Wat als we Russische olie effectief weigeren? ‘Als er een beperkter aanbod is, dan heeft dat natuurlijk een impact op de markten’

Niemand weet wat de precieze impact wordt van een Europese boycot tegen Russische olie. Maar allicht zitten er aan de pomp wel opnieuw prijsstijgingen aan te komen. Volgens de federale regering zijn de Europese sancties alvast een kans om van de fossielverslaving af te kicken.

‘Ik heb al mensen op Facebook gezien die opriepen om niet meer bij Lukoil te tanken’, zegt Alexis aan het kleine tankstation in Sint-Gillis. ‘Ik heb een Lukoil-tankkaart van het werk, dus kom ik naar hier. Als ik het zelf moest betalen, was ik waarschijnlijk ook elders geweest.’

In het Brusselse hebben een aantal tankstations van het Russische oliebedrijf activisten over de vloer gekregen. Getooid met Oekraïense vlaggen riepen zij op om er niet meer te gaan tanken. Maar aan de pomp in Sint-Gillis is Alexis de enige die het morele bezwaar benoemt.

Andere klanten komen simpelweg omdat het station het dichtstbijzijnde in de buurt is, of wijzen erop dat de uitbaters van de Lukoil-stations zelfstandigen zijn die ook moeten eten. Voorlopig blijft het een kwestie van individuen die een Russisch tankstation links laten liggen. Maar wat als de olieboycot tegen Rusland straks realiteit wordt?

SANCTIES

De uitbater van het station in Sint-Gillis wil alvast niets zeggen. Hij haalt een blad met richtlijnen boven en geeft ons vervolgens het nummer van de woordvoerster van Lukoil. Zij benadrukt dat Lukoil geen staatsbedrijf is en momenteel niet op de internationale sanctielijst staat. Wat de impact van de sancties op de 180 tankstations van het oliebedrijf in België wordt, is momenteel nog koffiedik kijken.

De Europese Commissie wil tegen het einde van dit jaar alle import van olie uit Rusland stoppen. Alleen is het niet zo dat een Russisch bedrijf zoals Lukoil enkel Russische olie verkoopt. De brandstof die consumenten aan de pomp tanken, heeft zo’n bedrijf doorgaans zelf ingekocht op de internationale energiemarkten.

Lukoil koopt bijvoorbeeld zijn benzines en het grootste deel van de diesel aan op de internationale ARA-markt (Amsterdam, Rotterdam, Antwerpen) en trekt ook diesel binnen via een raffinaderij die het samen met Total in Vlissingen beheert. ‘Het is dus moeilijk te zeggen of die raffinaderij ook onder de Europese sancties zou vallen’, zegt Johan Mattart van Brafco, de sectorfederatie voor brandstoffenhandelaars. ‘Het is zeker niet zo dat daar enkel Russische olie binnenkomt.’

Het globale aandeel van Russische olie in ons brandstofverbruik is niet min. Volgens Eurostat komt 22,2 procent van de totale Belgische import uit Rusland. Maar voor ons land zou het nog relatief eenvoudig zijn om alternatieve leveranciers te zoeken. Via de haven van Antwerpen zou ons land makkelijke olie uit andere landen kunnen binnenhalen.

‘België ligt gelukkig ook dicht bij Rotterdam’, zegt energiespecialist Thijs Van de Graaf (UGent). ‘Die stad is echt een knooppunt voor de olie-invoer. Er loopt trouwens al een pijpleiding van Rotterdam naar Antwerpen. Voor landen in Centraal- of Oost-Europa, die geen kust hebben, is het anders. Slovakije is bijvoorbeeld voor 80 procent afhankelijk van Russische olie. Ik denk dan ook dat die landen uitzonderingen zullen vragen op de sancties.’

Om de oliestop haalbaar te maken, stelt de Europese Commissie ook voor om alles geleidelijk te doen. Pas tegen het einde van dit jaar zou er geen Russische olie meer binnenkomen in de EU. Dat geeft de energiebedrijven dus tijd om zich op een omschakeling voor te bereiden. Toch zal er allicht nog een prijsstijging zijn.

De prijzen aan de pomp - diesel gaat makkelijk boven de twee euro per liter - zijn nu al zo hoog door de geopolitieke spanningen. ‘Als er een beperkter aanbod is, dan heeft dat natuurlijk een impact op de markten’, zegt woordvoerder Jean-Benoît Schrans van sectororganisatie Energia. ‘Al weten we dus nog niet wat dat gaat brengen. Onze bedrijven nemen wel het voortouw om bij een boycot alternatieven te vinden, zodat ze de bevoorrading veilig kunnen stellen.’

CARPOOLEN

Volgens Van de Graaf is de oliestop tegen Rusland inderdaad een goede gelegenheid om op zoek te gaan naar alternatieven. Maar dan wel naar alternatieven voor fossiele brandstof tout court. Door meer openbaar vervoer, meer carpoolen en meer thuiswerken zouden we de olieconsumptie naar beneden kunnen halen.

‘De regering verlaagde de accijnzen op diesel en benzine, maar zo kunnen mensen hun verbruik op peil houden’, zegt Van de Graaf. ‘Wie een laag inkomen heeft, wordt nu ook veel harder getroffen door de hoge prijzen. Ik denk dat het beter is om aan mensen een cheque uit te delen, zodat ze het verlies in koopkracht kunnen compenseren.’

Met die cheque zou je ook een sociale correctie kunnen maken voor de lage inkomens, stelt Van de Graaf nog. Voor de federale regering is het alleszins duidelijk dat de olieboycot tegen Rusland inderdaad een kans is om af te kicken van onze verslaving aan fossiele energie. Dat is ook de lijn die de Belgische regering tijdens de Europese gesprekken aanhoudt.

‘In plaats van blijvend in te zetten op fossiele brandstof, moeten we kijken naar meer hernieuwbare bronnen’, zegt de woordvoerder van energieminister Tinne Van der Straeten (Groen). ‘We zien dat olie en gas door Rusland nu worden ingezet als oorlogswapen. Het heeft geen zin om onze afhankelijkheid van Rusland nu te vervangen door afhankelijkheid van een ander land.’

(DM)