Waarom we emo-eten en drinken in quarantaine én hoe je er vanaf komt

Hoeveel keer hebt u vandaag al in de koelkast gekeken? In quarantaine ligt emo-eten op de loer en jammer genoeg zijn het niet de caloriearme gerechtjes die ons de stress en onzekerheid even doen vergeten. Suiker, vet, zout én alcohol doen het beter. Gelukkig zijn er handige manieren om nee te zeggen tegen de ongezonde voeding en drank waarin we al te makkelijk troost zoeken.

HUMO Waarom grijpen we zo gretig naar ongezonde voeding wanneer we ons slecht voelen?

GOEDELE LEYSSEN (voedingsdeskundige en auteur van 'Mood Food') «We zijn geprogrammeerd om er blij van te worden. Suiker kan het genotscentrum op dezelfde manier triggeren als cocaïne. Maar suiker is niet de enige schuldige. De snacks waar we zo verlekkerd op zijn, zijn zo gemaakt dat we niet meer kunnen stoppen zodra we die eerste hap genomen hebben. Dat heeft te maken met de perfecte combinatie van suiker, vet, smaakstoffen en texturen.

»In 2015 publiceerde het tijdschrift Eat This, Not That de top vijf van meest verslavende snacks. Als je ze in huis haalt, ben je verloren. Doritos-chips hebben een overdosis smaakversterker die camoufleert dat ze eigenlijk naar karton smaken. De smaak blijft ook lekker lang in je mond hangen, zodat je zeker niet vergeet dat er nog chips in de zak zitten. Als je Cheetos eet, lijkt het alsof je lucht eet, maar onze caloriemeter slaat er tilt van. Het krakende geluid doet je bovendien denken dat je iets vers aan het eten bent.

Oreo's geven testratten een pleziershock die krachtiger is dan die van cocaïne en M&M's verleiden ons dan weer met hun ronde vorm. Hoe ronder iets is, hoe zoeter we het ervaren. Helemaal bovenaan de ladder van het comfortfood staan frieten. De toxische combinatie van vet, zout en snelle koolhydraten doet ons alle ellende vergeten, of toch voor even. Het schuldgevoel laat nooit lang op zich wachten.»

HUMO De lockdown maakt ons nog eens zo vatbaar voor emo-eten?

LEYSSEN «Klopt. We zijn het gewoon om onze dagen vol te plannen. Van de ene dag op de andere is alle structuur weggevallen en zijn we technisch werkloos of verplicht om werk en gezin onder hetzelfde dak te combineren. Verveling zorgt ervoor dat we sneller iets eten, maar het ligt vooral ook aan onze wilskracht, die niet eindeloos is. Net zoals je na vijfhonderd bicep curls je arm niet meer kunt opheffen, is het na een hele dag thuiswerken met jengelende kinderen veel moeilijker om nee te zeggen tegen een zak chips of een chocoladereep. Tel daar nog eens de onzekerheid en uitzichtloosheid van de coronacrisis bij, en zelfs de grootste gezondheidsfreak krijgt het moeilijk om aan de verleiding te weerstaan.»

HUMO Tijdens zo'n vreetbui kunnen we heel specifiek zin hebben in iets zoets of iets hartigs. Hoe komt dat?

LEYSSEN «De traditionele Chinese geneeskunde maakt de link tussen onze emoties en de smaken die we najagen. Als we ons gestresseerd en overweldigd voelen, hunkeren we naar zoetigheid omdat het ons laat terugdenken aan de troostende moedermelk die we als baby kregen. Dat hoeft geen probleem te zijn als je kiest voor voedingsmiddelen die van nature zoet zijn, zoals rode bieten, rozijnen, een lepel honing of dadels.

»Er is ook een link tussen angst en zin in zout. Onze bijnieren maken het stresshormoon adrenaline aan. Wanneer de bijnieren extra hard moeten werken omdat we angstig zijn, grijpen we onbewust naar zout. Een kleine hoeveelheid versterkt de bijnieren, maar het probleem is dat we makkelijk tien keer meer zout eten dan goed voor ons is. We hoeven daarvoor niet eens zelf met het zoutvaatje te schudden. Volgens de American Heart Association zit 75 procent van het zout dat we eten verstopt in de chips, de crackers, de koekjes, het blikvoer, de pastasauzen, de pizza's, de instantsoep, de ontbijtgranen en de ketchup die we in onze boodschappenkarretjes laden.

»Als je hunkert naar zout, kies je beter voor olijven, zeewier of gomasio. Dat is een combinatie van geroosterde sesamzaadjes en zout. En ruil het onnatuurlijke witte zout uit je zoutvaatje om voor ongeraffineerd zeezout.»

HUMO Je heil zoeken in comfortfood is vaak een kwestie van gewoonte. Hoe leren we die af?

LEYSSEN «Pak je emo-eetgedrag aan door je emoties te observeren in plaats van ze door te slikken met een stuk cake. Vaak is dat al genoeg om ze minder intens te maken. Meditatie en mindfulness zijn daarbij een grote hulp. Vraag je ook af wat je triggers zijn om te beginnen schransen, en of er alternatieve manieren zijn om ermee om te gaan. Duik je altijd de koekenkast in na een videocall met je baas? Ga in plaats daarvan eens een wandeling maken met de hond of bel je moeder, als jullie een goede relatie hebben. Haar stem heeft een kalmerend effect omdat zij meestal degene was die ons als kind troostte.»

HUMO Jezelf trainen om anders te reageren op goestinkjes is sowieso een proces van trial-and-error?

LEYSSEN «Ja, en dat is oké. Nieuwe gewoontes kweken kost tijd. Het is gewoon een kwestie van beginnen. Dat je af en toe faalt, heeft geen invloed op je slaagkansen. De essentie is dat je een oude routine - 'ik voel me down dus ik eet cake' - vervangt door een nieuwe routine - 'ik voel me down dus ik zet een kopje thee.'

»Nog een goede tip: als je het niet koopt, kun je het ook niet eten. Koop je toch snacks voor je huisgenoten, leg ze dan op een plek waar je ze niet ziet liggen en organiseer je koelkast zo dat de gezonde dingen vooraan liggen. Uit het oog is uit het hart.»

HET GLAS TE VEEL

Dat we met z'n allen meer eten tijdens de lockdown, is duidelijk. Maar hoe zit het met ons alcoholgebruik? Te veel drinken zet ons immuunsysteem onder druk. Het is nooit een goede keuze, maar zeker niet in coronatijden.

DIKE VAN DE MHEEN (gezondheidswetenschapper Tilburg University) «Het zou ongenuanceerd zijn te stellen dat iedereen meer drinkt omdat we in een crisis zitten. Toen Finland begin jaren 90 in een depressie zat, zag je dat de gemiddelde Fin niet méér dronk. Enkel mensen van middelbare leeftijd trokken meer flessen open. Ik verwacht nu een soortgelijke trend. De jongere generatie drinkt vooral in een sociale context, op feestjes of barbecues, maar die gelegenheden stellen zich even niet meer. Ik vermoed dat ook de oudere generatie iets minder zal drinken dan normaal. Vaak kunnen zij niet meer zelf hun boodschappen doen, en elke dag aan de buurman moeten vragen of hij een fles uit de winkel kan meebrengen, schept een drempel. De grootste risicogroep zijn de mensen van middelbare leeftijd. Zij zijn het gewoon om niet alleen op feestjes te drinken, maar vooral thuis. Een glas wijn voor de televisie is bij die generatie vaak een vast ijkpunt. En nu ook zij voortdurend thuis zijn, is de stap naar een paar glazen meer per dag snel gezet.»

HUMO Hoe weet je wanneer je de controle over je drinkgedrag dreigt te verliezen?

VAN DE MHEEN «Het risico op een verslaving is grofweg voor de helft genetisch bepaald. De andere helft hangt af van persoonlijke en sociale omstandigheden zoals depressie of werkloosheid. Een kenmerk van verslaving is dat je normale verplichtingen, zoals school of werk, niet meer naar behoren kunt uitvoeren. Omdat die structuur nu grotendeels is weggevallen, kunnen we soms minder goed inschatten hoe sterk we staan.»

HUMO We doen er nu best alles aan om ons immuunsysteem te versterken, maar alcohol heeft net het tegenovergestelde effect.

VAN DE MHEEN «Meer dan één glas per dag drinken heeft schadelijke gevolgen voor je fysieke en mentale gezondheid op lange termijn. Chronische drinkers lopen vaker een verkoudheid of een longontsteking op. Ook eenmalig drinken resulteert in een slechtere afweer, tot 24 uur nadat je dronken was. Alcohol drinken is voor een groot deel gewoontegedrag. Zoek het recept op van een alcoholvrije cocktail als je zin hebt in een glas, of pak je lief eens goed vast. Doorbreek je vaste reflex.»