Wat te doen bij een chemische aanval? ‘Pas als de slachtoffers gedecontamineerd zijn, kunnen we ze in de ziekenhuizen opnemen”

Hopelijk gebeurt het nooit, maar de ziekenhuizen in ons land willen voorbereid zijn op een aanval met chemische of biologische wapens. Peter De Paepe, diensthoofd Spoedgevallen aan het UZ Gent, gaf er samen met enkele collega’s een webinar over.

- Waarom heeft het UZ Gent die webinar georganiseerd?

PETER DE PAEPE «Als de Russen zulke wapens in Oekraïne inzetten, bestaat de kans dat de slachtoffers door ziekenhuizen hier bij ons opgevangen worden. Tijdens de oorlog tussen Iran en Irak zijn er in België trouwens ook slachtoffers van mosterdgasaanvallen behandeld.

»De coördinatie daarvoor ligt bij de federale overheid. Natuurlijk heeft vooral het leger met het militair hospitaal in Neder-Over-Heembeek hier de meeste expertise over. Maar we ontvingen zelf veel vragen van collega’s uit andere ziekenhuizen over wat ze moesten doen mochten ze slachtoffers van zulke aanvallen binnenkrijgen.»

- Wat moeten artsen in zo’n geval doen?

DE PAEPE «Het is cruciaal om de symptomen van de slachtoffers te herkennen. Klassieke zenuwgassen zoals VX, novichok of sarin, zullen maken dat patiënten in hun eigen lichaamsvocht baden. Ze maken dan enorm veel speeksel en slijm aan, waardoor ze er mogelijk in stikken. Als artsen de symptomen kunnen thuisbrengen, zullen ze de patiënten beter kunnen behandelen.»

- Naast chemische wapens met bijvoorbeeld saringas zijn er ook biologische wapens die virussen of bacteriën verspreiden. Hoe weet je dan dat het om een aanval gaat?

DE PAEPE «Dat is veel moeilijker te bepalen, inderdaad. Als een vijand een virus verspreidt, dan lopen de patiënten er eerst een tijdje mee rond en steken ze andere mensen aan. Dan ga je uitbraken zien. Maar je moet alles eerst in kaart brengen, voor je kan concluderen dat er een aanval met een biologisch wapen achter zit.

»Patiënten die het ziekenhuis binnenkomen zullen bijvoorbeeld ademhalingsklachten hebben. Maar die kunnen in principe velerlei oorzaken hebben. Gelukkig kunnen we een aantal infecties – neem nu met antrax – wel behandelen met antibiotica.»

- Stel: het Russische leger schiet morgen raketten af met saringas op Gent. Wat gebeurt er dan?

DE PAEPE «Laten we hopen dat het niet gebeurt. Maar dan zullen verschillende hulpdiensten in actie schieten en ter plekke gaan. Helaas is de kans dan reëel dat de eerste ploegen ter plaatse zelf ook gecontamineerd worden. De brandweer of de civiele bescherming zal met speciale pakken ter plaatse gaan. Daar zal ook de selectie gebeuren van welke slachtoffers naar het ziekenhuis kunnen.

»Pas als de slachtoffers gedecontamineerd zijn, kunnen we ze ook in de ziekenhuizen opnemen. Men moet de kleren van de patiënten verwijderen en hen wassen met heel veel water en zeep. Als dat niet gebeurt, dan kan het ziekenhuispersoneel zelf ook geïntoxiceerd geraken.

»Dat is een grote les geweest van de aanslag op de metro van Tokio in 1995. Een boeddhistische sekte heeft er toen saringas verspreid. Maar de ziekenhuizen waren er niet op voorbereid en men bracht iedereen zomaar binnen. Er waren toen meer dan 5.000 aanmeldingen in de hospitalen. Een vierde van het ziekenhuispersoneel heeft toen zelf symptomen ontwikkeld.»

- Heeft u als arts zelf ook ervaring met zulke stoffen?

DE PAEPE «Op de spoedafdeling zien we vaak patiënten die met gevaarlijke stoffen in aanraking zijn gekomen. Landbouwers gebruiken insecticides zoals parathion –wat eigenlijk verboden is – en carbamaten. Maar soms geraken ze zelf door die stoffen geïntoxiceerd. Dat gaf hetzelfde ziektebeeld als zenuwgas, omdat die stoffen op een gelijkaardige manier werken. In die zin hebben we er wel ervaring mee. Maar natuurlijk is dat niet te vergelijken met de omvang van een aanval met chemische wapens.»

(DM)