Waarom 'Breaking Bad' zo populair blijft: 'verslavender dan een shot van de zuiverste crystal meth'

Hopla! Kerstmis en Sinterklaas vallen dit jaar op dezelfde dag: vrijdag 11 oktober lanceert Netflix ‘El Camino’, een vervolgfilm op het iconische ‘Breaking Bad’. Sinds die aankondiging heeft de serie zich – zes jaar na de laatste aflevering – meteen weer in de top 10 van de wereldwijd meest gebingede reeksen genesteld. Waarom blijft de helletocht van drugsmogols Walter White en Jesse Pinkman na al die jaren zo tot de verbeelding spreken? Een rondleiding in vijf etappes.

Koortsdroom

‘Breaking Bad’ maakt terecht deel uit van de Grote Vier, de meest voldragen fictiereeksen van the golden age of television. Maar de reeks over de door longkanker wegterende chemieleraar Walter White (Bryan Cranston) die – om zijn familie ook postuum nog financieel te kunnen ondersteunen – crystal meth maakt en verkoopt, is uitzinniger dan ‘The Sopranos’, donkerder dan ‘Mad Men’ en amusanter dan ‘The Wire’.

Het verhaal van White en z’n kompaan Pinkman (Aaron Paul) was geloofwaardig genoeg om mensen in verwarring te brengen – één opname met junkie-prostituee Wendy moest worden stilgelegd toen een passant haar voor een echte straatwerker nam en naar haar prijs informeerde – maar volkomen realisme was nooit een doel. Denk aan het wandelende lijk Gus Fring, aan het afgesneden en op de rug van een schildpad gekleefde hoofd van Tortuga, of aan de verhaallijn met de vliegtuigcrash.

Bedenker Vince Gilligan legt uit: ‘Vijf seizoenen lang hadden onze schrijvers maar één obsessie. We wilden scènes bedenken die de kijkers nooit meer van hun netvlies zouden kunnen wissen, ook al resulteerde dat bij momenten in surrealistische toestanden.’

‘Breaking Bad’ laat zich bekijken als een koortsdroom over een maatschappij die door en door rot is. De reeks kreeg navolging: ‘Narcos’, ‘La Casa de Papel’, maar ook pakweg ‘The Good Wife’ en ‘Preacher’ hadden er zonder de olijke avonturen van Heisenberg anders uitgezien. Maar ook in het echte leven was er een duidelijke invloed: in 2007, vóór de eerste aflevering van ‘Breaking Bad’, kende crystal meth een zuiverheid van gemiddeld 37 procent in de VS. Vier jaar later was die opgelopen tot 88 procent.

Tinten grijs

‘Breaking Bad’ is een reeks met 500 tinten grijs: geen prinsen op het witte paard, maar ook geen volstrekt ongenuanceerde slechteriken. Ook al verandert Walter White steeds onvoorwaardelijker in het monster Heisenberg, je blijft hopen dat hij ermee wegkomt. Aaron Paul: ‘Dat is de fabelachtige verdienste van Bryan Cranston. Hoe boosaardig zijn personage ook wordt, je blijft voor hem supporteren. ‘Ja! Vergiftig dat 6-jarig onschuldige kind! Fuck yeah!’’ In die zoetzure haat-liefdeverhouding die hij met de personages onderhoudt, schuilt het ware genie van Gilligan. In welke andere reeks begin je als kijker te juichen wanneer een klootzak een overwinning boekt? Paul: ‘Wat niemand wil toegeven, is dat de reeks ons aan onze eigen tekortkomingen herinnert. Je kunt je als kijker goed voorstellen dat je je in soortgelijke omstandigheden net zo crapuleus zou gedragen.’

Ook qua genre is ‘Breaking Bad’ nooit zwart of wit. Is het drama of comedy? Waarom niet allebei?

Vince Gilligan

Het succes van ‘Breaking Bad’ heeft vele vaders, maar niemand verdient meer lof dan bedenker en showrunner Gilligan. Als scenarist verdiende hij eerst zijn sporen bij ‘The X-Files’ – het is op die set dat hij Bryan Cranston en Aaron Paul ontmoette – maar pas met ‘Breaking Bad’ toonde hij zich een meestergoochelaar. Zijn aandacht voor het perfecte beeldkader en de meest doorwrochte verhaallijn grenst aan de lichte waanzin. Dat de reeks 62 afleveringen telde, is geen toeval: het 62ste element op de tabel van Mendelejev is Samarium, een stof die vaak gebruikt wordt voor de behandeling van longkanker. En over de opnames van de scène waarin Skyler White het bed deelt met haar baas Ted Beneke, discussieerde hij naar verluidt uren over welke kleur nagellak er op Skylers tenen moest. ‘Felrode nagels hebben een compléét andere gevoelslading dan lichtroze!’ Toen Cranston vanaf seizoen 4 mee begon te producen, maakte hij er een missie van om Vince tegen zichzelf te beschermen. ‘Ik probeerde alle onbelangrijke beslissingen zelf te nemen. Voor zijn gezondheid én voor onze zenuwen.’

Toch schijnt Gilligan ook een aangename baas te zijn. ‘Eén van de ergste dingen die de Fransozen ons geschonken hebben, is de misvatting dat er in een regisseur in het beste geval een auteur schuilt. Horseshit! Je maakt een film of een tv-serie nooit alleen. De kunst bestaat erin de honderden mensen om je heen gemotiveerd, enthousiast en blij te houden.’

undefined

Cast

Gilligan bevolkte zijn versie van Albuquerque, New Mexico, met een indrukwekkende populatie memorabele personages. Behalve chemical brothers White en Pinkman maak je ook kennis met pitbull/schoonbroer Hank Schrader, advocaat Saul Goodman, steviatrut Lydia Rodarte-Quayle, de dieptragische Jane Margolis, de antichrist met babyface Todd, vleesgeworden kaakslag Tuco Salamanca, chicken man Fring... De lijst is schier eindeloos.

Hamvraag: welke oude bekenden zien we straks terug in ‘El Camino’? Volgens geruchten minstens een twaalftal. Uit de al geloste trailers weten we dat we behalve Pinkman ook z’n alte Kameraden Skinny Pete en Badger terugzien, net als – denk grinnikend terug aan de scène met de supermagneet – schroothandelaar Old Joe. En acteur Jonathan Banks, in het echt blijkbaar loslippiger dan zijn personage Mike Ehrmantraut, liet zich laatst ontvallen ook opgeroepen te zijn. ‘De producers zullen het niet fijn vinden dat ik dit nu al tegen een journalist zeg, maar wat gaan ze eraan doen? Geen van hen heeft een goeie linkse in huis (lacht).’ Ehrmantraut stierf in seizoen 5, in de slotminuten van aflevering ‘Say My Name’, en zal in de film dus hoogstens opdagen in flashbacks. Over de eveneens gestorven White is voorlopig niets bekend.

Geen gedenkwaardige rol zonder perfect gecaste acteur. De neven Salamanca hebben écht een verleden in gangsterbendes. Eén van hen heeft de letters F en U (steno voor ‘fuck you’) op zijn oogleden laten tatoeëren. Een straffe stoot, zeker als je weet dat – om te voorkomen dat die oogleden daarbij doorboord zouden worden door de naald – je er eerst een lepel onder moet klemmen.

Perfecte einde

Redelijk uniek: zes jaar geleden kreeg ‘Breaking Bad’ een slot mee waarover alle critici, fans en toevallige voorbijgangers het eens waren: het was de perfectie nabij. De laatste vier afleveringen (‘To’hajiilee’, ‘Ozymandias’, ‘Granite State’ en ‘Felina’) zijn stuk voor stuk mijlpalen in de televisiegeschiedenis en samen vormen ze, hoe vaak je ze ook herbekijkt, één lange, superieure, beestig intense thriller. De makers hadden het allerbeste duidelijk voor het laatste opgespaard. Faut le faire, bitch. In die zin lijkt de release van ‘El Camino’ bijna een onbezonnen sprong in het duister: hoe kan het in godsnaam nóg beter? Springt de film over de fabelachtig hoge lat van de reeks?

Gilligan zei ooit het een fijne gedachte te vinden dat de kijker voor zichzelf kon uitmaken hoe het Pinkman na het einde van de reeks verging. Dat is nu ook voorbij. Minstens één goksite neemt al een paar weken weddenschappen aan over of en hoe Jesse Pinkman zal sterven in deze film.

Er zijn gelukkig redenen om voorzichtig optimistisch te zijn. Met spinoff-reeks ‘Better Call Saul’ bewees Gilligan de voorbije jaren al uitvoerig dat hij zijn visie en vakmanschap niet is kwijtgespeeld, en dat hij hetzelfde universum op een compleet andere manier in beeld kan brengen. Recente andere comebacks als ‘Twin Peaks: The Return’ en ‘Deadwood: The Movie’ waren ook al fijne meevallers. Het kán dus. En als iemand –het voordeel van de twijfel heeft verdiend, dan Gilligan wel.