Walt Disney overleed 50 jaar geleden, maar zijn invloed is voelbaar tot in HBO's 'Westworld'

Het is vandaag 50 jaar geleden dat Walt Disney, de man wiens naam meer merk dan naam is, overleed. Tot op heden is zijn invloed nog duidelijk voelbaar, en dan bedoelen we niet alleen in de talloze Disney-remakes die populariteit blijven oogsten.

Ruim een week geleden kwam het eerste seizoen van HBO’s laatste paradepaardje ‘Westworld’, tot een klapperend einde. Het prachtige televisiedrama is gebaseerd op de gelijknamige film uit 1976. Het idee voor de film kwam, volgens de regisseur, na een bezoek aan Disney World. In de HBO serie speelt Anthony Hopkins ene Robert Ford, een megalomane creatief directeur in een futuristisch pretpark. Westworld is een pretpark waar de elite voor een flink pak duiten cowboy mag spelen tussen robots die niet te onderscheiden zijn van mensen. In zekere zin was Walt Disney dus de inspiratie voor Ford. Hoe dat precies zit?

Magnum Opus

In 1964 kocht Disney, onder diverse aliassen, grote stukken goedkope moerasgrond in de buurt van Orlando. Bij elkaar was het een landgoed waar Manhattan makkelijk twee keer in paste. Moerassen werden drooggelegd. Bergen verrezen. Volledige bossen werden herplant. Kanalen werden omgeleid. Een complete Afrikaanse savanne, leeuwen en olifanten incluis, werd uit de drassige moerasgrond gestampt. Walt had een visie voor een onbegrensde utopische wereld. Een park dat was gestoeld op Amerikaanse idealen en dat inspeelde op menselijke nieuwsgierigheid en nostalgische gevoelens: een verheerlijking en opschoning van de rafelrandjes van het verleden. Een simpele wereld - net als in zijn films - met een duidelijk moreel onderscheid tussen goed en kwaad. Een plek waar geen ruimte was voor de complexiteit en nuance van de buitenwereld: het verleden, het heden en de toekomst, bekeken door een utopische bril. Een wereld die zijn naam zou dragen: ‘Disney World’.

Tijdens de opening van Disneyland in 1955 - het park bleek achteraf een prototype voor Disney World - gaf Walt de volgende speech:

Controle

Disney streefde naar totale controle: naast de levende wilde dieren liet hij zijn team honderden robotdieren en later ook robotmensen ontwikkelen, zogenaamde Audio-Animatronics (AA’s), die konden worden gestuurd naar zijn wens. Op de New York World’s Fare in 1964 werden aanwezigen voor het eerst betoverd door Disney’s robotische replica van zijn favoriete president: Abraham Lincoln. Met open mond aanschouwden de aanwezigen de declamatie van Lincoln’s beroemde speech.

Binnen Westworld heeft Ford onmetelijke macht, volledige controle en wordt hij gedreven door megalomane dromen en een aan krankzinnigheid grenzende koppigheid en ambitie. Geld speelt geen enkele rol voor hem, dat is een zaak voor anderen. Die grenzeloze ambitie was bij Disney al zichtbaar tijdens het productieproces van ‘Sneeuwwitje’. Het was een project waarvoor Walt bereid was financiële malaise te riskeren. Ook zijn visie voor Disneyland was destijds een nachtmerrie voor zijn adviseurs en velen zagen in het project zijn financiële ondergang.

Illusie

Animatie is de illusie van leven. Disney World is de illusie van een utopische wereld: de illusie van toevalligheid, van het avontuur en van keuzevrijheid - in werkelijkheid is over elke grasspriet in het park nagedacht en was er geen enkel aspect waar Walt Disney geen controle over had. Ten behoeve van de illusie zijn nergens in Disney World controleruimtes te zien van waaruit de attracties en robots worden bediend. De machines worden gecontroleerd door techneuten op een afgelegen plekken in het park, die buiten het zicht liggen van de bezoekers. Eenmaal in het park ervaart men een illusie van onmetelijkheid: net als in Westworld lijkt Disney World, wanneer men zich in het park bevindt, een grenzeloze wereld. Het is een illusie voor iedereen, behalve voor de illusionist.

De persoon Walt Disney - de aardige, bedachtzame, kindervriend - bleek zelf ook een illusie, gecreëerd voor publieke consumptie. In een privégesprek met een goede vriend zei hij ooit: ‘I am not Walt Disney. I do a lot of things Walt Disney wouldn't do. Walt Disney doesn’t smoke, I smoke. Walt Disney doesn’t drink, I drink.’

Pennen kletterden op de grond als hij in de buurt was. Ongeduldig drumde hij met zijn vingers op tafel. Zijn kuch was geen gevolg van het kettingroken. Het was een waarschuwing: de baas komt er aan!

Walter Elias Disney - de architect van de Amerikaanse fantasie, die de grenzen tussen fictie en realiteit deed vervagen - overleed op 15 december 1966. Het was vijf jaar voor zijn levenswerk, Disney World, de deuren opende.