Waarom waren boy- en girlbands populair in de jaren 90 en nu helemaal niet meer? (En is dat erg?)
In de jaren negentig waren slim bedachte boy- en girlbands zoals Backstreet Boys of Destiny's Child, razend populair. De jeugd van nu is vooral geïnteresseerd in individuele artiesten. Groepen leggen het af. Hoe kan dit? En is het erg?
Heel de avond had de vijftienjarige Nathalie gehuild. Ook de wereld van Bea van zestien was ingestort. Voor een hele generatie meisjes was Take That alles wat ertoe deed. Nadat de band begin 1996 aankondigde uit elkaar te gaan, verkeerde puberend Europa wekenlang in diepe rouw. Vanuit hun met posters behangen tienerkamers deelden Bea en Nathalie in een uitzending van de Tros Tv-show hun verdriet met de wereld. In de studio bij Ivo Niehe gaf Take That zijn laatste publieke optreden. Ze kwamen nauwelijks boven het gegil van hun fans uit.
Take That was op dat moment met afstand de populairste boyband: een door slimme managers of platenmaatschappijen bijeengebrachte groep die – anders dan de reguliere band – geen instrumenten bespeelde. Behalve op vocale kwaliteiten werden dergelijke groepen geselecteerd op hun looks, teneinde tienermeisjes zoveel mogelijk geld uit de zakken van hun strakke spijkerbroeken te kloppen. New Kids On The Block had de weg vrijgemaakt en na het succes van Take That was er geen houden meer aan. Backstreet Boys, East 17, 5ive, Nsync, Westlife, Boyzone, Another Level, 98 Degrees; je kon de populaire clipzender TMF niet aanzetten of er stond een groep jongens met keurig gekapte haartjes een eenvoudig dansje uit te voeren, onderwijl zwoel in de camera kijkend. Daarop geënt ontstond het idee voor de Britse girlband Spice Girls. Het vijftal sleurde in zijn kielzog groepen als Pussycat Dolls, Atomic Kitten en Girls Aloud mee – namen die lezers boven de veertig of onder de vijfentwintig waarschijnlijk weinig zullen zeggen.
De sleutel tot succes lag voor een belangrijk deel in de zorgvuldige samenstelling van de groepen. Ieder lid had een sterk eigen karakter. Handig voor pubers op zoek naar hun identiteit. Door te zeggen dat je Sporty Spice het leukst vond of dat je verliefd was op Backstreet Boy Nick, vertelde je wie je was.
Deze maanden zijn Take That, Westlife, Boyzone, Spice Girls en Backstreet Boys allemaal op tournee. Ze treden op in zalen die al snel tienduizend bezoekers kunnen herbergen. Is er sprake van een revival? Geenszins. De opleving is van puur nostalgische aard. De pubermeisjes van toen zijn nu dik in de dertig. Voor een avondje jeugdsentiment met vriendinnen leggen ze graag een paar tientjes op tafel. Even lekker gillen, net als vroeger, en maandag weer aan het werk; meer moet je er niet achter zoeken. Van de alomtegenwoordigheid van boy- en girlbands is niets meer over. Dit decennium was One Direction de enige jongensgroep die zich qua populariteit kon meten met zijn voorgangers. In 2016 ging die band voor onbepaalde tijd uit elkaar. Liefhebbers van girlbands zijn anno 2019 aangewezen op Little Mix, een kwartet dat voortkwam uit de Britse talentenjacht X-factor. Ze zijn redelijk succesvol, maar vergeleken bij de hoogtijdagen van de Spice Girls stelt dat succes weinig voor.
Vanzelfsprekend zoeken kinderen in de puberteit nog steeds naar rolmodellen om zich mee te kunnen identificeren. Hoe kan het dan dat de boy- en girlbands vrijwel niet meer bestaan? Een belangrijk deel van de verklaring zit hem in de opkomst van sociale media. Op Facebook en Instagram is het gebruikelijk om op persoonlijke titel naar buiten te treden. Groepsaccounts hebben per definitie iets onnatuurlijks. Fans zijn geïnteresseerd in het individu achter de muziek. Diezelfde tendens zie je overigens overal in de muziekwereld. Hiphopgroepen als Osdorp Posse en Wu-Tang Clan hebben plaatsgemaakt voor solisten als Lil’ Kleine en Kanye West. Zelfs in de rockscene, hét domein van de muziekgroep, treden artiesten als Pip Blom en Mitski tegenwoordig op persoonlijke titel naar buiten.
Artiesten hebben bovendien geen platenmaatschappij meer nodig om door te breken. Om een liedje op te nemen is een dure studio overbodig; een laptop is genoeg. Wie zelf geen muziek kan maken koopt voor een geeltje een beat online. Dure marketingcampagnes hoeven ook niet meer. Via Youtube, Soundcloud en Spotify kun je in potentie heel de wereld bereiken. Dat is hoe de sterren van nu het doen. Geen platenmaatschappij haalt het in zijn hoofd om in deze tijd een boyband uit de grond te stampen. De kans op succes is klein, de kosten wegen er niet tegenop.
Het is misschien spijtig dat boy- en girlbands als fenomeen zijn verdwenen, muzikaal missen we er weinig aan. De term slaat op de vorm; het is geen muziekgenre zoals disco of hiphop dat is. Boy- en girlbands besloegen het volledige spectrum van commerciële popmuziek en dat bestaat nog steeds. Luister bijvoorbeeld naar ‘I don’t care’; voor hun gezamenlijke nieuwe single vormden megasterren Ed Sheeran en Justin Bieber eenmalig een tweemans-boyband. Zelfde muziek, andere aanpak.
Voor wie het fenomeen boy- en girlband mist is er mogelijk goed nieuws. Onverwachte hoop gloort in het Oosten. Waar Westerse popmuziek gedomineerd wordt door het individu, komt in Zuid-Korea de ene na de andere door Spice Girls en Backstreet Boys geïnspireerde groep van de tekentafel. Boyband BTS en girlband Blackpink hebben in het Westen al stevig voet aan de grond gekregen. Gouden regel in de popmuziek: wat populair is, krijgt vroeg of laat navolging. Het lijkt een kwestie van tijd tot K-Pop Westerse artiesten inspireert om zich opnieuw in groepsverband te verenigen.
Solo een groter succes
Boy- en girlbands mogen weinig rol van betekenis spelen in de hedendaagse popmuziek, enkele van hun ex-leden doen dat wel. Aan Take That hebben we Robbie Williams overgehouden. Waar zijn boyband vrijwel uitsluitend bij jonge meisjes populair was, wist hij als soloartiest een veel groter publiek te bereiken. In 2015 wond hij als afsluitende act het diverse Pinkpop-publiek eenvoudig om zijn vinger. Afgelopen jaar stond hij met zes nummers in de top 2000. Take That kwam in die lijst niet voor.
Justin Timberlake gebruikte Nsync als springplank. Tot ieders verbazing bleek in die mooie jongen een muzikaal genie te huizen. Momenteel zit hij echter op een dood spoor: zijn album ‘Man of the woods’ werd afgelopen jaar een commerciële en artistieke flop.
En dan is er natuurlijk Beyoncé. Destiny’s Child was dankzij haar een van de weinige girlbands die voorbij de puberkamer reikte. ‘Queen Bey’ groeide solo uit tot een van de grootste sterren in de hedendaagse popmuziek.
Playlist
Spice Girls- Wannabe
Girl power in optima forma. De boodschap: vriendschap is belangrijker dan verkering.
Destiny's Child - Independent Women
Ode aan de onafhankelijke vrouw. Krijgt, zoals de tekst dicteert, nog altijd de handjes in de lucht.
Backstreet Boys - I want it that way
Mierzoete ballade met knullige drumcomputer. Vaste gast in de Top 2000.
Take That -Back for good
De liveversie, gezongen bij Ivo Niehe als afscheid van de Nederlandse fans, is te vinden op Youtube.
Boyz II Men - End of the road
Op een afschuwelijk parlando na stiekem gewoon een ontzettend goed r&b-liedje.
