'We glijden af door corona: rust en vrede blijken opeens geen evidentie meer te zijn’

Het coronavirus sloeg hard en onverwachts toe, pleegde een aanslag op onze luchtwegen en ons sociaal leven, en dwong ons tot langdurig nadenken over leven en werk. Nu code oranje en code geel wenken en perspectief bieden op een zorgeloze lente en zomer, is het tijd om de balans van twee pandemische jaren op te maken. Welke lessen leerde het virus ons voor wij het uiteindelijk een lesje konden leren? Humo verzamelde 25 levensveranderende inzichten. Vandaag vertellen Geert Meyfroidt, Sofie Lemaire en Tom Lanoye u wat ze geleerd hebben:

GEERT MEYFROIDT: ‘OVER MIJN GRENZEN’

GEERT MEYFROIDT (intensivist UZ Leuven) «Vóór de pandemie ergerde ik me al aan mensen die met weinig of geen kennis van zaken meningen spuien. De aanname dat mensen die al 25 jaar actief zijn in een vakgebied er meer van weten dan anderen, lijken we een beetje kwijt te zijn. Dat is betreurenswaardig. Kritiek op experten moet zeker kunnen, maar ze moet wel ergens op gebaseerd zijn. En dat is en was helaas niet altijd het geval.»

HUMO Hoe hebt u de voorbije twee jaar zelf beleefd?

MEYFROIDT «Tijdens de eerste twee golven en het eerste jaar van de pandemie ben ik zwaar over mijn grenzen gegaan. Ik was toen nog voorzitter van de Belgische Vereniging voor Intensieve Geneeskunde en deed dus eigenlijk nog een job bovenop mijn gewone werk, dat al meer dan een dagtaak was. Daarnaast dacht ik ook nog eens mee plannen uit voor de aanpak van de pandemie in de Belgische ziekenhuizen, ik schreef richtlijnen uit, deed er nog even een studie bij… Vroeg of laat moest zich dat wel wreken.

»Ik heb een jaar nodig gehad om daarvan te bekomen. Ik heb me voorgenomen om iets verstandiger om te springen met mijn tijd en voortaan grenzen te trekken. Door er allerlei jobs bij te nemen, doe je op den duur niks meer goed. Ik heb voor mezelf uitgelijnd waar ik me de volgende vijf à zeven jaar mee wil bezighouden en tegen de rest zeg ik voortaan nee.»

HUMO Heeft de pandemie u ook nieuwe inzichten over de samenleving gebracht?

MEYFROIDT «De meeste mensen hebben blijk gegeven van een grote verantwoordelijkheidszin. Dat heeft merkwaardig genoeg minder aandacht gekregen dan de dissidente stemmen die er ook waren, maar duidelijk tot de minderheid behoorden. De vaccinatiegraad is hoog, de maatregelen werden goed opgevolgd en de meeste mensen informeerden zich ook goed. Op dat vlak ben ik veel minder pessimistisch dan anderen.

»Ook over jongeren kregen we heel dramatische geluiden te horen. Ze hebben inderdaad een aantal cruciale jaren van hun leven of studententijd anders beleefd, en ik kan me inbeelden dat ze dat meer dan beu zijn, maar in tegenstelling tot sommige anderen beschouw ik hen zeker niet als een verloren generatie. Als ik zie hoe mijn eigen kinderen zich engageren in jeugdbewegingen en proberen om in moeilijke omstandigheden toch hun verantwoordelijkheid te nemen en voor andere kinderen zorgen: daar kunnen veel generaties nog iets van leren. Er is natuurlijk wel wat bezorgdheid over het mentale welzijn van sommige jongeren. Alleen al daarom is het tijd dat er een einde komt aan de crisis.» (mvs)

SOFIE LEMAIRE: ‘GENIETEN OP WERCHTER’

SOFIE LEMAIRE (Radio 1-presentatrice) «Het sleutelwoord van corona was voor mij: fragiliteit. De fragiliteit van onze soort, eerst en vooral. Corona was toch een beetje een herinnering aan onze sterfelijkheid. Het daagde: als er ooit een virus langskomt dat sterk genoeg is, zouden wij zomaar eens allemaal weg kunnen zijn. Ook mentaal zijn we broos. Iedereen heeft de afgelopen twee jaar toch weleens gedacht: Jezus Christ, dit trek ik niet?

»En dan is er nog de fragiliteit van het hele systeem. Op Radio 1 heb ik laatst een paar gesprekken gevoerd waaruit bleek dat er ook bij historische epidemieën steevast bepaalde mechanismen ontstonden, waaronder de need for persecution: bij onzekerheid gaan mensen automatisch op zoek naar een schuldige. En zo ontstaan ook complottheorieën. Je voelt dat we weer afglijden in de richting van zulke onzekerheid, van conflict. Tot hiertoe heb ik het geluk gehad om te leven in een wereld die al bij al redelijk stabiel en welvarend was, maar rust en vrede blijken opeens geen evidentie meer te zijn.»

HUMO Ik begrijp je, maar ik word er niet erg vrolijk van, Sofie.

LEMAIRE (lacht) «Maar dat heeft ook een mooie kant! Corona mag ons dan wel gewezen hebben op alle shit die als een zwaard van Damocles boven ons hoofd hangt, maar misschien zullen we nu wel harder kunnen genieten van die tijden waarin het góéd gaat. Zelf snak ik bijvoorbeeld enorm naar die eerste keer dat ik terug op een festivalweide kan staan, met een goede hamburger en een lekker pintje. Ik ga nog nooit zo genoten hebben van Rock Werchter als binnenkort.»

HUMO Ik parafraseer: op Werchter zal er gemuild worden dat het geen naam heeft.

LEMAIRE (lacht) «Dat mag je vrij interpreteren: ik kan niks beloven, noch uitsluiten.» (vvp)

TOM LANOYE: ‘EXTRA HARD WERKEN’

TOM LANOYE (schrijver) «Wat me vooral heeft geshockeerd is hoe radicaal kwetsbaar en machteloos sectoren als de horeca en podiumkunsten bleken te zijn. Acteurs, muzikanten, technici: zij waren de échte slachtoffers tijdens deze crisis. Het voelde erg onrechtvaardig aan, ik ken mensen die er echt aan onderdoor gingen, waardoor ik mezelf ook niet het recht heb gegeven om veel te klagen. Ik heb bovendien een fijne tijd gehad met mijn man René en ben me veel meer gaan hechten aan onze thuis in Antwerpen en Kaapstad.»

HUMO Maar u bent natuurlijk ook dingen kwijtgeraakt.

LANOYE «Ik heb het erg gemist om lezingen te geven. Ook zijn veel van mijn toneelproducties uitgesteld, afgesteld of afgebroken en ik vind het ontzettend jammer dat ik daardoor sommige voorstellingen niet meer heb kunnen zien.

»Maar hoeveel verschillende dingen ik in het verleden ook deed, corona heeft me met de neus op de feiten gedrukt en me eraan herinnerd wat ik in de eerste plaats ben: een schrijver. Ik heb me tijdens de crisis als een gek op het schrijven gestort en heb voor het eerst in mijn carrière niets anders gedaan dan schrijven. Corona heeft me geholpen mijn bewerking van ‘Faust’ af te maken, ‘OustFaust’, en ik heb eindelijk die grote historische roman over de culturele collaboratie geschreven waar ik al twintig jaar over nadenk: ‘De draaischijf’.

»Ergens voelde ik ook een schuld ten opzichte van de mensen die het écht moeilijk hadden tijdens de crisis, zo katholiek ben ik wel. Dat was niet slecht, die schuld fungeerde als een motor om extra hard te werken. En nu ben ik echt heel blij dat ik die dingen heb voltooid, het slechte heb omgezet in het goede.»

HUMO Zal die focus op schrijven blijven na corona?

LANOYE «Ik wil nu wel een jaar volop gaan feesten hoor, daar heb ik grote nood aan. Ik ga dit seizoen door al het uitstel, zonder overdrijven, twaalf grote toneelproducties hebben in vijf landen, en daar ga ik tot op het bot gebruik van maken om er allemaal naartoe te reizen.

»Het enige waarvoor ik nu bang ben, is dat mensen zo gewend zijn geraakt aan Netflix en Amazon Prime dat ze de weg naar het theater niet meer direct zullen vinden. Dus mijn boodschap is: loop samen naar theaters, boekwinkels en bioscopen en maak gebruik van het feit dat je niet meer veroordeeld bent tot streamingdiensten.» (jb)