Wat wist Danneels over de zaak-Vangheluwe?

Nee, zei kardinaal Godfried Danneels, toen de zaak-Vangheluwe losbarstte: hij wist van niks. Hij kon zich niet herinneren dat priester Rik Devillé hem had aangesproken op de pedofiele praktijken van de bisschop van Brugge. Hij had ook tevergeefs gezocht naar een schriftelijk document dat verwees naar een dergelijk gesprek. Danneels hoeft niet langer te zoeken: Humo heeft het document al gevonden.

In 1992 publiceerde Rik Devillé een ophefmakend boek over de kerk, 'De laatste dictatuur'. De titel spreekt voor zich: Devillé pikte het niet dat de hoogste bedienaars van de eredienst zich weinig of niks gelegen lieten liggen aan elementaire verworvenheden als de rechten van de mens. De kerk was, na het vallen van de Muur, 'de laatste dictatuur'.

Het was het eerste incident in een lange rij. Voortaan zou de parochiepriester uit Buizingen één à twee keer per jaar bij kardinaal Danneels over de vloer komen om over misstanden in de kerk te discussiëren. In de meeste van die gevallen ging het om klachten wegens seksueel misbruik. Devillé werd de klokkenluider van de kerk: karrenvrachten klachten sleepte hij naar het aartsbisschoppelijk paleis. In een aangetekende brief van januari 1999 becijferde zijn actiegroep, Vlaamse werkgroep mensenrechten in de kerk, dat ze al 81 klachten over seksueel misbruik door Nederlandstalige priesters had ontvangen.

Verkleefde groeten

Enkele jaren eerder, in het najaar van 1996, neemt een man contact op met Devillé. Hij stelt zich voor als de vertrouwenspersoon van een slachtoffer van de Brugse bisschop Roger Vangheluwe. 'Het slachtoffer,' zegt de man, 'durft zelf niet te vertellen dat hij wordt misbruikt, omdat hij de neef van de bisschop is.'

Devillé noteert de klacht en brengt de zaak naar eigen zeggen ter sprake aan het eind van een onderhoud met Danneels en hulpbisschop De Bie (volgens Devillé zou De Bie niet meer aanwezig zijn geweest toen het delicate geval-Vangheluwe besproken werd). In Humo 3637 beweerde Devillé dat het gesprek met Danneels plaatsvond 'begin 1997'. Dat klopt niet helemaal: het was 5 november 1996. Dat weten we omdat Danneels het expliciet vermeldt in een boze brief aan Devillé, gedateerd op 15 november '96. Op niet mis te verstane wijze wast hij Devillé de oren: als Devillé geen harde bewijzen in handen heeft, moet hij zwijgen.

Wat wist Danneels over de zaak-Vangheluwe? (vervolg)

'Het onderhoud,' schrijft de kardinaal, 'dat u met Mgr J. De Bie en mijzelf hebt gehad op 5 november ll. leek u 'wat verward'. Wij beiden hadden niet die indruk. Voor alle klaarheid wil ik het dan ook even schriftelijk samenvatten.'

Waarna de kardinaal begint aan een strenge opsomming van zes punten. Met name het eerste punt is relevant: 'Ik vraag u uitdrukkelijk te verzaken aan publieke beschuldigingen, veralgemeningen en verdachtmakingen tegen de Kerk en haar bedienaars, als u daarvoor bij mij geen geldig bewijsmateriaal kunt aandragen. Dit geldt vooral voor mijn collega's bisschoppen en voor de priesters. Maar dit geldt ook voor iedereen. Morele afwijkingen suggereren en ze niet hard maken is onaanvaardbaar.'

Dat ene zinnetje klinkt nu, veertien jaar later, plotseling bijzonder veelbetekenend: 'Dit geldt vooral voor mijn collega's bisschoppen en voor de priesters.'

Danneels lijkt in zijn wiek geschoten omdat Devillé het aandurft zelfs de hoogste regionen ter discussie te stellen. Een bisschop die een kind misbruikt? De gedachte alleen al is blasfemie. En zeker bisschop Vangheluwe, een gouwgenoot van de kardinaal, een fellow traveller doorheen zijn lange carrière. Zo iemand haal je niet eventjes door het slijk. Dit moet ophouden, schrijft de kardinaal aan het eind van de brief, ook voor de reputatie van Devillé zelf: 'Men kan zijn eigen onkreukbaarheid niet rechtop houden door onbewezen geruchten te lanceren en te voeden.' Was getekend, 'met verkleefde groeten in de Heer', Godfried Kardinaal Danneels, aartsbisschop van Mechelen-Brussel.

'Ik ken die brief,' zegt Hans Geybels, woordvoerder van Danneels. 'Daar staat geen enkele beschuldiging van pedofilie in tegen een bisschop. Daar valt geen enkele naam. De kardinaal heeft altijd gezegd dat hij zich niks herinnert van een klacht wegens pedofilie tegen Roger Vangheluwe of tegen de bisschop van Brugge: meneer Devillé heeft daar met hem níét over gesproken. Ook deze brief bewijst niets. Er staat alleen in dat het afgelopen moet zijn met oversten, zoals bisschoppen, roekeloos te beschuldigen van nalatigheid in bepaalde dossiers. Nalatigheid, dat lees ik erin - geen pedofilie.'

Nalatigheid? We onderwerpen punt 1 nog eens aan close reading: 'Morele afwijkingen suggereren en ze niet hard maken is onaanvaardbaar.' Morele afwijkingen suggereren, is dat nalatigheid?

Ergens ter hoogte van Kanegem tekent zich op een voorhoofd stilaan een zwart kruisje af. En de vasten is allang voorbij.

De geheime brief aan Rik Devillé

undefined