Waarom zijn we zo geïnteresseerd in de relaties van BV’s? ‘We worden beheerst door de anderen rondom ons’
Van ex-wielrenner Tom Boonen, bekende acteurs als Ella Leyers en Rik Verheye tot zelfs het Britse koningshuis: hoe komt het dat relaties van bekende personen ons zo bezighouden? Sociaal psycholoog Alain Van Hiel (UGent) vindt het de logica zelve.
- Dinsdagochtend raakte in Humo bekend dat Tom Boonen en zijn vriendin niet langer samen zijn. Hoe komt het dat veel mensen blijven kleven bij zo’n bericht?
VAN HIEL «Wat mensen interesseert, zijn andere mensen. We vragen ons continu af waarom iemand anders zus of zo doet, of waarom iemand anders reageert tegen mij dan tegen jou, enzovoort. Daarbinnen zijn relaties hét belangrijkste voor ons, en al zeker de relatie met onze dichtste partner. Als je er zo naar kijkt, dan is de wereld rondom ons een soort van proeftuin die we volgen om te zien wat we eruit kunnen leren, waar we over nadenken en die we als voorbeeld nemen.»
- Wordt er eigenlijk onderzoek gedaan naar die BV-cultuur bijvoorbeeld?
VAN HIEL «Neen, niet echt. Maar in de sociale psychologie bekijken we dat vanuit het idee dat ieder van ons een ‘social animal’ in zich heeft. Dat idee komt voort uit het gelijknamige boek dat de Amerikaanse psycholoog Elliot Aronson daarover schreef in de jaren zeventig. Het idee is dat we beheerst worden door de anderen rondom ons. Dat is een centrale stelling van de sociale psychologie.
»Er zijn veel voorbeelden die dat illustreren. Onderzoekers hebben eens aan driehonderd studenten gevraagd of ze een bevredigende relatie wilden afwegen tegen andere doelstellingen. Denk dan aan degelijk onderwijs, een succesvolle loopbaan hebben, een bijdrage leveren tot een betere maatschappij of veel geld hebben. Van de bevraagden zegt 73 procent: ‘Geef mij maar die relatie.’ Om maar te zeggen hoe belangrijk dat voor ons is, zo’n relatie met een dichte partner. Daarom dat we daar zo opmerkzaam voor zijn. Stel nu dat geld of voetbal voor mij enorm belangrijk zouden zijn, dan zal ik vooral veel aandacht hebben voor zaken in mijn omgeving die daaraan gelinkt zijn.»
- Is die aandacht voor mensen en relaties altijd al zo groot geweest?
VAN HIEL «Ik vermoed van niet. Dat er in de middeleeuwen ook wel een cultus zal hebben bestaan rond een koning of hertog die op disproportioneel meer aandacht kon rekenen, zal ik niet ontkennen. Maar dit gaat over zulke relaties op jezelf betrekken en er zelf lessen uit proberen trekken. Dat is wel recent.
»Daar zie ik een aantal argumenten voor. Het gezin en de relatie zoals wij die kennen zijn gebaseerd op liefde. Dat is een cultureel fenomeen; niet overal is dat het geval maar vroeger was dat ook niet het geval. Toen was het gezin nog veel meer een financiële constructie.
»Daarnaast is ook de zogenaamde innerlijke diepte een redelijk recent fenomeen. We analyseren onszelf als individu zeer sterk. Dat doen we nog maar sinds de zestiende of zeventiende eeuw. En dan nog was dat een evolutie die zich eerst in de bovenste lagen van de samenleving afspeelde en pas later op het platteland, waar mensen toen amper geletterd waren. Tot in de negentiende eeuw waren mensen vooral deel van een gemeenschap, meer dan een individu.»
- Kan het eigenlijk kwaad om daar zo bij te blijven kleven?
VAN HIEL «Ik denk het niet. Het is ook gewoon hoe we zijn: we zouden onze eigen sociale aard naast ons moeten neerleggen om daarmee bezig te zijn - dat gaat niet.»
- Hoe komt het dan dat er disproportioneel meer aandacht is voor de sociale relaties van bekende personen?
VAN HIEL «Ik denk niet dat die stelling klopt. Volgens mij verschillen de relaties van bekende personen niet zo sterk voor ons als die van mensen in onze directe omgeving. We zien ze gewoon als een van de vele modellen van relaties voor onszelf. Meer zelfs: als er iets gebeurt in de relaties van mensen in onze omgeving, dan is die impact groter. Als een bevriend koppel uit elkaar gaat, dan zal je daar langer bij blijven stilstaan. Alles wat dichter op de huid kleeft, krijgt meer aandacht en heeft meer gevolgen.»
(DM)
