Wallace Stegner - Wat behouden blijft
De tijden zijn ernaar om, bijna 20 jaar na de start van de Slow Food-beweging, een analoge club te beginnen ten faveure van Slow Books. Boeken die dwingen tot een trage lectuur, boeken waarvan de taal een attractie op zich is, boeken die het niet moeten hebben van een plot, boeken die een bewuste omgang met het hier en nu voorstaan, boeken die de tijd nemen voor complexiteit, boeken die moedwillig niet passen in de mal die door de Amerikaanse schrijversscholen tot norm gemaakt is.
‘Wat behouden blijft’ (Lebowski), het laatste boek van de ruim 20 jaar geleden overleden Wallace Stegner, is een schoolvoorbeeld van een roman die zo’n Slow Books-beweging liefdevol in de armen zou sluiten. Stegner, al 78 toen de roman verscheen, doet het verhaal van een ruim 30 jaar omspannende vriendschap tussen twee koppels.
Aanleiding is een reünie in het zomerhuis van Charity en haar man Sid, bijeengeroepen wegens haar nakende dood ten gevolge van maagkanker. Hun vrienden Larry, van eenvoudige komaf opgeklommen tot succesvol schrijver, en Sally, een invalide poliopatiënte, blikken tijdens die bitterzoete dag in augustus 1972 terug op hun gezamenlijke verleden.
De twee stellen ontmoetten elkaar aan de universiteit van Wisconsin, aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog. In de decennia die volgden evolueerden de omstandigheden, ging het leven zijn nu eens vreugdevolle en dan weer smartelijke gang, wisselden de verhoudingen tussen de mannen en vrouwen.
Te midden alle ambities en illusies, lotgevallen en ongevallen blijft een steeds weer opvlammende genegenheid behouden. Niet meer, niet minder. ‘Hoe schrijf je een boek over zulke kalme levens als deze?’ vraagt Larry zich op driekwart van het boek af. Het weinig gebruikelijke perspectief, nadrukkelijk door ouderdom getekend, helpt. Het weinig gebruikelijke onderwerp, de decennialange relatie tussen twee echtparen, evenzeer. Maar bovenal zit het ’m in de levenswijsheid, de precieuze stijl waarmee onder meer landschappen geëtst worden, de slimme doorlichting van de American dream – kwaliteiten die ‘Wat behouden blijft’ dus tot icoon van een Slow Books-beweging zou kunnen maken.
