Walter Zinzen, oud-VRT-journalist: ''Een groenlinkse partij zou ik wel een fijn idee vinden, maar het is nog nooit gelukt'
‘Als er in Vlaanderen één iemand de rol van Bernie Sanders of Jeremy Corbyn kan invullen, dan toch wel Walter Zinzen,’ opperde schrijver David Van Reybrouck vorige week in dit eigenste blad. ‘Een groenlinkse partij zou ik wel een fijn idee vinden, maar het is nog nooit gelukt.’
'Wat mooi is aan twee oude mannen als Bernie Sanders en Jeremy Corbyn, is dat ze met een oerklassiek links programma zoveel jonge mensen kunnen begeesteren'
Een zomerse dag in een verkavelingswijk ten noorden van Brussel: heggenscharen en grasmaaiers produceren meer lawaai dan de aanvliegende toestellen op Zaventem. Een ebbenhouten Afrikaanse marechaussee houdt de wacht ten huize Zinzen, waar Kris Smet, the lady of the house, in een prachtige bloementuin bezig is.
HUMO Progressief Vlaanderen wacht op een nieuwe charismatische figuur, en volgens David Van Reybrouck bent u dat.
Walter Zinzen «Toen je me met die mare belde, ben ik niet meer bijgekomen van het lachen. Allee, jongens, ik ben ondertussen 80: dat mag je een mens van mijn leeftijd niet meer aandoen.»
HUMO Bernie Sanders is bijna 76.
Zinzen «Dat is in onze leeftijdscategorie nog een jongeman (lacht). Ik voel me heel gevleid met het aanbod van David, en misschien zou een Sanders of een Corbyn wel van pas komen in Vlaanderen, maar je zult hem toch elders moeten zoeken. Toegegeven, net als velen maak ik me grote zorgen over links in het algemeen en de sociaaldemocratie in het bijzonder. Wat mooi is aan die twee oude mannen, is dat ze met een oerklassiek, haast belegen lijkend links programma toch zoveel jonge mensen kunnen begeesteren.»
HUMO Ook al kunnen ze niet bepaald op veel mediasteun rekenen.
Zinzen «Wat één van mijn stokpaardjes bevestigt: de macht van de media is schromelijk overroepen. Sanders en Corbyn zijn neergezet als baarlijke duivels, linkiewinkies die niets te betekenen hebben en hooguit dromen van een soort communistische heilstaat. Zelfs een linkse krant als The Guardian ging in dat verhaal mee. En toch scoorden ze bij de jeugd. Waarom? Omdat het ouderwetse klassieke socialisme, dat voor ons een bijna vervlogen herinnering is, voor die jongeren gloednieuw is, want zij hebben daar nog nooit van gehoord. De oplossingen die Sanders en Corbyn voorstellen, en die ook voor mij uit de oude doos leken te komen, zijn voor de jongste generatie totaal verrassend. Als links in de touwen hangt, en de sociaaldemocratie al helemaal, geldt dat dan ook voor het socialisme? Ik denk het niet. Want dat is wat Corbyn en Sanders zijn: ouderwetse socialisten, geen sociaaldemocraten.»
HUMO Wilt u zo goed zijn het verschil uit te leggen?
Zinzen «Omdat ik wist dat je dat zou vragen, heb ik het Charter van Quaregnon er nog eens op nageslagen…»
HUMO 1894!
Zinzen «Kijk, toch nog iemand die zijn geschiedenis kent (lacht). Het was het eerste verkiezingsprogramma van de Belgische Werklieden Partij. Ik ben van mijn stoel gevallen van wat ik daarin las. De invoering van het algemeen enkelvoudig stemrecht, één vrije dag per week, bij voorkeur de zondag, de invoering van de werkloosheidsvergoeding en de ziekteverzekering, de afschaffing van de kinderarbeid: allemaal dingen die toen als onbereikbare wensdromen golden. Maar ook de afschaffing van de Senaat en de invoering van de rechtstreekse democratie via referenda, alsof ze de ziekten van de particratie al zagen aankomen. Het begrip naastenliefde staat erin vermeld als ethische kernwaarde. Bij de socialisten, verdorie! Waarom bestaat dat niet meer? Waar heb je vandaag een document dat de maatschappij van de toekomst uittekent en menselijke waarden vooropstelt, en niet alleen winst en rendement? Zijn de linkse partijen echt verbaasd dat ze niet meer zoveel succes hebben? Ze zeggen toch grotendeels hetzelfde als andere partijen?»
HUMO Hou de vluchtelingen tegen!
Zinzen «Juist, het SP.A-congres over Europa. We moeten de buitengrenzen beschermen! (Ironisch) Hoe origineel en wervend was dat niet. Er moet ook opvang in de landen van herkomst zijn, heb ik begrepen. Ik loop weleens rond in Centraal-Afrika en ik ben nog maar weinig SP.A’ers tegengekomen in de vluchtelingenkampen ginder. Er zitten soms meer vluchtelingen in één kamp dan er in heel Vlaanderen zijn, zonder enige vorm van opvang. Zo’n voorstel wordt goedgekeurd op een congres, want anders zijn ze ‘niet flinks genoeg’. Natuurlijk is de sociaaldemocratie dan aan het sterven. Maar misschien krijgt het socialisme à la Sanders en Corbyn daardoor nieuwe kansen.»
HUMO Het concept van de derde weg, de synthese tussen het beste van het liberalisme en van de sociaaldemocratie, heeft u nooit bekoord?
Zinzen «Dat klonk goed na de val van de Muur, toen mensen als Francis Fukuyama het einde van de geschiedenis uitriepen. Maar het is uitgegroeid tot een verbod op elke vorm van kritiek op het neoliberalisme. Dat werd de enige toegelaten economische doctrine, en alle sociale correcties, toch een onderdeel van die derde weg, kwamen in de vergeethoek terecht. Maar de welvaart die het systeem heeft gebracht, was ook het werk van de socialisten, die de koopkracht van de arbeiders hebben doen stijgen. Je hoort vandaag niemand fundamentele kritiek op het kapitalisme uiten, bang om als oubollige communist te worden weggezet. Maar moet je communist zijn om te zeggen dat de fiscaliteit gruwelijk onrechtvaardig is? Dat het misschien niet zo sociaal is om gepensioneerden de ‘vrijheid’ te geven te mogen bijklussen, terwijl je de pensioenleeftijd optrekt?
»De socialisten staan historisch gezien voor rechtvaardigheid, en de liberalen voor vrijheid. Maar het resultaat van de poging tot synthese is dat de rechtvaardigheid verder weg is dan ooit, en dat we op weg zijn om onze vrijheden op te offeren voor de strijd tegen het terrorisme. Wat overblijft, is een conservatief en redelijk autoritair neoliberalisme. Dat is mee de erfenis van de Irak-interventie van Blair, van de 1 euro-jobs en de werkende armen van Schröder, van mensen als Dysselbloem die Griekenland het mes op de keel hebben gezet. Als dat de vertegenwoordigers van links zouden moeten zijn, verbaast het je dan dat slachtoffers van het neoliberale systeem hun heil bij anderen gaan zoeken? De socialisten hadden verdorie tegen die toestanden tekeer moeten gaan, maar ze hebben ze integendeel mee versterkt.»
'Waarom zingt John Crombez mee in het koor van Bart De Wever, Theo Francken en de liberalen, terwijl hij een tegenstem zou moeten zijn?'
Relatief racisme
HUMO Misschien is het socialisme het slachtoffer van zijn eigen succes. De sociale eisen van Quaregnon zijn wet geworden, we leven in één van de beste verzorgingsstaten ter wereld. Er valt niets meer te veroveren, alleen maar te verdedigen. Dat trekt minder volk.
Zinzen «Juist. Ik ben geneigd dat ook te denken, maar het gaat breder. Mark Elchardus (socioloog aan de VUB, red.) heeft enkele decennia geleden in één van zijn onderzoeken vastgesteld dat links een potentiële meerderheid had in Vlaanderen. De SP, het toenmalige Agalev en de achterban van het ACV hadden samen veruit de grootste partij kunnen vormen. Niemand van hen formuleert vandaag nog een droom. Het gaat om het behoud van verworven rechten, om de vrees te verliezen wat men heeft. De mantra dat onze kinderen het minder goed zullen hebben dan wij: stel dát het gebeurt, zou het zo’n ramp zijn dat de volgende generatie ‘maar’ het welvaartsniveau van pakweg 2000 haalt? Dan kunnen we de armoede uit onze samenleving bannen, mensen gelijke kansen geven en zorgen voor wie het nodig heeft, in plaats van hen als vijanden te bestempelen die de welvaart van de hardwerkende Vlaming zouden bedreigen. En al die vreemdelingen die zich niet willen aanpassen: kijken wij nooit rond? Zien we de Meryame Kitirs en Yasmine Kherbaches niet, de mensen met een migratieachtergrond die hun plaats verwerven in onze samenleving, gelukkig stilaan ook in de media?
»Waarom durven socialisten niet meer op te roepen tot solidariteit? De enige oproep tot solidariteit tijdens de vluchtelingencrisis kwam uit Berlijn, en Angela Merkel kun je toch bezwaarlijk een socialist noemen. Maar zij kent het concept naastenliefde uit het Charter van Quaregnon nog wel. Waarom blijft men blind voor de problemen van mensen uit andere culturen? Omdat populisten hen met alle zonden Israëls beladen. In plaats van daar tegenin te gaan, begint iemand als John Crombez óók te toeteren dat het gedaan moet zijn met jonge moslims die hier hun wetten komen opleggen. Gesteld dat zoiets een gigantisch maatschappelijk probleem zou zijn, wat ik oprecht niet geloof, dan nog: is het de job van een socialist om daar een punt van te maken? Gelooft hij dat hij daardoor één stem zal terugwinnen van mensen die al meer dan een generatie op Vlaams Belang stemmen? Nee, want dat zegt Theo Francken ook al, en Bart De Wever, en de liberalen. Waarom zingt hij mee in dat koor, terwijl hij een tegenstem zou moeten zijn?»
HUMO Moeten de problemen met jonge moslims dan niet benoemd worden?
Zinzen «Maar enfin, ik heb begin jaren 90 een reportage voor ‘Panorama’ gemaakt die ‘Belgen aller landen’ heette, waarin twintig minuten lang het probleem van criminele hangjongeren van Marokkaanse afkomst werd besproken. Weet je welke problemen vandaag niet meer benoemd mogen worden? De discriminatie op de arbeidsmarkt, de huurmarkt en in het onderwijs, bijvoorbeeld, want racisme bestaat helemaal niet. Het is allemaal relatief, het is zelfs de verantwoordelijkheid van wie dat racisme ondervindt. Mark Eyskens, christendemocraat van de oude stempel, roept het ook al jaren: schaf eerst de discriminatie af, dan heb je recht van spreken. Maar dat gebeurt niet, integendeel. Waarom mogen Meryame Kitir, Yasmine Kherbache of Dirk Van der Maelen daar niet voluit tegen tekeergaan? Omdat men vreest stemmen te verliezen die al lang elders zitten? Wie durfde tegen het racisme in te gaan? Paula D’Hondt, ook een echte christendemocrate, of Fred Erdman, die even SP-voorzitter was en die door zijn Joodse afkomst wist wat racisme was en waar het VB en dat gedachtegoed voor stond.
»SP.A, waar staat dat eigenlijk voor? Het is uitgevonden door marketeer Patrick Janssens, en het stond voor Socialistische Partij Anders. Hoe anders? Ook een beetje neoliberaal of zo? Nee, het moest Sociaal-Progressief Alternatief worden, want socialisme was voor hem een besmet woord geworden. Louis Tobback heeft zich daar heftig tegen verzet, anders was het Janssens nog gelukt ook. Diezelfde Tobback zegt vandaag: ‘We zijn de macht in Europa kwijtgeraakt en het is onze eigen verdomde schuld.’ Ik heb vaak gebotst met Louis, maar op dat punt heeft hij wel 100 procent gelijk. SP.A bekritiseert de maatregelen van de regering wel en probeert minder slachtoffers te maken, maar de partij vertrekt niet meer vanuit een fundamenteel andere maatschappijvisie.»
undefined
'In 1991, na Zwarte Zondag, kwamen we met tienduizenden op straat om het Vlaams Blok tegen te spreken, vandaag hoor je bijna overal de echo's van hun retoriek'
HUMO Ten tijde van het Charter van Quaregnon stond het socialisme voor ‘brood en rozen’. Voor materiële vooruitgang, maar ook voor immateriële waarden.
Zinzen «En het biefstukkensocialisme heeft het gehaald. Links heeft het altijd lastig gehad met emoties. Het heeft vooral op de wetenschap en de ratio gemikt en het buikgevoel aan de tegenstander overgelaten. Ik ken het probleem: ik roep nu wel op tot meer mededogen en solidariteit, en socialisme is ook verontwaardiging over onrecht. Tegelijk moet ik toegeven dat ik ook een rationeel mens ben, een product van de jezuïeten, getraind om niet mee te gaan in blinde emoties. En als journalist ben ik getraind om de feiten en de ratio te laten doorwegen.»
HUMO Socialisme was vroeger vooral een zaak van geschoolde arbeiders en intellectuelen. Maar hun kinderen hebben aan de hogeschool of de universiteit gestudeerd. De nieuwe breuklijn loopt niet langer tussen links en rechts, maar tussen hoog- en laaggeschoold.
Zinzen «En de brexit en Donald Trump bewijzen dat de laaggeschoolden voor het eerst hun macht hebben getoond, is dan de theorie.»
HUMO David Van Reybrouck haalde twee politieke moorden aan. De Britse socialiste Jo Cox en de Nederlandse populist Pim Fortuyn waren allebei hooggeschoold, en ze zijn allebei vermoord door een laaggeschoolde.
Zinzen «Het zal wel dat daar voor een stuk een nieuwe sociologische en demografische realiteit speelt, maar het verklaart toch niet alles. Volgens de exitpolls hebben lang niet alle laaggeschoolden voor de brexit en Trump gestemd, en omgekeerd hebben heel wat hooggeschoolden dat juist wel gedaan. In het boek van VRT-journalist Ivan Ollevier over de brexit komen heel wat hooggeschoolde voorstanders aan het woord, en velen hebben dik spijt van hun stem.»
HUMO Moeten hoogopgeleide journalisten niet veel meer empathie opbrengen voor de laaggeschoolde verliezers van de globalisering?
Zinzen «Ik kom uit een modaal gezin, ik heb een diploma en ik heb mijn leven lang een journalistenloon gekregen van de VRT. Dus maak ik deel uit van de rijke, wereldvreemde intellectuele elite die voor alles verantwoordelijk is. Zal het gaan, ja? Het is toch niet omdat je je een citytrip kunt veroorloven, dat je plots tot de economische en politieke machtscenakels van het land behoort? Dat veroordeelt me toch niet tot empathie met de man of de vrouw aan de toog of op sociale media die de ranzigste racistische uitspraken debiteert? Bij de jezuïeten hing er boven het klasbord een spreuk: ‘Op de top is uw plaats.’ Wat is er mis met een intellectuele elite, met kennisverwerving, met het proberen meer te weten? Socialisme is toch altijd ook een strijd van een intellectuele elite geweest. Waarom laten we toe dat het mainstream wordt om te beweren dat je met moslims en al die bruine gasten niets dan last hebt? In 1991, na Zwarte Zondag, kwamen we met tienduizenden op straat om het Vlaams Blok tegen te spreken, vandaag hoor je bijna overal de echo’s van hun retoriek. Oké, nu zit je ook met het fenomeen van het terrorisme, maar als je een beetje nadenkt, weet je toch dat niet alle moslims in dit land terroristen zijn of er sympathie voor hebben?»
undefined
'Stel dat onze kinderen het minder goed zullen hebben dan wij, is dat zo'n ramp als we daarmee de armoede bannen en kunnen zorgen voor wie het nodig heeft?'
Een klein BMW’tje
HUMO De sociaaldemocratie heeft zich ook in de vernieling laten rijden door haar personeel: de graaicultuur van mensen als Yvan Mayeur bij Samusocial wordt hen zwaarder aangerekend dan anderen.
Zinzen «En terecht. Maar vergelijk de bedragen van de affaire-Samusocial eens met wat Paul Vanden Boeynants (gewezen CVP-premier, red.) in zijn tijd heeft uitgestoken: dan is de situatie relatief gezien verbeterd (lacht). De mens blijft zwak, nee? Je komt in een situatie waar profiteren niet alleen lijkt te kunnen, maar vaak ook in het systeem ingebakken zit. Je kunt niet alleen graaien, je denkt dat je er ook probleemloos mee zult wegkomen. Ben jij dan de enige die niet meedoet? Er bestaan weinig volmaakte mensen, denk ik. Maar opnieuw: waar blijft het principiële antwoord, dat iets verder reikt dan ‘we gaan niet meer cumuleren’? Dat debat maken we nu voor de dertiende keer mee, toch?»
HUMO Socialisten mogen niet meer dan 6.000 euro netto verdienen, zegt Crombez nu. En met de PS hebben ze nooit iets te maken gehad. Ze kenden die mensen echt niet, zegt hun fractieleider Joris Vandenbroucke in het Vlaams Parlement.
Zinzen «Een nieuwe gelofte van armoede, zoiets (lacht). 6.000 euro, dat is het zesvoudige van een doorsneepensioen. Je wilt jezelf proper maken, en je maakt je eigenlijk vuil. Hoe zou het dan toch komen dat je electoraal in de touwen ligt? Maar ik vind niet dat socialisten per se arm moeten zijn: socialisme gaat om de armoede uitroeien, niet de rijkdom. Natuurlijk mogen ze met een klein BMW’tje rondrijden zoals Maya Detiège, een beetje middenkader heeft dat ook als bedrijfswagen. Maar waar is het fundamentele democratische meningsverschil over de richting waarin deze samenleving moet evolueren? Johnny Thijs wordt door sommigen tot halfgod uitgeroepen en kan niet genoeg verdienen, alleen omdat hij De Post winstgevend heeft gemaakt. In mijn dorp zijn wel driekwart van de brievenbussen verdwenen en is er geen postkantoor meer. Mensen moeten nu de bus of de auto nemen om veel langer in dat ene grote kantoor aan te schuiven, want alle buurtkantoortjes zijn verdwenen. En de postbode heeft geen vijf seconden meer over om goedendag te zeggen en te vragen hoe het gaat. De Post maakt zo misschien wel winst, maar is dat de openbare dienstverlening die we willen?»
HUMO Dat heet vooruitgang, geloof ik.
Zinzen «Hoe ga je daarmee om in een samenleving waarin de klassieke arbeidersklasse uit onvrede naar de nationalisten is overgelopen en er een nieuwe klasse van minderbedeelden is ontstaan? Hoe ga je om met de geweldige veranderingen die de minderbedeelden op een paar decennia hebben moeten meemaken, en waarbij zowat al hun zekerheden zijn onderuitgehaald? Vluchtelingenstromen, terrorisme, globalisering, deregulering, sociale media: het beukt allemaal op hen in, en er komt geen antwoord.»
HUMO Omdat het nationalisme vandaag beter in de markt ligt?
Zinzen «Eigenaardig toch. Hoe verklaar je dat een Vlaams-nationalist die stamt uit een pacifistische traditie om u tegen te zeggen en is opgegroeid met het credo ‘Nooit meer oorlog’, minister van Defensie wordt en prompt de vredesinitiatieven van zijn voorgangers afbouwt en mee gaat bombarderen in landen waar wij niets te zoeken hebben? En dan zijn we hogelijk verbaasd wanneer zieke geesten mee daarin een rechtvaardiging vinden om zich hier op te blazen. Dat is toch ook niet te vatten? Waar was het verzet daartegen? Waar was de hedendaagse Karel Van Miert, waar waren de betogingen? Zelfs Guy Verhofstadt had destijds meer moed toen hij weigerde mee in de Irak-oorlog te stappen. Waarom zeggen we dat nu niet meer? Waarom luisteren we niet meer naar mensen als Robert Fisk (journalist van The Independent, red.), die de regio door en door kent? Maar nee, wij bestrijden IS, en dan is alles toegelaten, zelfs het doden van kinderen met drones. Dat is geen excuus voor de terreurdaden hier, maar mag het nog als verklaring gelden?»
HUMO Nee, want dan ben je een verbloemer en een wegkijker.
Zinzen «Kijk, dat ik daarvoor 80 geworden moet zijn (lacht).
»Wie installeert vandaag een nieuwe politieke correctheid? Theo Francken, die roept dat je Afrikaanse asielzoekers geen vluchtelingen meer mag noemen, maar alleen migranten of gelukzoekers? Ze verzuipen wel in het massagraf dat de Middellandse Zee is geworden, maar belangrijk is vooral dat de VRT ze voortaan als migranten omschrijft. Niet als vluchtelingen, want strikt juridisch betekent dat iets anders.
»Is het overigens niet schandelijk dat het bijna allemaal jonge mannen zijn? Nee, want iedere migratie uit de wereldgeschiedenis is getrokken door de jonge mannen, die zo hun familie thuis onderhielden. Net daarom komen ze, verdorie! Volgens cijfers van de Verenigde Naties is het bedrag dat migranten jaarlijks naar huis sturen, vele keren groter dan alle officiële ontwikkelingshulp samen. Maar dat zijn dus geen vluchtelingen, en ze mogen niet meer binnen, ook niet van rood of groen. Natuurlijk kun je niet de hele wereld binnenlaten, maar als je de aantallen bekijkt, zijn ze ons niet aan het overspoelen. Ik denk zelfs dat we ze nog hard nodig zullen hebben om onze ouderen op hun sterfbed te verzorgen.»
undefined
'Hebben we nog partijen nodig? Dat zijn toch structuren uit de 19de eeuw, die hun houdbaarheidsdatum stilaan overschreden lijken te hebben?'
Klaar voor Groenlinks
HUMO Hoe komt links er weer bovenop? Moeten ze wachten op een nieuwe charismatische figuur?
Zinzen «Dat is geen oplossing. Karel Van Miert en Steve Stevaert hebben een kwart van de Vlamingen overtuigd, da’s juist, en zonder Bart De Wever zal de N-VA veel minder groot zijn, maar ik vind het leidersmodel geen goede oplossing. Een leider is er per definitie tijdelijk, en een gedachtegoed en idealen zouden de leider moeten kunnen overleven. Ik vrees bovendien dat John Crombez niet de nieuwe Stevaert of Van Miert is. Ik mis bij de nieuwe generatie de emotie, de bezieling, de welsprekendheid. Dat had Stevaert wel, of hij kon toch die indruk wekken.»
HUMO Figuren zullen het niet doen, maar de structuren ook niet: de PvdA in Nederland is geïmplodeerd, de Franse PS bestaat nog amper. Trump en Macron bewijzen dat je ook zonder of zelfs tégen je partij in president kunt worden.
Zinzen «Hebben we nog partijen nodig? Dat zijn toch structuren uit de 19de eeuw, die hun houdbaarheidsdatum stilaan overschreden lijken te hebben? Partijen zijn ontstaan als middel om groepen burgers te vertegenwoordigen, maar vandaag lijken ze vooral het bestendigen van hun eigen macht als doel te hebben. Mensen worden dat beu en kiezen dan voor Macron. Maar zijn beweging vervelt wel in sneltreinvaart tot een klassieke partij. Ik weet het niet goed, ik worstel daar ook mee. David Van Reybrouck en anderen geloven in aanvullende lotingsystemen, maar daar zijn ook grenzen aan. Peter Mair heeft dat goed beschreven in zijn boek ‘Ruling the Void’: de band tussen de kiezers en de partijen is bijna volledig weg. Die laatste hebben haast geen leden meer, het aantal blancostemmers groeit bij elke verkiezing, en toch blijven partijen de macht monopoliseren. Wanneer functioneren partijen? Als er een groep inspirerende, redelijk jonge mensen met een overtuiging aan de slag is: het wonderbureau van de CVP met Martens en Dehaene, de Van Miert-generatie van de SP…»
HUMO …of de huidige N-VA.
Zinzen «Hun ideeën en overtuiging zijn de mijne niet, maar het mechanisme is er wel, ja.»
HUMO Een andere mogelijkheid is een nieuwe radicaal-linkse partij. De PVDA en de PTB scoren goed in de peilingen.
Zinzen «Dat bewijst dat er nog potentieel is aan de linkerzijde, want linkser dan dat vind je niet. Maar hun binnenlandse programma is een doorslagje van wat in de jaren 50 en 60 in het programma van de BSP stond. Zo ongelooflijk extreem zijn ze niet. Ik denk niet dat ze de oplossing kunnen brengen, maar als ze de klassieke socialistische partijen kunnen tonen dat daar hun roots liggen, en niet bij de Dysselbloemen van deze wereld, hebben ze toch hun nut.
»Ik heb wel grote problemen met hun kijk op de internationale politiek. Oké, ze hebben ooit samen met de Noord-Koreanen een congres bijgewoond, maar hun houding wat betreft Afrika is veel problematischer. Volgens hun partijblad is Kabila een echte socialist, één van de laatste vechters tegen het westerse imperialisme. Hoe ver kun je van de realiteit staan?
»De Wever wil de PVDA en de PTB in een cordon sanitaire opsluiten, maar dat vind ik geen goed idee. Het cordon rond het VB is er destijds maar om één enkele reden gekomen, namelijk dat je geen zaken wil doen met een partij die het racisme als partijlijn en ideologie omarmt. Nu kun je van de PVDA veel zeggen, maar niet dat het racisten zijn.»
HUMO Nog een laatste mogelijkheid: dat de partij die er nooit is mogen komen, er toch komt. De progressieve frontvorming waar Leo Collard, Maurits Coppieters, Norbert De Batselier en vele anderen van droomden.
Zinzen «Zelfs Wilfried Martens in zijn jonge jaren! Een groenlinkse partij zou ik wel een fijn idee vinden. Maar het is nog nooit gelukt en ik zie niet wie er nu mee bezig is of erin gelooft. Nochtans zal het ooit moeten, wil je het rechtse machtsblok van vandaag breken. Met rood en groen samen kom je in de buurt van de N-VA, maar je mag het duidelijk geen kartel noemen – de koudwatervrees waarmee daarover in Antwerpen wordt gesproken! Als ze samen opkomen, ben ik al tevreden. Alleen moeten ze ervoor zorgen dat het ooit meer wordt dan een toevallig electoraal project, dat het ooit een beweging wordt. Als de socialisten, de groenen en de vakbonden nu eens begonnen met het opstellen van een nieuw Charter van Quaregnon? Een charter waarin problemen worden benoemd en oplossingen worden gegeven, zelfs radicale. De tijd is daar rijp voor, nu de partijen nog. Maar ach, wanneer heeft een partij ooit geluisterd naar een partijloze zoals ik?»
