Waarom de moord op Britse Sarah zoveel losmaakt, ook hier: ‘Vrouwen zijn niet zonder reden bang’

De moord op de Londense Sarah Everard (33) maakt veel emoties los. Aangevallen worden terwijl je in het donker alleen op straat bent: het is de angst van veel vrouwen. ‘Je zorgen maken of je veilig thuiskomt, het zou niet normaal mogen zijn.’

Een omweg nemen zodat je niet langs dat donkere parkje hoeft te fietsen. Je live locatie delen. Doen alsof je aan het bellen bent. Een sleutelbos, kettingslot of bus haarlak vastklemmen als ‘wapen’. Sneakers in plaats van hakken aan, zodat je sneller weg kunt komen. De straat oversteken als er een man achter je loopt. Achteromkijken. Je haar verstoppen in je kraag, of kap op. Je vriendin een berichtje sturen dat je veilig thuisgekomen bent.

Het zijn voorzorgsmaatregelen die bijna alle vrouwen en jonge meiden herkennen, zegt Laila Ait Baali, directeur van de Nederlandse vrouwenrechtenorganisatie WO=MEN. ‘Je zorgen maken of je veilig thuiskomt, het zou niet normaal mogen zijn, maar dat is het helaas wel. Dat de verdachte van de moord op Sarah een politieagent is, die dient om jou te beschermen, maakt haar verhaal extra pijnlijk. En dat de politie vervolgens een demonstratie van vrouwen hiertegen neerslaat, maakt het nog veel pijnlijker.’

‘Niet bang zonder reden’

Sarah Everard (33) verdween op 3 maart in Zuid-Londen terwijl ze rond 21.00 uur ’s avonds van een vriendin naar huis liep. Woensdag werd haar lichaam teruggevonden in een bos ten zuidoosten van de Britse hoofdstad. De verdachte is een 48-jarige politieagent.

‘Elke vrouw die ik ken is verpletterd door het verhaal van Sarah Everard. Dit is waar ze ons van kleins af aan bang voor leren zijn. Het bewijs dat we niet bang zijn zonder reden,’ aldus schrijfster Rebecca Reid op Twitter.

Hoewel de politie een officiële wake had verboden, kwamen zaterdagavond in een park in Zuid-Londen honderden mensen bijeen om Sarah te gedenken, vooral vrouwen. Onder hen ook Kate Middleton, de vrouw van de Britse prins William. Toen de politie ingreep vanwege de drukte en een aantal vrouwen arresteerde, werd de sfeer grimmig. ‘Schaam je!’ werd er geroepen naar de agenten. De Londense burgemeester Sadiq Khan noemde het politieoptreden ‘ongepast en onevenredig’.

Premier Boris Johnson meldde op Twitter dat hij zaterdagavond thuis een kaars had opgestoken voor Sarah. ‘Ik zal alles doen wat ik kan om ervoor te zorgen dat de straten veilig zijn en dat vrouwen en meisjes niet worden lastiggevallen of misbruikt’, schreef hij.

#ReclaimTheseStreets

De Britse premier reageerde daarmee op de hashtags #ReclaimTheseStreets en #SarahEverard die afgelopen dagen trending waren op sociale media. Veel vrouwen deelden persoonlijke verhalen over momenten waarop ze zich onveilig voelden op straat. Zo werd een post van de Engelse influencer Lucy Mountain meer dan 2,5 miljoen keer geliket. Zij plaatste simpelweg een screenshot van een whatsappje met de tekst: ‘App me wanneer je thuis bent’. ‘Het is ondraaglijk, dat een vrouw niet gewoon naar huis mocht lopen,’ schreef ze eronder.

‘Veilig thuiskomen zou toch een recht moeten zijn?’ luidt de laatste regel van een gedicht van de Nederlandse Lois Kruidenier dat veel bijval kreeg.

Ultieme nachtmerrie

Ontvoerd, verkracht en vermoord worden door een onbekende is de ultieme nachtmerrie die gelukkig niet voor heel veel vrouwen werkelijkheid wordt. Maar daarachter gaan veel mildere vormen van intimidatie schuil waar wél heel veel vrouwen mee te maken krijgen. Volgens de stichting Stop Straatintimidatie geeft 84 procent van de vrouwen tussen de 15 en 35 jaar aan regelmatig (seksueel) te worden geïntimideerd. Zij worden bijvoorbeeld nagesist, nagefloten, uitgescholden, achtervolgd of betast door een onbekende.

Weinig vrouwen melden zulke vormen van intimidatie bij de politie, zegt Laila Ait Baali van Women Equals Men (WO=MEN). ‘Aanranding en verkrachting worden vaker gemeld. Maar de MeToo-beweging heeft duidelijk gemaakt dat ook daar veel meer leed onder de oppervlakte zit.’

De verantwoordelijkheid om zulke beangstigende situaties uit de weg te gaan, zou niet op de schouders van vrouwen mogen rusten, vindt de vrouwenrechtenorganisatie. ‘Vrouwen krijgen te horen: volg een cursus zelfverdediging, stuur een berichtje als je vertrekt. Daarmee accepteren we de situatie zoals die is, terwijl we toe moeten naar een situatie waarin zulk gedrag niet normaal is.’

Verandering

Verandering van de norm begint met bewustwording, zegt Ait Baali. ‘Veel mannen staan hier nooit bij stil. Te vaak worden zulke situaties gebagatelliseerd of weggelachen.’

Vrouwen en LHBTI’ers, die ook relatief vaak slachtoffer zijn, zijn erbij gebaat als iedereen op straat alerter is op intimidatie, zegt Lot Schuringa van Fairspace, een organisatie die strijdt tegen straatintimidatie. ‘Omstanders kunnen dat helpen voorkomen. Iedereen is op straat wel eens getuige van een situatie waarin je denkt: is dit wel oké? Denk dat niet: ach, ze zullen elkaar wel kennen, maar doe je oortjes uit en blijf in de buurt.’ De organisatie biedt een gratis online training aan met tips over wat je vervolgens kunt doen. Soms is het slachtoffer aanspreken al genoeg, zegt Schuringa. ‘Vraag bijvoorbeeld of ze weet hoe laat de bus komt, knoop een praatje aan dat afleidt van de situatie.’

(AD)