‘Wanneer ik een volwassen mens hoor zeggen: ‘Like me on Facebook’, word ik altijd heel treurig’

De jongste jaren leverde Dave Eggers (51), nog altijd de meest sociaal geëngageerde schrijver van Amerika, boeken van ongelijke kwaliteit af, maar nu is er ‘Het Alles’, een vervolg op zijn technothriller ‘De Cirkel’. Het is een verontrustend verhaal van huivering­­­­­­­­wek­kende helderziendheid. En er valt ook wat te lachen. ‘Ik blijf koppig vechten voor het recht op analoog leven.’

In de buurt van ­Silicon Valley leidt Dave Eggers een zo ­analoog mogelijk leven. Hij behoort tot de zeldzame soort, in de VS naar schatting nog 10 procent van de bevolking, die geen smart­phone bezit. Tot voor kort had hij thuis zelfs geen internetverbinding. Maar toen de pandemie uitbrak, was hij wel verplicht om wifi in huis te halen, anders kon zijn dochter October ­Adelaide (16) geen afstandsonderwijs volgen. Zelf is hij toen uitge­weken naar een boot in de San Francisco Bay. Daar brengt hij tegenwoordig zijn schrijfdagen door, dobberend op het getij van deze tijd, maar onbereikbaar voor de verlokkingen van het wereldwijde web. Ons contact verloopt half analoog: met zijn vaste telefoonlijn belt hij in op de Zoom-­verbinding die zijn naaste medewerkster heeft gelegd tussen mijn keukentafel in Borger­hout en het kantoor van McSweeney’s, zijn uit­geverijtje in San Francisco. Ik zie hem niet, maar zijn stem klinkt verrassend dichtbij.

In ‘Het Alles’, zijn ­nieuwe roman, worden mensen zoals hij, die aan elke digitale controle proberen te ontsnappen, trogs genoemd. Dat is Engels slang voor ‘een persoon die als sociaal inferieur wordt beschouwd’. Een zelfrelativerend binnenpretje, want Dave Eggers is zowat de meest sociaal geëngageerde schrijver van Amerika en ver ­daarbuiten. In zijn beste boeken, zoals ‘Wat is de wat’ (2006), ‘Zeitoun’ (2009) en ‘Een hologram voor de koning’ (2012), koppelt hij literair meesterschap aan maatschappelijke betrokkenheid. Na de werkuren slooft hij zich uit voor alle denkbare ­goede doelen: gratis schrijfcursussen voor kansarme jongeren, getuigenissen verzamelen over mensenrechtenschendingen en gerechtelijke dwalingen, of hulp inzamelen voor Zuid-­Soedan. Tussen de bedrijven door runt hij een uitgeverij, McSweeney’s, en een literair tijdschrift. Hij is, kortom, van het slag dat tegenwoordig de fascistische typering ‘gutmensch’ over zich afroept. Een schrijver wiens daden stroken met zijn woorden.

Zijn beklemmendste roman is ‘De Cirkel’ uit 2013. In die orwelliaanse vertelling klimt hoofdpersonage Mae Holland steeds hoger in de pikorde van de gelijknamige techreus, die groter en machtiger is dan Apple, Google en Facebook samen. De vreedzame ideologie van de transparantie die er gepredikt wordt, blijkt in werkelijkheid een keiharde oorlog tegen de privacy te zijn. ‘Het Alles’ is het ­vervolg op ‘De Cirkel’. Acht jaar later heeft De Cirkel zijn laatste concurrenten opgekocht – inclusief ­Jungle, lees gerust: Amazon – en is het bedrijf verveld tot Het Alles. Mae Holland staat aan het hoofd van het grootste, het gevaarlijkste én het meest geliefde techmonopolie aller tijden. Enter Delaney Wells en Wes Makazian, de hoofd­personages die gezworen hebben dat ze Het Alles van binnen­uit zullen vernietigen. Als dat maar goed afloopt. Spoiler: not.

HUMO Waarom komt u nu met deze sequel op ‘De Cirkel’? Gaf iets concreets u een duw in deze richting?

DAVE EGGERS «Nadat ‘De ­Cirkel’ in 2013 was verschenen, was ik eerlijk gezegd niet van plan om ooit nog iets over dat onderwerp te schrijven. Ik had het gevoel dat ik geslaagd was in wat ik wilde bereiken: big tech laten schrikken en mijn lezers angst aanjagen. Ik heb ‘De Cirkel’ geschreven omdat ik zag hoe makkelijk en onbezorgd de mensheid het concept van privacy offerde op het altaar van de transparantie.

»Maar de jongste vijf, zes jaar heb ik iets zien gebeuren wat nog veel verregaander is. In mijn boek noem ik het ‘de oorlog tegen de subjectiviteit’. We vertrouwen de subjectieve inschattingen van onszelf en van anderen niet meer. We zijn meer en meer op ons ongemak als we zelf beslissingen moeten nemen, ook als die een grote impact kunnen hebben op ons leven en dat van anderen. We laten ze liever over aan machines, algoritmes en artificiële intelligentie. Die ervaren we als objectief, die geven ons een gevoel van veiligheid en zekerheid. We zijn ook gewend geraakt aan verzamelde meningen: de optelsom van beoordelingen van een restaurant of een B&B, uitgedrukt in een cijfer. The wisdom of the crowd. Dus we zijn helemaal klaar voor de volgende stap. Een persoon die een beslissing neemt voor zichzelf: dat zal een rariteit worden. En een beslissing, een oordeel of een mening van één andere persoon, ook al is het een specialist, aanvaarden we al helemaal niet meer.»

HUMO Dus leraars, rechters, journalisten en zelfs dokters kunnen het wel schudden?

EGGERS «Kent u de website ­webmd.com? Dat is een zogenaamde symptoms checker – een digitale dokter, zeg maar. Aan de hand van de ziektesymptomen die je ingeeft, stelt het algoritme een diagnose. De meeste mensen beginnen daar. Dokters in de VS háten dat, maar ze zullen ermee moeten leren leven, vrees ik. Het zal steeds minder voorkomen dat mensen naar één dokter gaan, die één diagnose stelt.

»Studenten kunnen ook niet meer verdragen dat één prof oordeelt over hun prestaties, over slagen of falen, over hun toekomst. Dat vinden ze arbitrair en onfair, dat systeem willen ze niet meer. En in de sport worden de scheidsrechters vervangen door camera’s die alles registreren. Dus ja, leraars, rechters, ouders en alle andere feilbare mensen mogen een virulente aanval op hun positie verwachten.

»Let maar eens op: straks zullen ook de antwoorden op de grote levensvragen voor ons berekend worden. Wat is goed en wat is slecht? Wat is waardevol en wat is waardeloos? Wie is betrouwbaar en wie is onbetrouwbaar? Wat is van belang in het leven? Hoe kunnen we de dag zinvol doorkomen? Hoe kan ik een goed mens zijn? Wat is schoonheid? Wat is liefde? We laten er algoritmes op los en we krijgen scores terug. Met als gevolg dat we een steeds groter deel van ons leven uitbesteden. Na onze privacy geven we ook onze vrije wil op, onze zelfbeschikking, onze persoonlijke zoektocht naar de zin van het leven en naar een zinvolle invulling ervan.

»De techreuzen worden goden, orakels, die met nog meer nadruk zullen claimen dat ze ons leven niet alleen makkelijker maken, maar ook beter en zinvoller. En wij worden zwakker, want we verliezen ons vermogen om te leven met moeilijke vragen, met open vragen, met onoplos­bare vragen. Dát is wat mij ertoe heeft aangezet om ‘Het Alles’ te schrijven. Dat, en de nooit eindigende groei van de tech­monopolies, natuurlijk. Nu wordt het echt gevaarlijk.»

Anstig en paranoïde

HUMO Twee jaar geleden sprak ik met Alessandro Baricco. Hij argumenteert in ‘The Game’ dat de digitale technologie en het internet ons leven ‘aantoonbaar’ makkelijker en beter hebben gemaakt. Hij was beledigd toen ik hem een optimist noemde: hij vindt zichzelf een realist. Dan bent u een zwartgallige pessimist.

EGGERS «Van nature ben ik nochtans een optimist, echt waar. Ik word nagenoeg elke ochtend hoopvol en goedgeluimd wakker. Ik heb vertrouwen in de medemens – wij zijn geneigd het goede te doen als we de juiste informatie krijgen, dat is mijn overtuiging en mijn ervaring. Het zal paradoxaal klinken, maar ik hou van de mensen die ik in ‘Het Alles’ parodieer. Ik hou van de mensen die in de grote techbedrijven werken. Ik ben niet blind voor de verwezenlijkingen van de digitale technologie. Ik ben zelf een halve nerd, gebiologeerd door de lucht- en ruimtevaart. Zonder geavanceerde technologie zouden we op veel vlakken nog nergens staan.

»Ik weet dat ik in dit boek, net zoals in ‘De Cirkel’, een somber beeld ophang van wat er nu gebeurt en wat wij laten gebeuren. Maar ik ben gewoon erg bezorgd over de grootschalige schade die nu wordt toegebracht. Door digitale toepassingen die onze privacy en ons zelfbeschikkingsrecht aantasten, door sociale media die ons angstig, in­­halig en paranoïde maken. Tot mijn scha en schande moet ik bekennen dat ik ‘The Game’ van mijn goede collega Alessandro ­Baricco niet heb ge­­lezen. Maar ik schat hem hoog in en ik vertrouw erop dat hij overtuigende argumenten aanvoert om optimistisch te zijn... (Denkt na) Maar je kunt er toch niet omheen dat we in een tijd leven waarin de democratie onder vuur ligt, waarin wordt geprobeerd verkiezingen te manipuleren, waarin er in de VS alleen bijna 700.000 mensen zijn gestorven aan een covidbesmetting... En hoe komt dat? Voornamelijk doordat er op grote schaal manifest foute, gemanipuleerde informatie wordt verspreid via digitale platformen zoals Facebook. Als je het mij vraagt, overwoekeren de negatieve effecten van de digitale technologie op dit moment de positieve kanten. Negatieve effecten worden nu existentiële bedreigingen, die rechtstreeks voortkomen uit de macht en de impact van die digitale platformen. Facebook is gewoon een kwaadaardige kracht die een hoop ellende aanricht in de wereld. Ik kan het niet anders zeggen.»

HUMO Kunnen de techreuzen nog transformeren van binnenuit, of moeten ze van buitenaf aan banden worden gelegd? Delaney Wells en Wes Makazian, de protagonisten van ‘Het Alles’, kiezen voor een mengvorm: sabotage van binnenuit. Maar wat is volgens u de juiste strategie om de uitwassen van het ‘bewakingskapitalisme’ te bestrijden?

EGGERS «Theoretisch gezien is het voor big tech nog niet te laat om te transformeren in bedrijven met ethische principes en sociale verantwoordelijkheidszin. Maar ik betwijfel sterk of dat zal gebeuren. Op dat punt ben ik inderdaad pessimistisch. Het zijn hyperkapitalistische bedrijven die maar door één ding worden ge­­dreven: eindeloze groei, de zucht naar een steeds groter marktaandeel dat een steeds hogere beurswaarde oplevert. Uit zichzelf kunnen ze eigenlijk maar één kant uit: almaar groter worden. Ze zijn too big to fail, zoals al vaak is gezegd. Ze kunnen niet krimpen, ze kunnen niet minder doordringen en ingrijpen in onze levens, ze kunnen ons niet minder gaan begluren en bewaken. Van een oliebedrijf verwachten we toch ook niet dat het uit eerlijke schaamte stopt met olie­boringen?

»De enige hoop die we hebben, is regulering van buiten­af. Zeer assertieve, ­strenge regulering, bedoel ik dan. Méér dan we tot nog toe hebben gezien. Méér dan wat goochelen met miljardenboetes, zoals de Europese Commissie tot nog toe heeft gedaan. Terug naar start, uitkleden die handel. Dat klinkt radicaal en utopisch, maar het is misschien eenvoudiger dan we denken. We zouden kunnen beginnen met sociale­mediaplatformen als Facebook te ­behandelen zoals elke reguliere uit­gever. Verspreiden ze ­desinformatie en gemanipuleerd nieuws? Dan worden ze daarvoor verantwoordelijk gehouden, en kunnen ze worden vervolgd en beboet. Nu is dat niet het geval. In de VS worden sociale­mediaplatformen beschermd door een wet die stipuleert dat ze niet ­verantwoordelijk zijn voor informatie die ze betrekken van derden, en die verder wordt verspreid en gedeeld door hun gebruikers. Sociale media worden met andere woorden beschouwd als een doorgeefluik van informatie, en niet als een bron. Dat is een godvergeten schande, omdat ze voor veel gebruikers wél een bron zijn, en vaak zelfs de enige. Dat is een schande, omdat Facebook en ­Twitter daardoor profiteren van de massale verspreiding van leugens, in plaats van ervoor gestraft te worden. Miljarden hebben ze ermee verdiend, ten koste van mensenlevens, en bijna ten koste van onze rechtsstaat en onze democratie. En de grootste schande van al is dat wetgevers, ­politici en regeringen doen alsof ze niets kunnen doen, alsof ze machteloos staan. Terwijl ze wél de macht, de mogelijkheid en de instrumenten hebben om in te grijpen. Maar ze vertikken het, uit lafheid of erger.»

Spion in huis

HUMO Op Treasure Island, waar het hoofdkwartier van Het Alles gevestigd is, is het leven nochtans idyllisch. De mensen verdienen goed, de gezondheidszorg staat op punt, de campus is plasticvrij, vleesvrij, zalmvrij, fossielebrandstoffenvrij, en zelfs immaterieel: niet alleen boeken en foto’s, maar alle spullen die mensen ver­­­zamelen, worden ingescand en daarna vernietigd en gerecycleerd. Het leven zoals het was, wordt bewaard in de cloud. Een groen walhalla!

EGGERS «Inderdaad. Maar net buiten de campus leven duizenden mensen in tenten, en die worden door Het Alles aan hun lot overgelaten. Dat is natuurlijk een verwijzing naar San Francisco, waar ik woon, en naar Silicon Valley, hier vlakbij. Daar gebeurt net hetzelfde. De techies verdienen hopen geld en de economie blijft boomen, maar er zijn meer daklozen dan waar ook in de VS. De grote tech­bedrijven zorgen goed voor zichzelf en voor hun eigen mensen, Amazon uitgezonderd, maar de samenleving laten ze aan haar lot over. Ze betalen geen cent belastingen. Met als gevolg dat de scholen en de open­bare diensten ondergefinancierd zijn, en dat het buiten de campussen en de gated communities armoe troef is.»

HUMO En toch ervaren we de digitale technologie en de sociale media als clean en verbindend, als motoren van globale communicatie en vooruitgang.

EGGERS «Precies. (Denkt na) Al de macht die de techgiganten vergaard hebben, is macht die wij hun gegeven hebben. Niemand heeft u gedwongen om een Facebook-­account aan te maken. En zodra u er één hebt, houdt niemand u tegen om het te sluiten. Ik bekijk de twee kanten van de medaille: hoe die bedrijven onze zwakheden, onze verlangens en onze neiging tot verslaving exploiteren voor hun eigen profijt, maar ook hoe wij medeplichtig zijn, hoe wij er zelf toe bijdragen dat hun impact alleen maar groter wordt. Wanneer ik een volwassen mens hoor zeggen: ‘Like me on Facebook’, word ik altijd heel treurig. Sociale media zijn een verslaving geworden zoals een andere. Zoals roken, drinken en gokken. Dat is de menselijke natuur, vermoed ik.»

HUMO ‘Wil de mens wel vrij zijn?’ is de hamvraag die ‘Het Alles’ oproept. Uw antwoord lijkt nee te zijn.

EGGERS «Dat is inderdaad de clou van de zaak. Als je tegen honderd mensen zegt dat camerabewaking thuis hun leven en dat van hun naasten kan redden, zal de overgrote meerderheid meteen honderd camera’s laten installeren. Uit vrije wil, of onder lichte sociale druk, om niet asociaal te lijken. En het is heel moeilijk om daar iets tegen in te brengen, hè. Het is gewoon zo dat de meeste misdaden, inclusief geweldpleging en misbruik, bij mensen thuis gebeuren. Om over stomme ongelukken met erge afloop nog te zwijgen. Hoe kun je je ­daartegen beveiligen? Ah, camera’s! Dag en nacht ge­monitord worden door de politie: vinden we geen probleem. En als ik iets pruttel over privacy, zullen de voorstanders zeggen: ‘Dus u vindt privacy heilig, meneer Eggers? U vindt dat iedereen thuis maar moet kunnen doen wat hij wil, ook de vreselijkste dingen?’ (Stilte) Ik heb er een hard hoofd in. Die camera’s zullen er komen. Alles wat ons een gevoel van zekerheid en veiligheid geeft, ook al is het een vals gevoel, zal er komen.»

HUMO Slimme speakers lijkt u in het bijzonder te vrezen. Als Delaney er ergens eentje ziet staan, gooit ze die uit het raam.

EGGERS «De slimme ­speaker is het bruggenhoofd van de thuisspionage. De meerderheid van de Amerikaanse gezinnen heeft er ondertussen één in huis, terwijl het algemeen bekend is dat die gebruikt kan worden als afluisterapparaat en bewakingsinstrument. Dat is een bewijs dat er geen limiet staat op invasieve technologie. In ruil voor een fancy toestel en wat gebruiksgemak zijn wij graag bereid onze privacy op te geven.

»(Denkt na) Maar ik wil niet helemaal defaitistisch ­klinken. Instagram heeft net aangekondigd dat het zijn app voor kinderen jonger dan 13 jaar toch niet gaat lanceren. Dat is een stapje in de ­goede richting. Maar daar is heel veel druk voor nodig geweest. En waarom hebben ze het plan voorlopig afgevoerd? Omdat er een interne memo is uitgelekt waaruit blijkt dat Facebook en Instagram zich wel degelijk bewust zijn van de negatieve effecten die hun producten op kinderen hebben. Af en toe winnen we een veldslag, maar de oorlog is nog lang niet voorbij.»

HUMO U hebt zelf net een veldslagje uitgevochten met Amazon. U wilde verhinderen dat de eerste hardcover-editie van ‘Het Alles’ te koop zou zijn via de Amazonwinkel. Ik las dat het een harde strijd is geweest. Hoezo?

EGGERS «Amazon heeft niet alleen een machtspositie in de onlineverkoop van boeken, maar ook in de distributie ervan. Het beschikt over de gegevens van gebruikers, en over de opslagloodsen en de trucks. En het heeft distributiedeals met zowat alle grote uitgevers. De weinige onafhankelijke distributeurs die er nog zijn, kunnen haast geen boeken verdelen zonder dat Amazon ergens een vinger in de pap heeft. ­Amazon omzeilen was dus een heel gedoe. Wij gaan het nu doen met een kleine distributeur die niet gebonden is aan een contract met ­Amazon. Maar hij heeft ocharme vier mensen in dienst, en bij ­McSweeney’s zijn we met vijf. De publicatie en distributie van ‘Het Alles’ wordt dus een reusachtige klus, de grootste operatie die we ooit op poten hebben gezet. Met negen mensen moeten we een bestseller zien te scoren (lacht). Gelukkig is iedereen enthousiast. De naar schatting tweeduizend onafhankelijke boekenwinkels die er nog zijn in de VS, zijn vastberaden om het te doen lukken. En daar gaat het uiteindelijk om: dat mijn lezers, in plaats van twee keer te klikken op Amazon, een ommetje maken naar de boeken­winkel om de hoek. Gezond voor iedereen (lacht).»

Vaccin voor iedereen

HUMO We zouden vergeten dat ‘Het Alles’ ook een grappig boek is. Ik heb goed gelachen met al die lugubere, orwelliaanse apps die erin voorkomen: TruVoice, een app die krachttermen en vuile woorden uit je berichten wist en je taalgebruik verzakelijkt, of OwnSelf, een mindfulness­app die je eraan herinnert dat je 22 minuten per dag moet lachen. Hebt u die zelf bedacht, of afgeleid uit apps die al bestaan?

EGGERS «Ik dácht dat ik ze allemaal zelf had bedacht, maar elke dag komt wel een vriend of een proeflezer aandraven met een app die erg op één van de mijne lijkt. De werkelijkheid zou dus weleens erger kunnen zijn dan mijn fictie (lacht). Ik heb mijn research nochtans grondig gedaan, met factcheck­ers en de hele zwik, precies omdat ik zelf niet dag aan dag in de digitale wereld leef. Maar er moeten toch dingen aan mijn aandacht ontsnapt zijn. Ik hou er natuurlijk ook wel van om dingen te bedenken die echt zouden kunnen zijn. En ik ben ervan overtuigd dat sommige van mijn verzinsels vroeg of laat werkelijkheid zullen worden. Neem die app die berekent hoe erg je genoten hebt van de maaltijd die je net verorberd hebt. Ik vond dat grappig, maar ik geloof ook écht dat die over een paar jaar op alle smartphones zal staan, als hij al niet in ontwikkeling is. Zoals ik al zei: alles wat zekerheid kan brengen, of een illusie van zekerheid, alles wat in cijfers en scores uitdrukt wat nu nog louter gevoel is, zal er komen. Over afzienbare tijd zullen we na een restaurantbezoek niet alleen de rekening krijgen, maar ook een rapportje over hoe het eten heeft gesmaakt (lacht).»

HUMO Hoelang houdt u het nog vol om als een trog te leven, in een zelfgekozen analoog isolement?

EGGERS (lacht) «Dat wordt in elk geval steeds moeilijker. Ik ben net heen en weer gevlogen naar Canada, mijn eerste vliegreis sinds de pandemie. Wel, ik was de enige passagier die langs de ­Canadese ­douane probeerde te passeren zonder smartphone. En ik kan je vertellen dat het geen sinecure was. Speciaal voor mij hebben ze een formulier moeten zoeken dat niemand nog gebruikt, de halve luchthaven hebben ze afgezocht. Een document dat ik vervolgens met de hand moest invullen, stel je voor! Ik was ook de enige passagier met een vaccinatiebewijs op papier. Kortom, het was een gedoe.

»Nu, ik ben niet helemaal achterlijk, hè. Ik gebruik een laptop om te werken en te schrijven. Ik gebruik digitale middelen, dat heb ik altijd gedaan. Maar wel op mijn eigen voorwaarden. Ik wil niet gedwongen worden om een telefoon van 1.000 dollar te kopen, gemaakt door één van de drie telefoon­reuzen, om te kunnen deelnemen aan het leven op aarde. En dat wordt met de dag moeilijker. Elke dag word ik wel ­buitengesloten van iets, elke dag is er een onderdeel van mijn leven dat moeilijker wordt, of onmogelijk, omdat ik geen ­smartphone wens te bezitten. Als een aantal vitale dingen van het leven – stemmen bij verkiezingen, vaccinatiebewijzen en gezondheidsgegevens stockeren, rekeningen betalen, paspoorten opslaan – straks enkel nog mogelijk zijn via een smart­phone, wordt het wel heel creepy. Dus ik blijf koppig vechten voor het recht op analoog leven.»

HUMO Waar staat u, als hoeder van de privacy en het zelf­­beschikkingsrecht, in het vaccinatiedebat? Verplichten of vrijheid, blijheid?

EGGERS «De vaccinatie tegen covid had verplicht moeten worden vanaf dag één. Punt. Zoals tal van andere vaccins – tegen polio, tegen ­mazelen, noem maar op – verplicht zijn in de VS. Je mag niet naar school als je ze niet hebt ge­­kregen.

»De vrijheid gaat niet boven de volksgezondheid. Als er een epidemie uitbreekt die immense schade kan toebrengen aan het gezondheidssysteem, aan de medemens en aan onszelf, begin je toch niet te pruttelen over vrijheid? Nee, dan doe je alles wat kan verhinderen dat ze zich verder verspreidt. Punt. De vrije wil, vrijheid en zelfbeschikkingsrecht zijn in de VS op grote schaal misbruikt, met ziekte, dood en veel miserie tot gevolg.»

HUMO Eén van de verwezenlijkingen van de digitale technologie is dat er nu zoiets als een online anagramgenerator bestaat.

EGGERS «I beg your pardon?»

HUMO Twee personages uit ‘Het Alles’ hebben zo’n bizarre naam dat ik ze even door een programmaatje heb gehaald dat anagrammen ­genereert: Meena Agarwal werd gewoon Amalea ­Wagner, maar Wes Makazian werd ‘Awake Nazism’. Is dat een cryptisch grapje, of geeft het aan hoe u werkelijk over big tech denkt?

EGGERS (lacht) «Great! I love it! Een anagramgenerator, ik wist niet eens dat het bestond. Nog zo’n zinloze app die iemand heeft uitgevonden for no ­particular reason at all. Er zit een hoop binnenpret in mijn boek, maar echt waar, hier had ik geen benul van.»

HUMO U verwijst in ‘Het Alles’ ook naar de verfilming van ‘De Cirkel’ door James Ponsoldt, met Emma Watson en Tom Hanks in de hoofdrollen. U schrijft er fijntjes bij dat het geen eclatant succes was. Is dat zo’n binnenpretje?

EGGERS «Neenee, het is erger dan dat: ik schrijf dat de film geen groot succes was, en dat De Cirkel, het techbedrijf, zich daardoor alleen maar sterker ging voelen, als een dictator die een aanslag op zijn leven heeft overleefd (lacht). Dat heet zelfrelativering.»

HUMO Vreest u niet dat dit boek hetzelfde effect zal hebben? Dat big tech er alleen maar mythischer en dus sterker door zal worden?

EGGERS «Ik vrees vooral dat ik geen andere keuze zal hebben dan hun toenemende impact op ons leven te aanvaarden. Een schrijver heeft geen macht. Het enige wat ik kan doen, is mijn lezers op een onderhoudende manier de stuipen op het lijf jagen. Scare and entertain! Een boek schrijven over big tech, en over de toestand waarin de wereld zich vandaag bevindt, dat is als... (denkt na) Steentjes gooien naar een oorlogsschip.»

Dave Eggers, ‘Het Alles’, De Bezige Bij