens pedagogische studiedagen in groepjes nadenken over de verschillende hoofdstukken van dat leerplan. Wat is het nut van dat oeverloze gepalaver? Ik vraag het me nog altijd af.»

HUMO De leerkracht is zijn autonomie kwijt?

DEWULF «Dat gevoel had ik alleszins. Neem nu Smartschool, een digitaal platform dat ervoor zorgt dat leerkrachten, leerlingen en ouders makkelijk met elkaar kunnen communiceren. Handig systeem, dat wel. Maar het wordt ons door de strot geduwd. Als een leerling vroeger afwezig was, schreef ik zijn naam op een briefje en stak ik dat in een bakje. Nu moeten we dat allemaal nauwgezet doorgeven via Smartschool. Aan het begin van elke les ben je verplicht om in te loggen op een irritant trage computer. Doe je dat niet, krijg je al snel een mailtje. Het zoveelste. Op personeelsvergaderingen hoor je dan opmerkingen als ‘laat de computer altijd aanstaan want opstarten gaat traag.’ Zo’n dwaze tijdverspilling. Ik kreeg er de kriebels van.

»Het onderwijs verzandt in rigide structuren, in verplichte eenheidsworst. Lesmateriaal moet aan een bepaalde standaard voldoen. Verslagen van vakgroepen worden in mapjes geordend en iemand moet daarna die overvloed aan mapjes in een overzichtelijk opbergsysteem zien te steken, hoewel er nooit meer in wordt gekeken. Van bovenaf leggen ze ons werk op en geven ze het advies om in de pas te lopen. Maar een béétje carte blanche mag wel, niet? We verdoen zoveel tijd aan administratief werk, terwijl dat helemaal niet de kerntaak is van een leerkracht.»

HUMO En dan zijn er nog ongehoorzame leerlingen en bazige ouders.

DEWULF «Die zijn er vandaag veel meer dan vroeger. Als je vandaag een leerling naar de directie stuurt, sms’t hij ondertussen naar zijn moeder, die vijf minuten later met haar auto de speelplaats oprijdt. Dat is een erg foute evolutie.

»Als zo’n leerling in alle rust naar de directie zou stappen, zonder zijn ouders te verwittigen, zou hij misschien alleen een notitie in zijn agenda krijgen. Hij zou een hele dag rustig kunnen nadenken over hoe hij die uitschuiver thuis moet verantwoorden. Maar de loopgraven tussen school en ouders worden er niet kleiner op. Als je een terechte opmerking in de agenda van een leerling schrijft, krijg je weleens een antwoord terug dat vier keer langer is dan jouw tekstje, en spellen de ouders je duchtig de les. Maar zie je die ouders ooit op een ouderavond? Meestal niet. Collega’s die minder op hun strepen durven te staan, krijgen nóg meer bagger over zich heen.»

HUMO Het lijkt alsof je een leerkracht met idealen was. Ben je die op een bepaald moment kwijtgeraakt?

DEWULF «Ik gaf voltijds godsdienst in het beroepsonderwijs. Ik zag die gasten doodgraag, maar zodra je zo’n klas binnenstapt, word je een beetje publiek bezit. Zelfs als je een slechte dag hebt en je liever niemand zou zien, kun je je niet wegsteken. Dat is vermoeiend voor elke leerkracht, maar zeker als je in het beroeps staat. Die leerlingen hebben het hart op de tong en bevragen je meteen. En grondig (lacht).

»Op den duur vond ik het lastig dat ik mijn leerstof niet zo diep kon uitwerken. Op het laatst lukte dat beter, maar de schade was al aangericht. Niet de leerlingen of de ouders hebben mijn motivatie van me afgepakt, dat heeft het systeem gedaan.»

HUMO Eind vorig jaar heb je van je hobby je beroep gemaakt: je bent nu voltijds komiek. Je vaste benoeming heb je opgegeven. Geen evidente keuze.

DEWULF «Ik heb mezelf de vraag gesteld: ‘Stel dat het niet lukt om als zelfstandige aan de bak te komen, wil ik dan terug naar deze job?’ Het antwoord was nee. Misschien wil ik ooit opnieuw lesgeven, maar ik wil niet teren op die vaste benoeming. Het leek me logisch dat ik ze niet bleef claimen, maar ze aan de jonge garde liet.

»Nog nooit hebben zoveel mensen me gevraagd of ik wel zeker was van mijn stuk. Zelfs de directie sprak me erop aan. Dat hele benoemingssysteem valt niet meer te verdedigen, en dat is het eigenlijk nooit geweest. Als je in een bedrijf je ontslag geeft, verwacht je toch ook niet dat je er na vijf jaar zomaar opnieuw kunt gaan werken?»

HUMO Je speelt je show ‘Koffie en strafstudie’ in scholen, voor een publiek van leerkrachten en directeurs. Je legt weleens de vinger op de wonde. Hoe reageren zij daarop?

DEWULF «Ik put uit eigen en andermans anekdotes, maar ik trek het beroep van leerkracht nooit in het belachelijke. Na zo’n show krijg ik vaak ontroerende reacties. Leerkrachten die er eigenlijk ook willen uitstappen, maar niet weten hoe. En ook de directeurs fluisteren me vaak toe dat ze blij zijn dat ik er ben. ‘Laat ze maar eens goed lachen, ze hebben het nodig!’»

Isabelle Willem: Ik voelde me zo nutteloos’

In 2017 schreef kleuterjuf Isabelle Willem (36) een open brief aan minister van Onderwijs Hilde Crevits. Ze slaakte een noodkreet omdat ze in zeven jaar tijd op liefst twintig scholen had gewerkt, zonder uitzicht op een vast contract.

HUMO Hoe heeft de minister gereageerd op die brief?

ISABELLE WILLEM «Ze heeft me een onbeduidende brief teruggeschreven. Ze antwoordde dat ze mijn verzuchtingen begreep, maar dat directies autonoom mogen beslissen wie ze aanwerven. Dat was mijn punt niet! Ik vroeg haar om een systeemhervorming, om de afschaffing van vaste benoemingen zodat jonge mensen kansen krijgen. Niet veel later heb ik haar nog een envelop gestuurd met 700 anekdotes van leerkrachten die hetzelfde hadden meegemaakt als ik. Ze heeft er nooit op geantwoord.»

HUMO Na die brief heb je nog een jaar voor de klas gestaan.

WILLEM «Na mijn oproep kreeg ik een aanbod van het stedelijk onderwijs in Antwerpen. Ik heb een volledig jaar voltijds kunnen lesgeven, maar eind juni bleek dat er opnieuw geen werk meer zou zijn voor mij. In september raakte ik op een andere school maar aan tien uur. Ik kon mijn rekeningen niet meer betalen, dus ben ik met pijn in het hart gestopt. In november vorig jaar ben ik gestart als verantwoordelijke van een kinderdagverblijf en ondertussen ben ik algemeen directeur van drie crèches. Iets helemaal anders, maar ik doe veel nieuwe ervaringen op, ik heb werkzekerheid én mijn zelfvertrouwen is terug.»

HUMO Je zelfbeeld leed onder het feit dat je al jaren geen vast werk had?

WILLEM «Het heeft me zwaar doen twijfelen aan mijn capaciteiten, als leerkracht en als mens. Het viel me steeds moeilijker om uit te leggen aan mijn omgeving waarom ik maar geen vast werk kon versieren. Ik voelde me nutteloos. Langzaamaan ben ik in een depressie gesukkeld. De zomervakantie betekende elk jaar opnieuw een dip. ‘Zal ik in september werk hebben?’ Juli en augustus waren trouwens zeer sobere maanden omdat ik bijna nooit een vol jaar had gewerkt en daardoor terugviel op een laag loon. Met de hulp van een psycholoog ben ik erdoor geraakt.»

HUMO Je beeld van het onderwijs is dus niet zo fraai?

WILLEM «Toen ik startte op mijn eerste school, schreef de directie me in als kinderverzorgster in plaats van als kleuterjuf. Een perverse truc, want op die manier kon ik geen anciënniteit opbouwen. Het was meteen een treffende kennismaking met de wereld van het onderwijs.

»Op mijn laatste school dácht ik dat ik was aangenomen om een andere juf te ondersteunen, maar eigenlijk werd ik geacht luiers te verschonen. Die leerkracht heeft toen een negatief rapport over mij opgesteld. Ik communiceerde zogezegd slecht, maar in werkelijkheid voelde ze zich bedreigd. Bitsigheid en vijandigheid zijn een reëel onderdeel van de job. Logisch ook, want er is zoveel concurrentie. Als je niet vastbenoemd bent, kan iedereen met je uren gaan lopen. Het resultaat is veel achterbaks geroddel en een totaal gebrek aan samenwerking en teamspirit. Heel uitputtend. Ik ken leerkrachten die al twintig jaar op die manier hun hoofd boven water proberen te houden. Daar had ik geen zin in.»

Esbjörn Fiers: ‘In de tang van de vakbonden’

Esbjörn Fiers (41) had een stabiele job in het middelbaar: hij gaf zestien jaar lang biologie en chemie aan ASO-leerlingen. Maar het verouderde onderwijssysteem en de gezapigheid van de vaste benoeming deden zijn liefde voor het vak uitdoven. Hij gaf zijn ontslag en startte zijn eigen bedrijf.

HUMO Je bent gestopt met lesgeven omdat je niet meer goed kon functioneren in het keurslijf van het onderwijs. Het systeem is verouderd?

ESBJÖRN FIERS «Dertien aparte vakken die telkens in lesjes van 50 minuten worden gepropt, examenperiodes, achterhaalde lesmethodes... Men houdt krampachtig vast aan dat systeem, hoewel bewezen is dat er veel betere manieren zijn om jongeren kennis bij te brengen. België is een voortrekker in het onderwijskundig onderzoek, maar met die bevindingen gebeurt veel te weinig. De minister zit in de tang van de vakbonden. En als er dan eens een serieuze onderwijshervorming concreet lijkt te worden, veegt de vakbond óf de politiek ze van tafel.»

HUMO Doen ze het in het buitenland anders?

FIERS «In Scandinavië zitten leerlingen tot 16 jaar van gelijk welk onderwijsniveau samen in de klas. Daarna splitsen ze zich op in aparte groepen. Zowel de resultaten als het geluksniveau liggen daar veel hoger, ook voor de sterke leerlingen. Toch blijven wij zeggen: ‘In zo’n systeem krijgen onze sterke leerlingen te weinig groeiruimte.’ Terwijl je maar over de grens moet gaan kijken om te zien dat die redenering niet klopt.»

HUMO Hoe staat het lerarenkorps tegenover vernieuwing?

FIERS «Veel leraren zijn niet op de hoogte van de laatste inzichten rond lesmethodes en tonen veel weerstand. Gevoel en gewoonte zijn vaak belangrijke drijfveren: ‘Ik heb het gevoel dat dit goed werkt en ik doe dit al zo lang’. Sommigen vrezen dat vernieuwing te veel werk met zich zal meebrengen, anderen zijn in slaap gewiegd door hun vaste benoeming.

»Ze zouden zich ook consequent en met visie kunnen laten bijscholen, zich laten evalueren door leerlingen, ouders en collega’s. Dat gebeurt niet en dat ligt volgens mij zeker niet alleen aan de leraren, maar ook aan de directies en het systeem van de vaste benoemingen.»

HUMO Jij was vastbenoemd. Geen motiverende factor?

FIERS «Integendeel. Als vastbenoemde begin je in september aan een nieuw schooljaar zonder bevestiging dat je werk waardevol was. Je wordt op school verwacht, dat wel, maar is je aanwezigheid terecht? Je weet het niet. Een aantal leerkrachten kunnen de klik maken, dat gevoel loslaten en met passie blijven lesgeven, anderen dommelen zachtjes in. Ik heb ook periodes gekend waarin ik minder gedreven was.

»De vaste benoeming is iets wat mij al lange tijd frustreert en ik ben de discussie met collega’s uit diverse scholen nooit uit de weg gegaan. Op elke school zijn er leerkrachten van wie je niet begrijpt dat ze nog mogen lesgeven. Omdat ze hun job niet doen, of omdat ze echt over de schreef gaan. Een hele tijd geleden hoorde ik het verhaal van een directeur die een vastbenoemde leerkracht probeerde te ontslaan omdat hij geen les gaf, met bordvegers gooide en regelmatig afwezig was zonder geldige reden. De directeur is er niet in geslaagd om die man op straat te zetten.

»Ik geef liever geen concrete voorbeelden, maar op elke school lopen er een paar leraars rond die een schande zijn voor het beroep en tegen wie niks kan worden gedaan door die vaste benoeming.»

Bieke Stegen: ‘Hoofd onder hoogspanning’

Bieke Stegen (37) gaf twaalf jaar les in het lager onderwijs in Brussel. Administratieve rompslomp deed haar de handdoek in de ring werpen.

BIEKE STEGEN «Ik wou, zoals elke leerkracht, het beste voor élk kind. Maar ik voelde dat ik steeds minder vertrouwen kreeg van bovenaf. De regelgeving werd steeds strenger. Kleine pedagogische handelingen die normaal spontaan gebeuren, moest ik uitgebreid documenteren. Op den duur zag ik daardoor de kinderen niet meer. Ik moest mezelf voor bijna elke stap bewijzen en verantwoorden.»

HUMO Kun je daar een voorbeeld van geven?

STEGEN «In 2014 trad het M-decreet in werking, een maatregel die bepaalt dat kinderen met een beperking in het reguliere onderwijs kunnen instromen. Ik ben ervan overtuigd dat het systeem voor bepaalde kinderen heel goed werkt, maar niet voor iedereen. Leerkrachten en scholen doen hun best, maar kinderen met zware gedragsproblemen kun je niet altijd geven wat ze nodig hebben in een gewone school. Zo zat er een zwaar autistisch kindje in mijn klas. Hij likte overal aan en zat vaak aan zijn achterwerk. Als ik op zo’n moment een hulpvraag stel aan het CLB, omdat ik extra begeleiding nodig acht, zou daar geen logge papiermolen aan te pas mogen komen. Het duurt veel te lang voor er gepaste hulp komt. Het onderwijs is soms onnodig log en omslachtig.»

HUMO Vond je dat je binnen de school goed omringd werd door collega’s?

STEGEN «Het teamgevoel binnen de school was heel groot. Ik denk dat veel leerkrachten doorzetten wegens die collegialiteit. Omdat je weet dat een collega ervoor zal moeten opdraaien als jij een tijdje out bent.

»Nu, het is wel moeilijk om een hecht team op te bouwen als er veel verloop is. Tegenwoordig zie je soms meerdere leerkrachten voor lange tijd uitvallen, en dan moeten scholen heel creatief uit de hoek komen om een oplossing te vinden.»

HUMO Had je het gevoel dat andere leerkrachten, en misschien ook de directie, eenzelfde gewicht torsen?

STEGEN «Zeker wel. Ik heb jonge, pas afgestudeerde leerkrachten zien stoppen omdat ze te weinig omkadering kregen. Je wil hen wel ondersteunen, maar je hebt daar gewoon de tijd niet voor. Dat gevoel van onmacht werkt op den duur verlammend.

»Ook de directies zwemmen in het werk. Onlangs sprak ik met een directeur die er het hart van in was dat hij de namen van alle kinderen niet meer uit het hoofd kende. Wie in de directeursstoel zit, wordt vaak in een managerspositie geduwd en moet maatregelen uitvoeren die van bovenaf zijn opgelegd. Maar bij wie moeten zij gaan aankloppen als het niet meer gaat?

»Het moeilijke aan lesgeven is de administratieve last, de papierwinkel, de inspecties... Als een kind een scheet laat, moet dat genoteerd worden. Er zijn zoveel werkpostfiches, observatiefiches, vergaderingen, werkgroepen... Terwijl lesgeven toch de kerntaak is?

»Maar ook het opvoedkundige aspect wordt steeds moeilijker. Na de aanslagen in Brussel vroegen de moslimleerlingen of ze zich schuldig moesten voelen voor wat er gebeurd was. De wereld wordt alsmaar moeilijker om uit te leggen aan kinderen. Dat woog ook.»

HUMO Had je nog langer in het onderwijs actief kunnen blijven?

STEGEN «Ik had de energie niet meer. Het was alsof ik met de griep voor de klas stond, maar dan maanden aan een stuk. Ik voelde me slap, lusteloos en ik kon ook geen energie meer halen uit het enthousiasme van de kinderen. Ik kon hen niet meer bieden waar ze recht op hadden, en dat besef was best confronterend.

»Ik heb een paar maanden thuis gezeten, maar ik voelde me daar enorm schuldig over tegenover de collega’s. Mijn werk liet me geen seconde los. Mijn hoofd en lijf stonden onder hoogspanning. Ik kon maar niet begrijpen dat andere leerkrachten dat wél tientallen jaren volhouden. Ik moest eruit. In een andere school gaan werken zag ik als een vorm van verraad. Mijn collega’s waren als familie. Die school verlaten, voelde als een rouwproces.»

HUMO Je werkt nu als consulent bij Bednet, een vzw die internetonderwijs organiseert voor langdurig zieke kinderen. Je bent toch een beetje in de sector gebleven.

STEGEN «En daar ben ik blij om. Ik geniet nu zonder kopzorgen van een job waarin ik me kan smijten en waarin ik gewoon mezelf kan zijn. Maar ik mis het lesgeven wel. Misschien wil ik ooit wel opnieuw voor de klas staan, op school aankomen en juf Bieke zijn. Niets zo fijn als verwondering delen met de kleintjes en kritisch discussiëren met de oudere leerlingen. Maar voorlopig ga ik door het leven als ‘Bieke van Bednet’ en dat voelt heerlijk.»

Niki Van Eetvelde: ‘Zonder lange arm lukt het niet’

Ook Niki Van Eetvelde (38) zei de onderwijssector niet helemaal vaarwel. Ze stapte over naar de politieschool, waar ze de zekerheid vond die ze zocht.

Niki Van Eetvelde «Ik heb twaalf jaar voor de klas gestaan in het volwassenenonderwijs. De eerste jaren ging het goed en kreeg ik zelfs een tijdelijke aanstelling van doorlopende duur (TADD). Dat is een systeem dat je voorrang geeft op collega’s met een tijdelijke opdracht. Het is een opstapje naar een vaste benoeming, maar allerminst een garantie op werkzekerheid. De school kiest zelf wie de job krijgt, anciënniteit onder de TADD’ers doet er niet toe. Zo ben ik op mijn eerste school een fulltimebaan kwijtgespeeld aan iemand die er minder lang werkte.»

HUMO Die job ben je kwijtgeraakt toen je terugkwam uit bevallingsverlof?

VAN EETVELDE «Klopt. Die dag kreeg ik te horen dat ze onvoldoende uren hadden voor mij. Ik ben toen uitgeweken naar het dagonderwijs, maar na twee jaar had ik ook daar plots geen plaats meer.

»Het volgende jaar combineerde ik vier verschillende scholen. Het was geen voltijdse opdracht, maar toch moest ik vier keer klassenraden en vergaderingen bijwonen, vier keer aanwezig zijn op de ouderavonden... Op het einde van dat jaar bleek dat mijn vak werd geschrapt uit het curriculum. Omdat ik geen andere lesopdrachten vond, heb ik nog twee jaar als opvoeder in het Gentse gewerkt. En jawel, ook daar eindigde mijn verhaal. Ik moest plaatsmaken voor iemand met een vaste benoeming.»

HUMO Als werkwillige leerkracht sta je machteloos?

VAN EETVELDE «Wie extra uren nodig heeft om aan een fulltime te raken, bieden ze soms vakken aan die je niet meester bent. Geen enkele zichzelf respecterende leerkracht neemt zulke opdrachten graag aan. Het is niet omdat je een pedagogisch diploma hebt, dat je geschikt bent voor elk vak.

»De 1.500 leerkrachten die ze momenteel zoeken, hoeven volgens mij geen voltijdse opdracht voor een volledig schooljaar te verwachten. Het gaat veelal om interimopdrachten, voor mensen die ziek zijn of in bevallingsverlof gaan. Drie weken op de ene school, veertien dagen op de andere. Zo hoor je nergens écht thuis. Zodra je de leerlingen kent, moet je alweer verhuizen.

»Veel vacatures komen zelfs nergens online. Het lijkt erop dat je in het onderwijs een lange arm nodig hebt om aan de bak te geraken.»

HUMO Wat deed die werkonzekerheid met je?

VAN EETVELDE «Op 30 juni trok ik de schoolpoort met een bang hart achter me dicht. Ik wist niet waar en of ik in september ging landen. Maar ondertussen moesten de rekeningen wel betaald worden. Ik heb jaren moeten wachten om een appartement te kopen: ik kreeg geen lening van de bank omdat ik geen bewijs van werkzekerheid had. Dat beukte stevig in op mijn zelfbeeld. Ik wilde gewoon vooruit in het leven.»

HUMO Zes jaar geleden begon je te werken aan de politieschool. Heb je nu de zekerheid die je miste?

VAN EETVELDE «Die job in de politieschool werd me aangeboden door de toenmalige pedagoog, nu directeur. Hij zag competenties in mij die hij kon gebruiken. Het leek wel een godsgeschenk! Ik ben nu opleidingscoördinator en kan me volledig uitleven. Eindelijk heb ik gemoedsrust. Ik weet dat er op het einde van de maand een volwaardig loon op mijn rekening staat, en de maand erna ook.»

Eefje Bauwens: ‘Het nichtje van de directeur kreeg de job’

Na een afgebroken stage in de opleiding kleuteronderwijs dreef Eefje Bauwens (30) haar wil door en vervolledigde ze haar studies in het avondonderwijs. Een conflict met haar directrice zorgde er echter voor dat ze nooit een eerlijke kans op werk zou krijgen.

HUMO In 2007 startte je aan de Arteveldehogeschool, drie jaar later zou je normaal gezien afstuderen als leerkracht kleuteronderwijs. Wat is er misgelopen?

EEFJE BAUWENS «Ik moest stage doen in de tweede kleuterklas. Drie weken was ik non-stop bezig met de voorbereidingen, maar op het laatste moment bleek dat de leerkracht langdurig ziek was. De Arteveldehogeschool heeft me toen van de ene dag op de andere een nieuwe stageplaats toegewezen, in de derde kleuterklas. De docent zei me dat ik me ’s avonds maar wat moest voorbereiden. Ik kwam terecht in een klasje met twee leerkrachten die elkaar voortdurend tegenspraken. De ene was tevreden, de andere vond dat ik niets goed kon doen en vals zong. Van de hogeschool kreeg ik amper steun. Ik voelde mij een nummer en een speelbal. Het interesseerde hen niet hoe ik me voelde op mijn stageplek.»

HUMO Je bent toen gestopt met je studies en hebt anderhalf jaar in een crèche gewerkt. Had je niet het gevoel dat je een kans had laten liggen?

BAUWENS «Ja. Na dat anderhalf jaar in de crèche heb ik me ingeschreven voor de opleiding tot kleuterleidster via afstandsonderwijs. Maar omdat ik voltijds werkte, heb ik er nog eens drie jaar over gedaan. Het heeft me bloed, zweet en tranen gekost, maar uiteindelijk heb ik mijn diploma behaald.»

HUMO Een nieuwe start?

BAUWENS «Niet bepaald. In een schooltje in de buurt vond ik een interimopdracht voor drie weken. Ik gaf er mijn vaste job in de crèche voor op, omdat ik toch ooit het risico moest nemen. Geen enkele leerkracht begint in het onderwijs met een voltijdse opdracht van onbepaalde duur. Ik kon uiteindelijk maar tot het einde van het schooljaar blijven. Dat was een opdoffer, omdat ik het gewoon was om altijd werk te hebben. Maar de directrice zei dat ze tevreden was en ze beloofde dat ze mij zou aanbevelen.

»Eind september zag ik dat er opnieuw een vacature was in dat schooltje. Ik trok mijn stoute schoenen aan en vroeg de directrice of ik iets verkeerd had gedaan, en waarom ze mij niet had gevraagd voor de job. Ze scheepte me af zonder echt een antwoord te geven. Even later solliciteerde ik voor een opdracht in dezelfde scholenkoepel die zij beheerde. Ik greep naast de vacature en belde om te vragen waarom. Ze vertelden me dat die directrice mij een slechte beoordeling had gegeven. In scholen in de buurt moest ik dus niet meer gaan solliciteren. Ik heb het gevoel dat ze mijn toekomst in het onderwijs heeft beknot.

»Dat jaar heb ik verspreid over Oost-Vlaanderen nog een paar interims gedaan. Ondertussen had ik een huis af te betalen. Het is waarschijnlijk heel anders als je in die onzekere wereld stapt op je 20ste, met nog niet zoveel verantwoordelijkheden.»

HUMO Je hebt het gevoel dat jobs niet altijd eerlijk worden toegekend?

BAUWENS «Vriendjespolitiek is geen zeldzaamheid in het onderwijs. Ik ben eens een opdracht misgelopen omdat het nichtje van de directeur net was afgestudeerd. Scholen zijn verplicht om vacatures uit te schrijven, maar vaak is dat louter pro forma en zijn ze al ingevuld. Ik ben heel teleurgesteld in die wereld. Ik deed dat werk met hart en ziel en droomde ervan een eigen klasje te hebben. Maar ik ben enorm geschrokken van alle toestanden naast het lesgeven. Ik was zo fier op mezelf dat ik mijn diploma op latere leeftijd nog behaald had, maar ik kon er niets wezenlijks mee doen. Rond de periode van Sinterklaas of Kerstmis denk ik nog vaak aan wat ik met de kindjes had kunnen maken in de klas.

»Weet je, ik lachte altijd een beetje meewarig als ik hoorde dat leerkrachten met een burn-out het onderwijs verlieten. Uiteindelijk ben ik één van hen geworden. Dat is een bitter besef. De oudere generatie helpt het systeem om zeep. Die vaste benoemingen moeten eruit.»

Dit artikel is een licht aangepast versie van het stuk dat op 21 januari 2019 verscheen.