Waarom Latijns-Amerika het nieuwe epicentrum van corona is

Latijns-Amerika is het nieuwe epicentrum van de coronapandemie. Honger en armoede zorgen voor een snelle verspreiding van het virus. De wanhoop is groot, de autoriteiten staan machteloos.

Waar de verspreiding van het coronavirus in Europa, Azië en de Verenigde Staten vertraagt, daar grijpt het in Latijns-Amerika in een hogere versnelling om zich heen. Brazilië heeft na de Verenigde Staten de meeste doden (bijna 23.000) ter wereld. Maar ook Mexico (7400) en Peru (3500) staan hoog op de ranglijst.

De afgelopen week noteerden de landen herhaaldelijk dagrecords in besmettingen en sterfgevallen. ‘Zuid-Amerika is het epicentrum van de pandemie’, verklaarde Mike Ryan, crisismanager bij de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), afgelopen vrijdag.

De daadwerkelijke cijfers liggen hoger, vrezen deskundigen. Doordat de testcapaciteit beperkt is, blijven veel gevallen buiten de statistieken.

Zo overleed de oma van de Braziliaanse Uberchauffeur Bruno Almeida de Mello op 66-jarige leeftijd in Rio de Janeiro. Op haar overlijdensakte staat ‘vermoeden van Covid-19’ als doodsoorzaak. Maar het ziekenhuis had geen test om het te bevestigen. Dus wordt haar dood niet meegeteld in de cijfers.

Terughoudend

Dat Brazilië en Mexico het zwaarst getroffen zijn in de regio, is niet onlogisch. De leiders zijn terughoudend met maatregelen om de economische schade te beperken. De Mexicaanse president Obrador reisde na de eerste coronabesmetting gewoon door het land, en sommige sectoren mogen weer aan het werk.

De Braziliaanse president Jair Bolsonaro ontkent de ernst van het virus. Bovendien propageert hij een antimalariamedicijn als middel tegen corona, terwijl daar volgens de WHO geen bewijs voor is.

Maar ook in landen die wel snel maatregelen namen en een (gedeeltelijke) lockdown afkondigden, zoals Peru, Chili en Ecuador, stijgt het aantal gevallen snel. De ziekenhuizen zitten overvol. Patiënten zijn vooral winkeliers, taxichauffeurs en straatverkopers.

De coronapandemie legt de kwetsbaarheid van de regio bloot. Een groot deel van de bevolking is afhankelijk van informele baantjes. Juist zij worden door de reisbeperkingen en uitgaansverboden hard getroffen. Baantjes verdwijnen net zo snel als dat het virus zich verspreidt.

Armoede en honger

De bevolking die voor de coronacrisis al zuchtte onder armoede en honger, heeft het nu extra zwaar. Om toch aan voedsel te komen, gaan ze gewoon door met werken. In verschillende landen zijn markten snel heropend. In steden in Ecuador trekken mensen zich niets aan van de avondklok. Ze verkopen spullen op straat om eten te kunnen kopen.

De autoriteiten hebben moeite om mensen thuis te houden of sociale afstand af te dwingen in winkelgebieden. Het politieapparaat is te zwak en corrupt om te controleren.

Bovendien hebben Verenigde Staten veel vluchtelingen uit Guatemala aan de grens, die besmet zijn met het virus, teruggestuurd. Daarmee neemt de druk op de slechte gezondheidszorg toe.

In Peru proberen duizenden mensen van de steden naar hun geboorteplek op het platteland terug te keren. Door de reisbeperkingen stranden ze onderweg en bivakkeren op straat. Het gevolg is dat het virus zich snel verspreidt.

Gedrag

‘Peru was het eerste land in Latijns-Amerika dat reageerde met een lockdown’, zegt de vooraanstaande Peruaanse arts Elmer Huertain in de Britse krant The Guardian. ‘Maar het probleem was het gedrag van mensen. Het feit dat je in de achtste week van de lockdown duizenden mensen hebt die positief zijn, betekent dat die mensen het virus hebben opgelopen terwijl het land op slot zat. Dat betekent dat ze de wet niet hebben nageleefd.’

De autoriteiten vrezen vooral voor de inheemse volken en de armste regio’s. Het coronavirus is al tot diep in het Amazonegebied doorgedrongen, waar de voorzieningen beperkt zijn. ‘We zijn er slecht aan toe’, zegt Pilar Mazzetti, hoofd van de Covid-19 taskforce in Peru. ‘Dit is oorlog.’

Mensen lijden honger. Dat bewijzen de vele witte vlaggen bij huizen en waarmee vrouwen langs de weg staan in Guatemala en El-Salvador. Met de witte vlaggen geven ze aan dat ze dringend op zoek zijn naar eten. Een rode vlag betekent een zoektocht naar medicijnen.

Humanitaire ramp

De hulporganisatie Action Against Hunger waarschuwt voor een grote humanitaire ramp. Al voor de coronacrisis kampte een op de drie inwoners van Latijns-Amerika met voedseltekorten. Deskundigen verwachten dat de economie daar met 5 procent krimpt.

‘Voor een groot deel van Latijns-Amerika wordt de honger veroorzaakt door de coronapandemie meer gevreesd dan de ziekte zelf’, zegt Bernedetta Lettera, regionaal hoofd van Action Against Hunger. ‘Dit wordt de grootste crisis van de afgelopen eeuw.’

(AD)